Sağlık Bakanlığı, uzman hekimlerin katkısıyla hazırlanan, husus kullanım bozukluklarının teşhis, tedavi ve izleminde standart oluşturulmasının amaçlandığı Alkol ve Husus Kullanım Bozuklukları Tedavi ve İzlem Klinik Protokolü’nü yayımladı.
Hafif, orta şiddette yahut yatarak tedaviyi gerektiren bağımlılıklara yönelik teşhis, tedavi süreçlerinin ayrıntılı olarak ele alındığı klinik protokolde, alkol yoksunluğunda ayaktan tedavi edilen hastaların birinci hafta, haftada en az 2 kere ve akabinde da uygun sıklıkta muayeneye çağrılması ayrıyeten tedavi süreciyle ilgili hasta yakınlarının da bilgilendirilmesi gerektiği vurgulandı.
Yatarak tedavi görmesine karar verilen orta ve şiddetli Alkol Yoksunluğu Sendromu (AYS) bulunan hastaların ise her gün 1-4 saatte bir kıymetlendirilmesi, fizikî ve ruhsal durumlarının, uyku tertiplerinin takip edilmesi teklifleri klinik protokolde yer aldı.
“Hastaların tekrar başlama riski hayat uzunluğu devam ediyor”
Alkol Kullanım Bozukluğu teşhisli hastaların uzun mühlet alkol tüketmelerine bağlı olarak tekrar alkol kullanmaya başlama risklerinin de ömür uzunluğu devam ettiğine dikkat çekilen protokolde, şu tekliflerde bulunuldu: “Alkol Kullanım Bozukluğunda depreşmelerin (nüksetme) sıklıkla ayıklığın birinci 1 yılında, bilhassa de birinci 6 ay içerisinde gerçekleştiği değerlendirildiğinde, arındırma tedavisinden sonra depreşmeyi önlemeye yönelik tedavilerin değeri artmaktadır. Bu sebeple arındırma sonrasında ilaç ve başka psikososyal tedavi seçeneklerinin bulunduğu bir tedavi planı kesinlikle yapılmalıdır. Arındırma sonrası uygulanacak olan ilaç tedavilerinin maksadı hastaların tekrar alkol kullanmadan ayıklığın sürdürülmesi ve psikososyal fonksiyonelliğin arttırılmasıdır.”
Protokolde, bu çerçevede hasta ile birlikte bir tedavi gayesi belirlenmesinin, ilaç tedavisi başlanan hastalara da yan tesirler, tedavi ahengi ve depreşme işaretleri açısından sistemli aralıklarla denetim randevuları planlanmasının kıymetine işaret edildi.
“Uyuşturucu bağımlılığı tedavisinde psikiyatrik dayanak gerekli”
Uyuşturucu unsur bağımlılığında ise yaklaşık 3 hafta mühletince her gün bu tip unsurları kullanan hastalarda tedavinin gerektiği aktarılan protokolde, arındırma periyodu tedavisiyle birlikte psikiyatrik dayanağın de verilmesi, hasta ve yakınlarının tedavi süreçleri hakkında bilgilendirilmesinin kıymeti vurgulandı.
Ayrıca uyarıcı husus tesirinde ve yoksunluğunda tedavi merkezlerine başvuran hastalara, sakin ve itimat verici halde yaklaşılması, kendisine ziyan verme riskinin en aza indirilmesi, yaşamakta olduğu durumun ve uygulanacak tedavinin açıkça anlatılması tekliflerinde bulunuldu.
Protokoldeki bilgilere nazaran, uyarıcı husus bağımlılığında mahrumluk belirtileri çoklukla son husus kullanımından 2-4 gün içinde ortaya çıkıyor, 7-10 günde artarak ilerliyor ve sonraki 2-3 haftada şiddeti azalarak sona eriyor. Fakat uyarıcı maddeyi kesmeye bağlı anksiyete üzere meşakkatler 10 haftaya kadar uzayabiliyor.
Bu tip hastalarda mahrumluk tedavisinin en az 3 hafta sürmesi ve akabinde uzun vadeli sistemli takibin yapılması gerekiyor.
Tütün bağımlılığının tedavisinde “5Ö modeli” önerisi
Nikotin kullanım bozukluğu tedavi ve izlemine ait bilgilerin de yer aldığı klinik protokolde, doktorlara sigara bırakma tedavisinde “öğren, öner, ölç, önderlik et ve örgütle” sözlerinden oluşan “5Ö Modeli”ni uygulamaları önerildi.
Buna nazaran, öncelikle günlük ve yıllık sigara kullanımı bilgileri alınan hastaya, sigarayı bırakmaya yönelik tavsiye niteliğinde konuşmalar yapılması, sigara bırakmaya hazır olup olmadığının kıymetlendirilmesi gerekiyor.
Sigarayı bırakmaya hazır yahut istekli olmayanlarla motivasyonel görüşmeler planlanması, bırakmak isteyenlere ise gerektiğinde ilaç, nikotin bandı ve nikotin sakızı üzere uygulamaları da içine alan tedavi planlarının yapılması da protokolde ayrıntılı olarak aktarıldı.
