Yener KARADENİZ/İSTANBUL
Küresel ekonomik sakinliğin tesirlerinin Türkiye’de beklenenden daha sert formda hissedileceği öngörüsünden hareket eden Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Lideri Nail Olpak, Türkiye’nin bundan korunmak için daha bahadır adımlar atması gerektiğini vurguladı. Olpak, bu noktada özgür ticaret mutabakatlarının değerine dikkat çekerek, “Dışarda fırtına var. Faiz artırımı ya da AB’de olabilecek yavaşlamadan az etkilenmemiz için birtakım hususlarda daha gözü pek olmamız lazım. Pakistan, Azerbaycan üzere ülkeler ile STA ya da genişletilmiş ticaret mutabakatı imzalanabilir” dedi. DEİK Başkanı Nail Olpak, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ ve Yazı İşleri Müdürü Handan Sema Ceylan ile bir ortaya gelerek son periyottaki gelişmeleri kıymetlendirdi.
54 AFRİKA ÜLKESİNİN 47’SİNDE İŞ KURULUMUZ VAR
Halihazırda 3 bin 700 üyesi ile 151 ülke kurulu, 143 ikili iş kurulu, 6 sektörel iş kurulu ve 2 tane de özel gayeli iş kurulu sayısına ulaşan DEİK’e müracaatların artmaya devam ettiğine dikkat çeken Olpak, ülke kurullarına son olarak Liberya ve Botsvana’nın dahil olduğu anlattı. Olpak, “Kuruluş kararlarını aldık. Botsvana’nın karşı kanatları ile imzalar atıldı. Üyelerini oluşturuyoruz. Lakin devamı da geliyor. Artık Brunei’den ve Güney Afrika’da Svaziland Krallığı’ndan talep var. Yetişmekte zorlanıyoruz” dedi. Olpak’ın verdiği bilgilere nazaran ABD’de ise 8 eyalet komitesine ulaşan DEİK’in maksadı bu sayıyı 12’ye çıkarmak. Öte yandan Liberya ve Botsvana’nın da dahil olması ile birlikte DEİK, 54 Afrika ülkesinin 47’sinde iş kurulu kurmuş oldu.
İŞ KURULUNA DİJİTAL TEKNOLOJİ EKLENDİ
DEİK bilindiği üzere daha çok ülke iş kurulları konusunda etkin olan bir kurum. Toplamda 151 kurula sahip olan kurum, eğitim iktisadı, güç, lojistik, sıhhat ve milletlerarası teknik müşavirlik ve dijital teknoloji olmak üzere 5 adet de sektörel iş kurulunu bünyesinde bulunduruyordu. Kelam konusu alana son olarak dijital teknoloji iş kurulunun katılması ile bu sayının 6’ya yükseldiğini anlatan Nail Olpak, daha evvel TİM üzere kurumların bünyesinde sektörel birlikler olması üzere nedenlerle sektörel iş kurulu sayısını artırmaya çok sıcak bakmadıklarını anlattı. Fakat muhtaçlığın hasıl olması nedeni ile kurullara dijital teknolojinin dahil edildiğini belirten Nail Olpak, Fazilet Erkul’un başkanlığını yaptığı kurulun içlerine çok fazla sinen bir kurul haline geldiğini vurguladı.
ARABİSTAN İLE TİCARET SENEYE SIÇRAYACAK
Nail Olpak, ülkeler ile ticari bağlara de değindi. Olpak, Birleşik Arap Emirlikleri ile 2,6 milyar doları ithalat olmak üzere 8 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşıldığını belirtti. Suudi Arabistan’la ise geride kalan devirde yaşanan sorunlar nedeni ile ticari hacmin çok fazla gerilediğini hatırlatan Olpak, “Şu anda ticarette kıymetli bir hareketlilik var lakin bunun asıl tesirlerini önümüzdeki yıl göreceğiz. Şu an bu yılsonu kapanışını merak ediyoruz. Sıfıra kadar gelmiştik, 300 milyon dolarlar konuşuluyordu. Herhalde bu sene ivmelendiririz fakat asıl meyvesini önümüzdeki yıl yeriz. Burada birkaç ay oldu bağların düzelmesi. Bu sene yapmayı planladığımız fuar vardı, karşılıklı kimsenin programı uymadığı için önümüzdeki sene martta Riyad’da gerçekleşecek. Siyaseten bakıldığında öteki enteresan örnek de Yunanistan’dır bizim için. Yunanistan ile de ticaret azalmıyor. İsrail gibisi bir durum var. İsrail’den de memnunuz. 7 milyar doların üstünde sayı ile yıl kapanacak. Yunanistan’a dönersek geçen yıl kapanış 3,5 milyar dolarla oldu. Alakalar inişli çıkışlı lakin öteki taraftan kesilmeyen bir ticaret var ve her sene biraz daha üst çıkıyor” dedi.
AB’NİN ATEŞİ YÜKSELMEYE BAŞLADI
Türkiye’nin dış ticaretinde en değerli ülkelerden biri de elbet Çin olarak öne çıkıyor. Düzenledikleri aktiflikten örnek veren Olpak, “Büyükelçi de geldi etkinliğimize. İki dernek vardı. Onlardan biri ‘5 yıl içinde 100 milyar dolarlık ticaret amacına gidiyoruz’ dedi. Ben, ‘Ana fotoğrafa baktığınızda siz dış ticaret fazlası, biz de dış ticaret açığı veren bir ülkeyiz. Siz 100 milyar dolara giderken 90’a 5 olacaksa olmaz. Siz bütün fazlayı bizden vermek zorunda değilsiniz, biz de tüm açığı sizden vermek zorunda değiliz. Sorumluluk iş dünyasına ait’ dedim. Büyükelçi ‘Belirli eserlerde çakışıyoruz, orada ayrışmayı düşünmemiz lazım’ dedi. Lakin bakıldığında bizim en fazla odaklanmamız gereken bölgelerden biri Asya Pasifik. Cari açığın, dış ticaret açığının artarak gittiği bir periyotta bizim oralarda neler yapabileceğimizi konuşmamız lazım. Birtakım mevzularda daha gözü pek adımlar atmamız lazım. Mesela Pakistan ile STA imzalayamıyoruz. AB ile Pakistan’ın STA’sı var. Orası ile imzalayınca AB pazarına esasen giriyor. Türkiye’deki üreticileri de koruyacak bir formül ile cesaretli adımlar atabiliriz. Yeniden geçtiğimiz günlerde Bakü’deydik. Orada da 12 unsurluk tercihli ticaret mutabakatımız var. 15’e, 25’e nasıl çıkartırızı konuşuyoruz. Teknik olarak AB nedeni ile bir STA imzalamıyor olabiliriz fakat ismini STA yapmayalım, iki eseri hariç yapıp genişletilmiş bir ticaret mutabakatı yapalım. Bu mutabakattan ben dayak yemem. Bizim buralarda biraz daha cesaretli olmamız lazım. Umarız olmaz fakat AB’nin ateşi yükselmeye başladı. Grip mi nezle mi olacak bilemiyoruz. Faiz artışlarının ne getireceğini bilmiyoruz. O vakit benim öbür yerlere açılım yapmam lazım. Azerbaycan ile 15 milyar dolar ticaret hacmi maksadı var. Birinci 10 ayda 5,6 milyar dolara ulaştık. Yılı 7 milyar dolarlarda kapatırız ” diye konuştu.
“TRAJEDİDEN İŞ ÇIKMAZ”
İkili ticarette Irak’ın da ehemmiyetine dikkat çeken Olpak, “Irak ikili ticarette şu an 3. sırada. Son dalgalanmadan da etkilenmedi ticaret. Orada Almanya, ABD birinci ikide. Irak ve İngiltere bir ay biri bir ay biri üçüncü oluyor. Güç nedeni ile Rusya ilerleyebilir. ABD’nin en azından resmi yetkilisi ‘biz sizi anlıyoruz. Bizim yaptığımız ambargoyu yapmayacağınızın farkındayız ancak bizim ambargomuz sizin üzerinizden delinmesin’ diyor. Sıkıntıları o. Trajediden iş çıkmasını düşünmek gerçek değil fakat bir de realite var ortada. Şu ana kadar da rastgele bir sorun olmadı. Rusya’da ambargo ile pes edecek bir yapıda değil. Hazırlığını yapmış” dedi.
Meta’nın merkezine seyahat
Nail Olpak, ABD’de gerçekleştirilen 9’uncu Türkiye Yatırım Konferansı ile ilgili de bilgi verdi. Konferansın temasının içinde dijitalleşmenin de olduğunu belirten Olpak, “Gündüz oturumu Meta’nın (Facebook) yeni merkezinde yapıld. Biz binaya ‘Man in Black’ yani kadrolarla giden insanlardık. Oradaki ortam apayrıydı. Büyük iş yapan firmaların rahat giyinen insanları. Görüşmelerimiz başarılı geçti” dedi. Görüşmeler için iştirakçilerin da yanlışsız seçilmiş iş insanlarından oluştuğunu anlatan Olpak, “Akşam Cumhurbaşkanı ile olan toplantı genelde geniş iştirakli olurdu. Bu kere daha dar kapsamlı bir toplantı olsun dedik. 15 ABD firması ve bunlara iş yapan 9 Türk firmasını çağırdık. Fortune 10 ile 60 ortasından 15 firma seçildi. SpaceX’ten Meta’ya, Boeing’den Coca Cola’ya kadar kıymetli firmaların CEO’ları katıdı” diye konuştu.
Afrika’da proje çok finansman yok
DEİK Başkanı Olpak, Türk müteahhitlik kesimi hakkında da konuştu. Müteahhitliğin Afrika’da hala değerli olduğunu anlatan Olpak, “Türk müteahhitler Afrika’da bu güne kadar 82 milyar dolarlık iş yapmış. Ben Türk müteahhitlerinin biraz daha fazla desteklenmesi gerektiğini düşünüyorum. Zira Afrika’da proje çok, finansman yok. Finsansmanın olmadığı yerde sizden finansman dahil proje teklifi bekliyorlar. Buralarda müteahhitler Eximbank kaynakları ile desteklenmeli. Buralarda başka eximler çok öndeler. Afrika’yı o noktada başka bir biçimde görmemiz lazım. İmzaladıkları kıtasal özgür ticaret muahedesinin sonuçları nereye gidecek onu görmek lazım. Zira bölge orta vadede 3,5 trilyon dolarlık bir iktisada gidiyor. O mutabakat ile de ticaretin yüzde 50’sini kendi ortalarında yapmayı düşünüyorlar. Bizim oraya daha çok çalışmamız lazım” tabirlerini kullandı. Bu noktada son periyotta çokça kullanılan ‘glokolleşme’ kavramının kıymetine dikkat çeken Nail Olpak, “Fas örneği var. Fas, kendilerine eser satan ülkelere ‘Gel burada bir üretim yap’ diyor. Hatta tüm dünya buna gidiyor. Tekrar Afrika’da müteahhitlik işlerine dönersek, orada inanılmaz olumlu bir algımız var. Şu ana kadar algımızı kirletecek bir şey yapılmadı. Geçen sene Türk müteahhitler kıtada 31 milyar dolarlık iş almış. Finansmanları biraz olsun desteklenirse bu sayı 60 milyar dolar olur. İkincisi de yalnızca mal satarak değil, orada bir şey yaptığınızda pazar hissesi alabilirisiniz. Üçüncü de Afrika’da iş yapacaksanız ya kendi yeriniz olacak ya da lokal bir firma ile el sıkışacaksınız. Afrika’da önemli bir gelecek var. Afrika’nın toplamı hala bir Almanya değil lakin olsun gidilecek de çok kıymetli bir alan var” açıklamasında bulundu.
Balkanlar tarafında da uygun gidiyoruz
Balkan ülkelerinin değerine dikkat çeken Nail Olpak, şunları söyledi: “Balkanlar tarafı kıymetli. Balkanlar olarak baktığımızda bu sene ticaret hacmi Yunanistan da dahil olmak üzere 28 milyar dolara geldi. Yılı 30 milyar doların üstünde kapatacağız. Kıymetli bir sayı ve Türkiye olarak Balkanlarda pek uygunuz. Mesela Bulgaristan ve Romanya’da çok düzgünüz. Romanya’da çok fazla Türk firması var. Ülkeye iş yapmak için gidenler oldu.”
Mısır’la ticaret makûs etkilenmedi
Mısır ile ticaret hacmine de dikkat çeken Nail Olpak, “Mısır ile ikili alakalarda yatırımlarımız siyasetin gergin devirlerinden berbat etkilenmedi. Oradaki yatırımlarımız siyasetin gergin devirlerinde de hiç makûs etkilenmedi. Ticaret nereye masraf bekliyoruz” dedi.
DEİK Başkanı Nail Olpak ve beraberindeki heyet, DÜNYA Üst Yöneticisi Hakan Güldağ,Yazı İşleri
Müdürü Handan Sema Ceylan ile muhabirimiz Yener Karadeniz’e çalışmaları hakkında bilgi verdi.
