Türk araştırmacılar geliştirdi: COVID-19’u ’10 saniyede tespit eden’ sistem kullanımda

Bilkent Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Abdullah Atalar, Türkiye’de birinci hadisenin görülmesinin akabinde kurulan iş birliğiyle Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezinde (UNAM) geliştirilen sistemin kullanıma başlaması hasebiyle açıklama yaptı.

Yeni tip koronavirüsün (COVID-19) Türkiye’de görülmeye başlamasının çabucak akabinde süratli sonuç veren bir test sisteminin geliştirilmesi için başlanan projenin tamamlandığını ve PCR’ın yerini alabilecek, çok da süratli, saniyeler içinde sonuç verebilen prosedürün muvaffakiyetle hayata geçirildiğini söz eden Atalar, şu bilgileri verdi:

“Şu anda seri üretim sürecine geçildi. Dünyanın her tarafından sisteme talep var ve kullanmak istediklerini belirtiyorlar. Bilhassa COVID-19 riski büyük olan havaalanı üzere yerlerde, sonucu çabucak alınabildiği için havaalanları istiyor, üretimin durması büyük maliyetlere neden olabileceği için büyük fabrikalar istiyor. Örneğin, Alman Futbol Ligi istedi. Dünyada eşi olmayan bir sistem olduğuna inanıyoruz.”

Atalar, sistemin, dünyanın kimi değerli fuarlarında sergilenerek büyük ilgi gördüğünü de aktardı.

Bilkent Üniversitesinin mezuniyet merasimlerinden çabucak evvel öğrencilere ve ailelerine “Diagnovir” isimli sistemle süratli COVID-19 testleri yaptıklarını bildiren Atalar, “Üniversitemizin mezuniyet merasimi 4 bin kişilik açık bir alanda yapılıyor, 8 farklı seansta gerçekleştirilen her merasime ailelerle birlikte yaklaşık 1200 kişi katılıyor. Merasim alanında bulaş açısından toplumsal uzaklığın kâfi olmasına karşın bu yıl birinci defa bu sistemi kullandık.” dedi.

“Yeni test kiti, güvenilirlik testlerini de muvaffakiyetle geçti”

Bilkent Üniversitesi UNAM baş araştırmacılarından Doktor Öğretim Üyesi Bülend Ortaç ise EA Teknoloji Genel Müdürü Ali Aytaç Seymen, Arizona Üniversitesinde doktora sonrası araştırmalar yapan Erol Özgür, Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erkan Tuncay ile geliştirdikleri ve geçen yılın sonunda kamuoyuna duyurdukları klinik öncesi çalışmanın akabinde süreci başarılı biçimde yürüttüklerini belirtti.

Ortaç, bu sürece ait şu bilgileri verdi:

“Yaptığımız klinik çalışmalarda yüzde 99 doğruluk oranıyla çalıştığını test ettik. Sistem nanoteknoloji temelli olarak çalışıyor. Klinik araştırmaları Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kısmında tamamladık ve orada aldığımız sonuçlarda oranlarımız belirli oldu ve böylelikle sistemin güvenilirliği bir defa daha ispatlandı. Bu oranlarla yaptığımız dosya ile Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğüne müracaatımızı yaptık ve oradan bu sistemi kullanabileceğimiz onayı alındı. Bu sistemin yanında buradaki teknolojiyi okuyabilen ve sonuçları doğrulayan bir aygıt geliştirmiştik. Bu aygıtın Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından onayı da alındı. Bu iki onay ile birlikte geliştirdiğimiz teknoloji alanda kullanılabilir hale geldi.”

Bilkent Üniversitesi mezuniyet merasimine katılacak öğrenci ve velilerin COVID-19 testlerini 16 başka aygıtla yaptıklarını bildiren Ortaç, “Öğrenci COVID-19 testinin sonucunu aldı, testi negatif çıkan öğrenciye rozet verdik ve bu rozetle birlikte merasime katıldılar, böylelikle mezuniyet merasimi için inançlı bir ortam oluşturulmuş oldu. Tüm buna rağmen maske ve toplumsal ara kurallarına da dikkat ediliyor.” diye konuştu.

Sistem nasıl çalışıyor?

Bülent Ortaç, süratli test kitinin çalışma prensibine ait şunları kaydetti:

“Temel bilimlerden uygulama bilimlerine kadar çeşitli kısımlardan uzmanlarla çalışılarak geliştirdiğimiz sistem, ağızdan alınan bir sürüntü süratli test kitine yerleştiriliyor. Virüs olumlu olması halinde virüs proteinleri bu kite bağlanarak optik sinyal veriyor. Bu süratli sinyal sonucunda yapılan algoritmalar, farklı varyantlara da karşılık verebiliyor. Bu algoritmalar negatif ya da olumlu olarak yanıt veriyor. Hastadan alınan numune örneğinin müspet olması halinde 5-10 saniye içinde, negatif durumda ise denetimlerin yapılarak 20-30 saniye içinde sonuç çıkıyor. PCR testi, kusur hissesi yüksek ve hastalık başladıktan 2-3 gün sonra sonuç veren bir yöntemken bizim sistemimiz saniyeler içinde ve hastalığın erken evresinde sonuç veriyor, doğruluk hissesi ise yüzde 99’lık oranla çok çok yüksek. Hastalar üzerinde yaptığımız testlerde, PCR testlerinin çok öncesinde sonuç aldık.”