ŞEBNEM TURHAN
Ticari kredi faizleri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Merkez Bankası makroihtiyati tedbirleriyle gerilerken konut kredisi faizi 40 ayın doruğuna çıktı. Merkez Bankası bilgilerine nazaran 4 Kasım haftasında gereksinim kredi faizi evvelki haftaya nazaran değişmezken ticari kredi faizi 180 baz puan gerileyerek yüzde 16,16’ya inerken konut kredisi faizi yüzde 21,56’ya yükseldi. En son bu düzey Temmuz 2019’da görülmüştü. Ticari kredi faizleri ise 2 yılın en düşük düzeyine geriledi.
Ticari kredi faizi 24 ayın dibinde
Merkez Bankası bir yandan siyaset faizinde indirim yaparken bir yandan da kredi kullanımını selektif hale getirme ve dolarizasyonu tedbire için makroihtiyati tedbirler alıyor. Ticari kredi kullanımında hem şirketlere döviz mevduatı oranı kaidesi uygulanıyor bankacılık kesiminde ise aşikâr kümeler dışında büyüme oranı ile ticari kredi faizi oranına nazaran ek menkul değer alımı mecburiliği getiriliyor. Bunun yanı sıra bankacılık bölümü TL mevduat oranı için de ek menkul değer tutma uygulamasıyla karşı karşıya.
Bu tedbirler ve siyaset faizi indirimi kurumsal kredi kartları ve KMH hariç ticari kredi faizini 4 Kasım haftası itibariyle yüzde 16,16 düzeyine düşürürken böylelikle en son 30 Ekim 2020’de görülen faiz oranları yakalanmış oldu. Ticari kredi faizi 2 yılın en düşük düzeyine indi. Siyaset faizinde bu yılın birinci indiriminin yapıldığı 19 Ağustos haftasına nazaran ticari kredi faizleri 9.71 puan birden geriledi.
Ancak ferdi tarafta faiz oranları o kadar süratli gerilemedi. BDDK’nın vadeleri kısaltan uygulamasına karşın muhtaçlık kredi faizi yüzde 30,88 ile bir evvelki haftayla birebir düzeyde kaldı. Gereksinim kredisi faizi siyaset faizine birinci indirimin yapıldığı 19 Ağustos haftasına nazaran 3.87 puanlık gerileme gösterdi.
İhtiyaç kredisi faizi daha yavaş gerilerken ve makroihtiyati tedbirler ile siyaset faizi indirimi en çok tesirini ticari kredi faizlerinde hissettirirken konut kredisi faizleri tam aykırısı bir taraf izledi.
Merkez Bankası’nın siyaset faizinde bu yılın birinci indirimini yaptığı 19 Ağustos haftasında yüzde 18,41 olan yıllık konut kredisi faizi 4 Kasım haftası itibariyle yüzde 21,56’ya çıktı. Yani siyaset faizi indirim döngüsü boyunca konut kredisi faizi 3.15 puan yükselmiş oldu.
Özel bankalarda oran daha yüksek Bankacılık kesimi kaynakları konut kredilerinin uzun vade yapısının makroihtiyati tedbirlerle daima bilanço ayarlamaları yapmaya mecbur kalan bankalar için dikkat edilmesi gereken bir kredi tipine dönüştüğünü lisana getirdi. Kaynaklar, makroihtiyati tedbirler nedeniyle düşük faizden menkul değer alımını artırmak ve 5-10 yıl vadelerle bunu bilançolarında taşımak zorunda olan bankacılık bölümünün menkul değerler üzere uzun vadeli olan konut kredisi verme iştahlarının epeyce düşük olduğuna dikkat çekti. Konut kredisi vadesi 10 – 20 yılı bulabiliyor. Kamu bankalarında yüzde 1,2 faiz oranı ve 10 yıl vadeli konut kredisi kullanma imkanı bulunurken özel bankalarda bu oran yüzde 2,73’e kadar çıkıyor. Vade 20 yıla uzadığında ise konut kredisi faizi yüzde 3,33’e ulaşıyor. Özel bankalarda ise ortalama 10 yıl vadeli konut kredisi faizi yüzde 2-2,96 ortasında değişim gösteriyor.
BDDK dataları nazaran geçen yıl bankacılık dalında konut kredisi 355 milyar 422 milyon lira düzeyinde. Bu geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 24’lük, 68.7 milyar liralık bir artışa işaret ediyor. Ticari kredi büyüklüğü ise 4 Kasım itibariyle 5 trilyon 678,6 milyar liraya ulaştı. Bu da geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 74’lük bir artış yaşandığını ortaya koyuyor. 1 yılda ticari kredi hacmindeki artış ise 2.4 trilyon lira olarak hesaplanıyor.
TL mevduat faiz oranı artışı sürüyor
Bankaların TL mevduat oranı kriterini tutturabilmek emeliyle son haftalarda uyguladığı yüksek TL mevduat faizi Merkez Bankası haftalık datalarında de kıpırdanma yarattı. Datalara nazaran ortalama TL mevduat faizi 4 Kasım haftasında bir evvelki haftaya nazaran 23 baz puan artışla yüzde 15,89’a yükseldi. Dolar mevduat faizi 11 baz puan azalışla yüzde 2,73’e indi ve Euro mevduat faizi ise 10 baz puan artışla yüzde 1,07’ye çıktı. TCMB datalarına nazaran dolar bazlı ticari kredilerin faiz oranı birebir haftada 36 baz puan azalışla yüzde 8,83’e, Euro bazlı ticari kredilerin faiz oranı 37 baz puan azalışla yüzde 7’ye geriledi. BDDK bilgilere nazaran de, tüketici kredileri fiyatı, 4 Kasım prestijiyle 6 milyar 291 milyon lira artışla 994 milyar 34 milyon liraya yükseldi. Birebir periyotta taksitli ticari kredilerin fiyatı 4 milyar 407 milyon lira artarak 900 milyar 830 milyon liraya çıktı. Bankaların ferdî kredi kartı alacakları da yüzde 0,8 yükselişle 366 milyar 775 milyon liraya ulaştı. Ferdi kredi kartı alacaklarının 169 milyar 678 milyon lirası taksitli, 197 milyar 97 milyon lirası taksitsiz oldu.
