COVID-19 virüsündeki mutasyonla ilgili haberler tüm dünyada panik dalgasını büyütürken aşı üzerinde çalışan bilim insanları rahat. Birçok ülkede mRNA aşıları kısa müddette yaklaşık 1.5 milyon şahsa yapıldı. Türkiye’nin de birinci etapta 17 Aralık prestijiyle Çinli Sinovac aşısını sıhhat çalışanlarından başlamak üzere uygulaması gerekiyordu. Lakin Sinovac tarafından gelen bilgilere nazaran meskendeki hesap Faz3 testlerine uymadı. İnaktif Sinovac aşısının Türkiye’deki uygulama başlangıcını öteleyen bu gelişme sonrasında gözler Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı 25 Aralık’a çevrilmişti. Lakin müddet bugün dolmasına karşın, aşının ne kendisi ne de uygulama kılavuzuyla ilgili bir netlik kelam konusu.
Dün birtakım yayın organlarının duyurduğu “Çin aşısını taşıyan uçak İstanbul’a indi” halindeki haberlere ise bilim etrafları temkinli yaklaşıyor. Gözler, gelinen süreçte aşının ne vakit yapılacağı ile ilgili Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamalarına çevrildi.
15 gün erteleme talebi
Brezilyalı araştırmacılar, Çinli Sinovac Biotech tarafından geliştirilen COVID-19 aşısının deneme bilgilerine nazaran yüzde 50’den fazla tesirli olduğunu açıkladı lakin şirketin talebi üzerine denemelerin tam sonuçları açıklamayı tekrar erteledi. Brezilya, CoronaVac isimli aşının ileri etap denemelerini tamamlayan birinci ülke olsa da, Aralık ayı başında açıklanacağı söylenen detaylı rapor üçüncü kere ertelenmiş oldu. Bu son erteleme, geliştirme sürecinde Çinli aşı üreticilerinin şeffaflıktan mahrum olduğu tenkitlerini artıracak. Sao Paulo eyalet hükümetinin Butantan Enstitüsü yetkilileri, Sinovac ile mukaveleden doğan yükümlülüklerini münasebet göstererek 13 bin gönüllünün katıldığı denemenin aktiflik oranını açıklamayı reddettiler. Lakin aşının, Brezilya’da acil kullanım onayı için gereken yüzde 50 aktiflik oranını aştığını belirttiler. Yetkililer Sinovac’ın çeşitli ülkelerde yapılan denemelerden gelen bilgileri birleştirdiğini ve aşının aktiflik seviyesinin kamuya açıklanmasını 15 gün ertelemelerini istediğini söylediler.
Bilimsel süreci baltalamış oluruz
COVID-19 aşılama sürecini değerlendiren Türk Tabipler Birliği (TTB) Lideri Şebnem Korur Fincancı, aşılamanın katiyen 5 Ocak’ta başlayamayacağını belirtti. Brezilya’dan gelen açıklamaların akabinde hususun artık yalnızca Türkiye değil, memleketler arası bilimsel etik unsurlarını de ilgilendirdiğine dikkat çekti. Fincancı, “Uluslararası etik prensipleri gereği bir aşının, ilacın Faz3 test raporları çıkmadan, onaylanmadan bir ülkede uygulama başlarsa araştırma o noktada son buluyor. O aşının Faz3 araştırmalarına devam etme imkanı yok. Denetim kümesi da dahil artık aşılama yapmaya devam etmiş olursunuz. Bu da eksik sonuçlarla uygulama başlattığınız manasına gelir. Türkiye’nin bu raporları beklemesi gerekiyor. Aksi halde dünyadaki aşı çalışmaları da etkilenir” diye konuştu.
Öte yandan İstanbul’a indiği belirtilen uçaktaki aşıların hangi gayeyle geldiği konusunda da soru işaretleri olduğuna dikkat çekti Fincancı ve şunları söyledi: “Uçak geldi mi, aşı getirdi mi, bu aşılar Faz3 çalışmalarında mı kullanılacak yoksa uygulama mı yapılacak bunları bilmiyoruz. Bu süreçte Türkiye’nin de Brezilya üzere aşının aktifliği, güvenliği ve niteliğinden ödün vermemesi gerek.”
Henüz bir kılavuz yok
Geçtiğimiz günlerde yayımlanan Beşeri Tıbbi Eserler Ruhsatlandırma Yönetmeliği’ndeki değişikliğe de dikkat çeken Fincancı, burada yer alan bulaşıcı hastalıklar kapsamındaki aşılar için “Acil Kullanım Onayı (AKO)” kararının gereklerinin şimdi yerine getirilmediğini söyledi. Fincancı, değişiklikte yer alan “AKO müracaatlarına ait iş ve süreçler, bu yönetmelik doğrultusunda yayımlanacak ilgili kılavuz kararlarına nazaran yapılacak” sözüne vurgu yaparak, “Böyle bir kılavuzla ilgili hiçbir haber yok. Aşılamaya günler kala ortada kılavuz yok” diye konuştu.
Çin’den gelecek aşıların bugün Türkiye’de uygulanması beklenirken, Brezilya’dan gelen haberler umudu erteledi. Uzmanlar, “Çin aşısının Brezilya’daki denemeleri üçüncü sefer ertelendi. Brezilya’da Faz3 testleriyle ilgili son raporlar gelmeden hiçbir ülke uygulamaya başlayamaz” diyor.
28 Ocak’ta olması muhtemel
İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Yönetim Kurulu Lideri Kutbettin Demir kendilerine gelen bir kılavuz, bilgilendirme olmadığını söyledi. “Aşı için 5 Ocak tarihi veriliyor fakat şu andaki gelişmeler bunun yetişmeyeceğini gösteriyor” diyen Demir, şöyle konuştu: “Faz3 sonuçları tamamlandıktan sonra Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nun onayı için en acil çalışmasıyla dahi ancak
15 günde onay verebileceğini biliyoruz. Yani 3 hafta artı 15 gün, en optimist iddiayla önümüzdeki aşılama sürecini gösteriyor” diye konuştu. Bu vakit çizelgesi dikkate alındığında 28 Ocak’tan evvel aşılamaların olmayacağı varsayım ediliyor.
Türkiye’nin aşı seyahati nasıl ilerliyor?
Türkiye birinci aşı ön muahedesini Çinli Sinovac ile yaptığını açıkladı. Birinci etapta 50 milyon doz için sipariş verildiği duyuruldu. Birinci aşı uygulamasına 17 Aralık’ta başlanacağı açıklandı. Öncelikli kümeler olarak sıhhat çalışanları, 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanlar, kamu çalışanlarından oluşan bir liste yayımlandı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Sinovac dışında mRNA tabanlı aşılar da dahil olmak üzere farklı aşı üreticileriyle görüşüldüğünü duyurdu. Sinovac aşısının Faz3 test süreci, hedeflenen tarihte tamamlanamadı. Bu nedenle Türkiye’nin aşılamaya ne vakit başlayacağı tartışma konusu oldu.
