Sanko Üniversitesi ve Turkishtime iş birliğinde gerçekleştirilen “COVID-19 Ar-Ge Stratejileri Ortak Akıl Toplantısı” sıhhat dalındaki değerli isimlerin buluşma noktası oldu.
Ortak akıl toplantısında; Ar-Ge faaliyetlerine her zamankinden daha fazla gereksinimimizin olduğu pandemi periyodunda, bilhassa sıhhat bölümünde yürütülecek yenilikçi yaklaşımlara, eskisinden daha fazla ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekildi. Aşı, teşhis ve teşhis üzere alanlarda yapılacak çalışmaların daha da kıymet kazandığı pandemi sürecinde, sıhhat kesimindeki tüm paydaşların bir ortaya gelerek, bitmeyen felaket olarak yorumlanan COVID-19’a karşı birlikte çaba etmesi gerektiğine işaret edildi.
Tıpta araştırmaların desteklenmesi için başta hayvan deneyleri olmak üzere altyapıları destekleyici teşebbüslerin yapılması gerektiği vurgulanırken, sıhhat bölümünü çevreleyen ekosistemin aktif ve inovasyona elverişli hale getirilmesi için hedeflenen eser ve hizmetlerde disiplinlerarası çalışılması gerektiği üzerinde duruldu.
COVID-19 süreciyle birlikte hem Ar-Ge projelerinin fonlanması, hem de bu mevzuda yetişmiş insan gücüne katkı sağlanması için önemli manada mükemmeliyet merkezlerinin geliştirilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, bununla ilgili bakanlıklar ortası önemli bir uyumun oluşturularak, bilhassa bulaşıcı enfeksiyon hastalıkları ile ilgili icracı bir kurumun olması gerektiğinin altını çizdi.
Önemli isimler katıldı
Sanko Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ayşen Bayram’ın moderatörlüğünü üstlendiği toplantıya katılan isimler ortasında; TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi / İbni Sina Hastanesi Başhekim Yardımcısı Prof. Dr. Alpay Azap, Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği Denetleme Kurulu Üyesi ve Yenilik Siyasetleri Stratejik Yönetim Komitesi Başkanı / Janssen Türkiye Genel Müdürü Demet Russ, Jackson Laboratuvarı Genomik Tıp Kısmı Profesörü Prof. Dr. Derya Unutmaz,Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Tıbbi Viroloji Bilim Dalı Başkanı / Sağlık Bakanlığı Koronavirüs Bilimsel Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Kenan Midilli,İstanbul Medipol Üniversitesi Uluslararası Tıp Fakültesi Moleküler Tıp ve Biyoteknoloji AD Başkanı / Sağlık Bilim ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü İlaç Keşif ve Geliştirme Merkezi Müdürü Doç. Dr. Mustafa Güzel, Koç Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Başkanı / Koç Üniversitesi İş Bankası Enfeksiyon Hastalıkları Araştırma Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Önder Ergönül, Bilkent Üniversitesi UNAM- Materyal Bilimi ve Nanoteknoloji Araştırma Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Urartu Özgür Şafak Şeker ve Turkishtime Yönetim Kurulu Lideri Filiz Özkan yer aldı.
İşte COVID-19’la çabayı başarılı kılacak 10 hedef
Toplantıda, sıhhat bölümünün COVID-19 ile çabasını başarılı kılabilecek bir tablonun oluşabilmesi için kesim temsilcilerinin iştirakiyle aşağıdaki 10 amaç konusunda görüş birliğine varıldı.
1-Yeni iş birliği modelleri ihtiyacı
Uzmanlar, tek tek merkezler bazında çalışmalar yürütmek yerine yeni iş birliği modellerine giderek birlikten güç doğacağı noktasında hem fikir. Araştırma merkezlerinin altyapı ve tecrübelerinin aşikâr alanlarda ağırlaştığını, bu nedenle geniş kapsamlı ve büyük ölçekli çalışmaların tek bir merkezde yapabilmesinin güç, hatta imkansız olduğuna ve merkezler ortasında iş birliklerinin değerine dikkat çeken birtakım uzmanlar, örneğin şu anda laboratuvarlarında virüsle ilgili çalışmalarını sürdürdüklerini ancak hayvanlara dair deney kademesine gelindiğinde başka merkezlerle iş birliği yapmalarının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor. Bu noktada yeni iş birliği modeline gidilerek tüm merkezlerin birbirleri ile çalışmasının gerektiğine vurgu yapılıyor.
2-Belli bir kapasitenin muhakkak devirler için oluşturulması
COVID-19 sürecinde maske konusunda batının yaşadığı düşüncelere emsal külfetlerin Türkiye dahil olmak üzere tüm dünyada çok kolay gereçler için de yaşadığını belirten uzman isimler, plastik materyaller, temel enzimleri bulmakta zahmet çekildiğini söz ediyor. Bu bağlamda pandemi periyodu atlatıldıktan sonra bu mevzuların gündeme alınıp, yalnızca yenilikçi araştırmaların desteklenmesi ile yetinilmeyip, muhakkak temel alanlarda üretim kapasitelerin bu biçim devirler için oluşturulması, bir yerde bekletilmesi gerektiği belirtiliyor. Pandemi periyotları üzere özel periyotlara girildiğinde, bu yedek kapasitelerin süratle devreye girmesi o anki meseleyle uğraşların başarısı ve kesintiye uğramaması açısından kıymetli bir mevzu olarak bedellendiriliyor.
3-Planlamanın gerçek yapılması
Pandemi süreci ile birlikte Türkiye’nin hem aşı hem ilaç çalışmalarında bilgi birikimi ve bilgi yükü yüksek olan insan kapasitesinin olduğu görüldü. Sahip olunan ve yeni burs programları aracılığıyla süratle akışa çevrilen bu potansiyelden gelecekte de aktif bir biçimde yararlanmaya devam edilmesi için planlama süreçlerine olan muhtaçlık artıyor.
4-Mükemmeliyet merkezlerine duyulan ihtiyaç
COVID-19 süreciyle birlikte hem Ar-Ge projelerinin fonlanması, hem de bu bahiste yetişmiş insan gücüne katkı sağlanması için önemli manada mükemmeliyet merkezlerinin geliştirilmesi gerekiyor. Uzmanlar, bununla ilgili bakanlıklar ortası önemli bir uyumun oluşturularak, bilhassa bulaşıcı enfeksiyon hastalıkları ile ilgili icracı bir kurumun olması gerektiğinin COVID-19 ile birlikte net bir formda açığa çıktığını belirtiyor. Mükemmeliyet merkezleriyle birlikte, direkt Cumhurbaşkanlığı’na bağlı Sıhhat Sanayi Başkanlığı/Kurulu kurulup, savunmada alınan aranın emsal halde sıhhat teknolojilerinde alınabileceğinin altı çiziliyor.
5-Genç kuşağın bilime özendirilmesi
Türkiye’de önemli bir yetişmiş insan potansiyali bulunurken bu potansiyelin bilim ve bilimsel araştırma mesleklerine daha fazla yönlendirilmesi, meslek prestijinin da artırılmaya devam etmesi yüksek değer taşıyor. Bu salgının Türkiye’ye açısından değerli bir katkısı; bilimsel yaklaşım ve bilimsel araştırmaların ehemmiyetinin toplumun geniş kesitleri tarafından kavranmış olması. Bunun hükümet siyaseti olarak daima gündemde tutulması gerektiği belirtilirken genç kuşağın bilime özendirilmesi ve imkanlar hakkında farkındalık oluşturulması gerekiyor.
6-Uzun ve sürdürülebilir Ar-Ge stratejilerinin ortaya konulması
Rekabetçi bir ortam oluşturarak eserlerin geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması son derece kıymetli. Geliştirilecek eserleri de yalnızca ilaç ve aşı özelinde düşünmemek, ülke nezdinde maske ve teneffüs aygıtları da üreten, geliştiren ve bu hususun daima olarak Ar-Ge’sini de yapan, kendine kâfi bir ülke olmamız gerekiyor. Zira biyolojik sistemler tehditlerin saptanması ve engellenmesi için uzun soluklu yatırım ve tecrübelerin yanı sıra daima müşahede ve izlem gerektiriyor.
7-Birlikte geliştirme modelinin benimsenmesi
Ar-Ge ve yenilik süreçlerinde gerçekleşen dönüşüm dikkate alındığında birlikte geliştirmeye dayalı birlikte iş yapma yolunun ehemmiyet kazandığı görülüyor. Global salgın sürecinde aşı ve ilaç odağında oluşturulan COVID-19 Türkiye Platformu’nun ekosistemde birlikte geliştirme ve birlikte başarma için hoş bir kazanım olduğu anlaşılıyor. Değerli bir seferberlik içeren bu modelin öbür bölümler boyutunda da gerçekleştirme uğraşları kelam konusu. COVID-19’a karşı toplumu güçlendiren bilimsel ve teknolojik tahliller ve global salgının gelecekte gündeme getireceği yeni alanlara bakıldığında bir kadro yeni teknolojilerin de ön plana çıktığı görülüyor. Bu alanlarda da elde edilecek muvaffakiyetin yeniden birlikte geliştirme yaklaşımına dayalı olacağı öngörülüyor.
8-Yüksek standartlarla global bakış açısı
Türkiye’den çıkacak olan yepyeni bir ilacın dünya pazarına ulaşması için global proje ve çalışma ağları ile ortak çalışmaların artırılması artık bir gereklilik haline geldi. Bu manada dünya çapında düşünülerek, global manada ihracata yönenilmesi için gerekli adımların atılması lazım. Dünya çapında bir oyuncu olabilmek için de yüksek kalite ve standartlardan ödün verilmemesi son derece kıymetli.
9-Tüm paydaşların içinde olduğu güçlü bir ekosistem
Şu anda koronavirüs sayesinde başlatılmış olan daha güçlü iş birliğini sürdürmek son derece değerli. Kamu, özel kesim, akademi ve start-up’ların olduğu güçlü bir ekosistemi sürdürerek sıhhat kesiminin daha yeterli noktalara taşınabileceğine vurgu yapılıyor.
10-Geleceğe yönelik sağlam bir alt yapının oluşturulması
OVID-19 ile birlikte hızlanan aşı çalışmalarının sonraki adımında bu aşıların daha âlâ geliştirilmesi, bir sonraki adımında ise bunların üretimi konusunda da gereken alt yapının oluşturulması önemli değer taşıyor. Bu alt yapının oluşturulması demek, ileride öteki aşıları da üretebilecek hale gelmemiz manasına geliyor. Örneğin grip aşısı yapabilecek durumda olmamız manasına geliyor.
