Sağlık Bakanlığı verilerine göre, dünya genelinde yaklaşık her 6, Türkiye’de ise her 5 bireyden biri kanserden hayatını kaybediyor.
Dünya Kanser Günü dolayısıyla Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün çalışmalarından derlenen bilgilere nazaran, kanser, hem dünya hem de Türkiye’de mevt nedenleri ortasında ikinci sırada yer alıyor.
Dünya genelinde yaklaşık her 6 vefattan biri, Türkiye’de ise her 5 mevtten biri kanser nedeniyle gerçekleşiyor.
Kanserin en önemli risk faktörleri ortasında tütün kullanımı, yüksek vücut kitle indeksi, meyve ve zerzevattan yoksul beslenme, yetersiz fizikî aktivite ve alkol tüketimi geliyor. Bu risk faktörlerinden kaçınma ve alınacak tedbirler ile kanserlerin yüzde 30-50’ye yakını engellenebiliyor. Ayrıyeten erken teşhis ve uygun tedavi sayesinde birçok kanserin de düzgünleşme mümkünlüğü bulunuyor.
Tütün kansere bağlı ölümlerin yüzde 22’sinden sorumlu
Kanser gelişimi istikametinden en değerli risk faktörü olan tütün kullanımı, kansere bağlı ölümlerin yaklaşık yüzde 22’sinden sorumlu. Hangi yaşta olunursa olunsun tütün kullanımının bırakılması, kişinin ömür kalitesi ve müddetine olumlu katkılar sağlıyor.
Obezite ise kansere neden olmanın yanı sıra kanser tedavisine karşılığın azalmasına, hastalık seyrinin bozulmasına ve artmış vefat oranlarına da yol açıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (DSÖ) nazaran, sağlıklı kiloyu korumak ve fizikî olarak etkin olmakla bağırsak, göğüs, rahim, yumurtalık, pankreas, yemek borusu, böbrek, karaciğer, safra kesesi kanserlerinin gelişim riski kıymetli ölçüde azaltılabiliyor. Günde 30-40 dakikalık yürüyüşler, liften varlıklı meyve zerzevat yüklü beslenme üzere uygulamalarla kanser riskinin düşürülmesinin de mümkün olduğu belirtiliyor.
Ayrıca cilt kanserine karşı güneşte uygun şapka, gözlük, hami giysiler ve güneş kremi kullanmak, kanserojen hususlara karşı bilhassa bunun kelam konusu olduğu meslek kümelerinde çalışanların maske, tulum, eldiven üzere tedbirleri alması kanseri önlemede değerli stratejiler ortasında bulunuyor.
Türkiye’de fiyatsız kanser tarama programları yürütülüyor
Türkiye’de Sıhhat Bakanlığınca uygulanan Ulusal Kanser Denetim Programı kapsamında; göğüs, kalın bağırsak ve rahim ağzı kanserleri için tarama programları yürütülüyor.
Ağırlıklı olarak birinci, ikinci ve üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarında fiyatsız gerçekleştirilen bu taramalar, kanserin erken safhalarda yakalanması açısından büyük ehemmiyet taşıyor.
Türkiye genelinde 331 Kanser Erken Teşhis Merkezi var
Halihazırda 81 vilayette toplam 331 Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) hizmet veriyor. Bakanlığın bilgilerine nazaran, 2020’de 3,5 milyon, 2021 yılında ise 4,5 milyon kanser taraması yapıldı.
Ulusal Kanser Tarama Programı’nın göğüs kanseri taramaları kapsamında 40-60 yaş aralığındaki tüm bayanlara yılda bir sefer klinik göğüs muayenesi yapılıyor, iki yılda bir de mamografi çekiliyor.
30-65 yaş ortası bayanlara 5 yılda bir HPV-DNA ve smear testi ile rahim ağzı kanseri taraması gerçekleştirilirken, kalın bağırsak taramaları için de 50-70 yaş ortasındaki bayan ve erkeklere 2 yılda bir Gaitada Bilinmeyen Kan Testi (GGK) yapılıyor, 10 yılda bir de kolonoskopi öneriliyor.
Kanser Randevu Sistemi uygulamaya alındı
Sağlık Bakanlığınca vatandaşların kanser taramalarına iştirakini artırmak ve fiyatsız tarama hizmetlerinden daha fazla kişinin faydalanmasını sağlamak için Kanser Randevu Sistemi uygulamaya alınırken, bu sistem ile aile tabipleri amaç nüfuslarındaki bireyleri arayarak taramaya davet ediyor. Şahıslara ayrıyeten taramaların yapılabileceği merkezler konusunda da bilgilendirmede bulunuluyor.
Tarama sonrasında müspet ya da kuşkulu bulunan şahıslar, ileri tetkikler için ikinci, üçüncü basamak sıhhat kuruluşlarına yönlendiriliyor. Kanser teşhis ve tedavi hizmetleri ikinci ve üçüncü basamak sıhhat kuruluşları tarafından yürütülüyor.
Öte yandan Sıhhat Bakanlığınca 4 Şubat Dünya Kanser Günü hasebiyle Çayyolu KETEM’de kansere karşı vatandaşlara yönelik bilgilendirme aktifliği düzenlendi.
