Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Kovid-19 muhtemel olay tarifine uyan hastalarda teneffüs yolu numunelerinin referans laboratuvarda çalışıldığını, 16 vilayette hizmet veren laboratuvarlarda değerlendirildiğini belirterek, “Laboratuvar sayımız kısa vakit içinde 25 vilayette toplam 36’ya çıkacak.” dedi.
Koca, TBMM Genel Şurasında, yeni tip koronavirüsle (Kovid -19) gayret kapsamında yürütülen çalışmalara ait bilgilendirme yaptı.
Milli iradenin, tam bir muhakkak kendini ortaya koyması gereken günlerde olunduğunu belirten Koca, “Bugünler, düşünüş ve anlayışlardaki farklılıkların, tehdit karşısında mutlaka çok geri plana çekildiği günlerdir. Türkiye, tüm kuvvetiyle ulu Meclis’te ve hayat sahnesinde ortak iradenin ortaya konmasını beklemektedir. Karşı karşıya olduğumuz tehdit kurallarında bütün güç, bu tehdidin kendisine yönelmelidir.” diye konuştu.
Verilen her gayretin, riskten bir şey eksiltmesi, söylenen her kelamın de muvaffakiyete yanlışsız atılmış bir adım üzere olması gerektiğinin altını çizen Koca, yarışın ve üstünlüğün tek konusunun tahlile katkı olduğuna dikkati çekti.
“Düşünülmemiş şeyleri düşünmeye, hesaplanmamış şeyleri bulup ortaya çıkarmaya gereksinimimiz var.” diyen Koca, milletin, seçkin zekalarından, stratejik akla sahip temsilcilerinden yapan ve yaratıcı katkılar beklediğini tabir etti.
Koca, Meclisin, tarihi boyunca kritik kıymette pek çok olayla karşı karşıya kaldığını hatırlatarak, şöyle devam etti:
“Yüce Meclis, hiçbir vakit bu tasvir ettiğim kararlılık dışında olmadı. Alanda meseleyle gayret eden profesyonellerine gerekli tüm takviyesi sağladı. Meclisin iradesi, psikolojisi, yapan tavrı, toplumun direnme ve başarma kararlılığının kat kat artması demektir. Bugün burada bütün konuşmalardan sonra kurulacak özet cümlesi; umut verici, güç dolu bir cümle olacaktır. Sizler çekirdekten yetişmiş siyasetçiler olarak, toplum psikolojisini çok uygun bilen kimselersiniz. Bireyleri direkt tehdit eden bir risk ortamında uğraşın birinci kuralı muvaffakiyet, motivasyondur. Her bir arkadaşımı kendi ortamında bu ilkenin lideri olarak görüyorum.”
Kovid-19’un tarihçesi
Kovid-19’un ortaya çıkış sürecine ait bilgi veren Koca, Dünya Sıhhat Örgütü’nün Çin ülke ofisinin, 31 Aralık 2019’da Wuhan kentinde sebebi bilinmeyen zatürre hastalarını bildirdiğini anımsattı.
Koca, 7 Ocak 2020’de etkenin daha evvel insanlarda tespit edilmediğini, olayın yeni bir koronavirüs olarak tanımlandığını anlatarak, “Daha sonra bu yeni hastalığın ismi Kovid-19 olarak kabul edildi. Hastalarda ateş ve teneffüs zorluğu, radyolojik olarak her iki akciğerde zatürreyle uyumlu bulgular tespit edildi.” dedi.
Ölümlerin, çoklukla ileri yaşlarda yahut hipertansiyon, diyabet, kalp damar hastalığı, kanser, kronik kalp akciğer hastalıkları başta olmak üzere, eşlik eden sistemik hastalığı olan bireylerde gerçekleştiğini söyleyen Koca, ilerleyen günlerde olay bildiren ülke sayısının giderek arttığına işaret etti.
Salgının merkezi Avrupa’ya kaydı
Koca, şubat sonlarında yerli bulaşın yaşandığı ülkelerin ortaya çıkmaya başladığını anımsatan Koca, salgının suratının Marat 2020 başı prestijiyle Çin’de yavaşlarken İran, Güney Kore ve İtalya’da Kovid-19 olayları ve buna bağlı ölümlerin süratle arttığını belirtti.
Salgının merkezinin Avrupa’ya kaydığını vurgulayan Koca, Dünya Sıhhat Örgütü’nün, 11 Mart 2020’de pandemi yani tüm dünyayı etkileyen ve can kaybına yol açan salgın ilan ettiğini lisana getirdi.
Fahrettin Koca, hastalığın, temel olarak damlacık yoluyla bulaştığına dikkati çekerek, hasta bireylerin öksürme, hapşırma yoluyla ortaya saçtıkları damlacıklara, öteki şahısların elleriyle temas etmesi sonrasında ellerini ağız, burun ve göz mukozasına götürmesiyle yayıldığını bildirdi.
Kuluçka mühletinin minimum 2, azami 14, ortalama 5-6 gün olduğunun gözlendiğine işaret eden Koca, virüsün bulaştırıcılık müddetinin kesin olarak bilinmediğini belirtti.
Hastalığın, semptomatik periyottan 1-2 gün evvel başlayıp, semptomların kaybolmasıyla sona erdiğinin düşünüldüğünü söyleyen Koca, enfeksiyonun yaygın belirtilerinin ateş, öksürük ve teneffüs problemi olduğunu anlattı.
Ciddi hadiselerde zatürre, ağır akut teneffüs yolu enfeksiyonu, böbrek yetmezliği hatta mevt gerçekleşebildiğine değinen Koca, “Ölüm suratı SARS salgınında yüzde 11, MERS salgınında yüzde 35 ile 50 arasıyken Dünya Sıhhat Örgütü’nün Çin Halk Cumhuriyeti’ne ilişkin Kovid-19 raporuna nazaran vefat suratı yüzde 3,8 olarak bildirilmiştir.” dedi.
“Referans laboratuvarlarda çalışılıyor”
Kovid-19 mümkün olay tarifine uyan hastalarda teneffüs yolu numunelerinin referans laboratuvarda çalışıldığını ve 16 vilayette hizmet veren laboratuvarlarda değerlendirildiğini bildiren Koca, “Laboratuvar sayımız kısa vakit içinde 25 vilayette toplam 36’ya çıkacaktır. Bugün prestijiyle iki vakıf üniversitesinin devreye girmesiyle 18 merkez çalışmaya başladı.” bilgisini verdi.
Virüsün dünyaya açıklandığı 10 Ocak’tan itibaren Türkiye’nin süratli ve faal davrandığın belirten Koca, şöyle devam etti:
“Daha evvel yaşanan ve yeniden tıpkı kümeden virüslerin yol açtığı SARS ve MERS hastalıklarının yayılma suratının ve tesirlerinin bilgisine sahip bir sıhhat sistemine sahip ülke olarak, süratli hareket etmenin hayati kıymette olduğunu biliyorduk. Riskten gözetici önlemleri erkenden aldık. Sürecin birinci gününden itibaren Sayın Cumhurbaşkanımızın hassasiyet ve yakından takip etmeleri; Bilim Kurulu ve bakanlığımızın tekliflerinin süratle daha ötesinde, önünde kararlar alarak devreye girmiş olmasının, bu başarıda büyük ve en değerli hisse olduğunu söylemek istiyorum. İşe, Koronavirüs Bilim Heyetini oluşturarak başladık. Birçok önlemimiz Dünya Sıhhat Örgütünün gereklilik ilanından evvel uygulanmaya konmuştur. Tüm dünyadan gelen dataları tahlil ettik. Avrupa ve Amerika olayın daha farkına varmamışken ülkemizde hastalık hakkında birinci rehber hazırlıkları başladı ve Bilim Kurulu, bu rehberi süratle yayınlamış oldu.”
Koca, hastalığın Çin’den dünyaya yayıldığının anlaşıldığı anda oradan gelen uçuşlara önlem konulduğunu, salgının Türkiye’ye gelmesi halinde alınacak önlemlere dair algoritmaların geliştirilmeye başlandığını anlattı.
“Başarılı örnekleri model aldık”
Sağlık Bakanı Koca, Dünya Sağlık Örgütünün, 31 Ocak’ta “kamu sıhhati acil durumu” ilan ettiğinde, durumun vehametini evvelden kavramış olarak salgına yönelik hazırlıkları tamamlamaya başladıklarını tabir etti.
Virüsün görüldüğü ülkelere yönelik uçuş yasağı koyduklarını anımsatan Koca, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sınır komşularımızın virüsle gayretinin zafiyet içinde olduğunu görerek kara hudut kapılarımızı kapattık. Gelen vatandaşlarımızı sıhhat denetimi ve 14 günlük izolasyon önlemleriyle ülkemize kabul ettik. Bu ortada uçuş yasağı ve hudut kapatması uyguladığımız ülkelerdeki vatandaşlarımızı tahliye etmek üzere operasyonlara başladık. Birinci operasyonumuz, salgının kaynağı Wuhan kentindeki vatandaşlarımıza yönelikti. Olay, 11 Mart’ta pandemi olarak tanımlandı. Çabamızın mantığı baştan beri böyleydi. Atılacak adımlar kamu kurumlarımıza bildirilmişti. Virüsün süratle yayıldığı ülkelerin yaptığı kusurlardan sonuç çıkardık.”
Başarılı örnekleri model aldıklarını bildiren Koca, İran’ın Kum ve Meşhed kentlerinde odaklanan hadiseleri izole etmeyerek, virüsün tüm ülkeye yayılmasına neden olduğunu lisana getirdi.
Koca, İtalya’nın ise Çin’den gelenlerin ülke içinde özgür dolaşmasına müsaade vererek salgının tüm Avrupa’ya yayılmasına neden olduğunu vurguladı.
“4 milyon 603 bin yolcu termal taramadan geçirildi”
Tüm memleketler arası uçuşları risk görerek hava meydanlarında termal kamera uygulamasıyla 4 milyon 603 bin yolcuyu denetimden geçirdiklerini bildiren Koca, deniz giriş noktalarında ise termal taramadan geçirilen yolcu sayısının 15 bin 200 olduğunu belirtti.
Koca, kara hudut kapılarında termal kamera denetiminden geçirilen 189 bin yolcudan 1103’ünün, kurulan sahra hastanelerinde nezaret altına alındığını, 189 kişinin hastaneye sevk edildiğini bildirdi.
Umreden dönen vatandaşların evvel sıhhat muayenesiyle konutlarında izolasyona alındığını anlatan Fahrettin Koca, “Son devirde gelen sayının yüksekliği ve bilhassa umreden gelen bir olayda müspet görülmesi üzerine, umreden gelecek vatandaşımızın artık meskenlerinde değil, boş öğrenci yurtlarımızda, tekli odalarda izole edilmelerine, hadise görüldükten sonra süratle karar verdik. Uçuş yasağının neredeyse tüm Avrupa’yı kapsaması sebebiyle buralarda çeşitli sebeplerle bulunan vatandaşlarımızı da ülkemize getiriyor, yeniden yurtlarda izole ederek 14 günlük süreyi müşahede altında geçirmelerini sağlıyoruz. Hala toplamda 20 ülkeye uçuş yasağı uyguluyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Paniğe yol açmayı hedefleyen birtakım bireyler var”
Koca, dünyada ülkelerin en hayati gündem hususu haline gelen Kovid-19 hastalığı ve gibisi pandemilerle çabada Dünya Sıhhat Örgütünün ısrarla dikkati çektiği, adeta garanti olarak gördüğü iki nokta bulunduğunu belirterek, “Mücadelede teminat pahası taşıyan bu iki öge, kapsamlı bir sıhhat sistemi ve bunun beraberinde getirdiği güçlü bir liderliktir. Devletimizin bu iki hayati güce sahip olduğuna milletimizin inancı tamdır. Vatandaşımızın bu sağduyusunu zayıflatmayı, paniğe yol açmayı hedefleyen kimi bireyler olduğunu da maalesef gözlüyoruz. Uydurma haberler, toplumsal medyadaki kimi mesnetsiz tezler, tümüyle ahlak hudutları dışındadır. Bunlarla çabada bize lütfen yardımcı olun. Millet temsilcilerine güvenecektir.” dedi.
Hastalığın ülkeye yayılarak bir salgın halini alması durumunda, kamu ve özel bölümün birlikte hizmet vereceği 13 bin 211’i ileri seviyede olmak üzere toplam 25 bin 466 erişkin ağır bakım kapasitesinin kelam konusu olduğunu bildiren Koca, “Son vakitlerde arka arda açtığımız kent hastanelerine karşın yatak sayımız Avrupa ve OECD ortalamalarının altındadır; 10 bin şahsa 28 yatak düşmektedir. OECD ortalaması 40’tır.” dedi.
Türkiye’nin ağır bakım yatak sayısında ise şanslı durumda olduğunu tabir eden Koca, erişkin ve çocuk ağır bakımlar dahil 100 bin şahsa, Almanya’da 29, İtalya’da 13, Fransa’da 12 ağır bakım yatağı bulunuyorken, Türkiye’de bu sayının 40 olduğunu bildirdi.
Hastanelerde toplam 99 bin 797 hasta odasının tek kişilik olup gerektiğinde izolasyon ya da ağır bakım yatağı olarak kullanılmaya uygun olduğunu lisana getiren Koca, kent hastanelerinin bu mevzuda değerli bir katkı sağladığını kaydetti.
“Fiziki ve teknolojik altyapı açısından muhtemel berbat senaryolara karşı hazırız.” diyen Koca, şunları söyledi:
“Vatandaşlarımızın hastalıkla ilgili tereddütlerini gidermek ve şikayet ortaya çıkması durumunda onları yönlendirmek ve gerektiğinde kimi hizmetleri de vermek üzere 184 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM) Corona sınırını devreye soktuk. 184 SABİM birebir vakitte sesli karşılık sistemine de sahip. 500 davet işçisi ve 100 sıhhat çalışanımız burada vazife yapmaktadır. Buradaki algoritma da Bilim Kurulu tarafından geliştirilen bir algoritmadır.
Hastalığın teşhisinde emniyetli ve süratli sonuç vermek ismine kendi teşhis kitimizi geliştirdik. Amerika’dan 500 bin teşhis kiti sipariş aldık ve bunları verdik. Laboratuvarımızda 40 gündür kullanılan yerli teşhis kiti kısa vakitte istek görerek öbür ülkelere de bu halde satılmış oldu. Yedisi İstanbul’da olmak üzere farklı vilayetlerimizde bugün prestijiyle 18 laboratuvarımızda teşhis koymak üzere tahlil yapıldığını söylemiştim. Yakında neredeyse bütün büyükşehirlerde test yapabilir olacağız. Ayrıyeten bilhassa önümüzdeki bir, iki gün içerisinde, yarın sabah prestijiyle olma ihtimalini yüksek gördüğümüz, süratli teşhis kiti devreye girmiş olacak. Çin’de geliştirilen antijen üzerinden süratle sonuç verebilen, tarama hedefli olan bu teşhis kitini bütün vilayetlerimize vererek, olumlu çıktığında referans laboratuvarımızda doğrulamak üzere bir planlama yaptığımızı, sabah itibariyle bugün kargoya verilip yarın geleceğini buradan müjdelemek istiyorum.
Şu an 10 bini geçen test yaptık ama önümüzdeki günlerde bu test sayımızın çok artacağını düşünüyoruz. Zira görülen olayları tarama durumunda bilhassa oluyoruz, bulaşıcılığını araştırmak üzere yaygın saha araştırmaları yapıyoruz, o nedenle önümüzdeki günlerde bu taramaların çok ağırlaşacağını bilhassa tabir etmek istiyorum. Gayede günlük en az on 10-15 bin tarama yapabilir hale gelmek istiyoruz.”
Yurt dışından 1 Mart’tan bugüne kadar gelen kişi sayısının 372 bin olduğunu, bu bireylerin adres ve telefon bilgilerine ulaşarak her birine ileti gönderdiklerini ve her birinin takiplerinin aile doktorları üzerinden de yapıldığını bildiren Koca, “Sadece bir günde 132 bin aile tabiplerimiz üzerinden tarama yapıldığını söylemek istiyorum. Başta aile doktorlarımız olmak üzere tüm çalışanlarımıza teşekkür ediyorum.” dedi.
“6 üniversitenin her birine 50 bin maske gönderildi”
Salgının seyrine bakarak, Bilim Şurası’nın da önerisi doğrultusunda stratejilerini değiştirdiklerini lisana getiren Koca, artık her hastanenin hasta kabul edebileceği biçimde yeni bir planlama yaptıklarını açıkladı.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, sağlık çalışanının çalışma sistemlerinde birtakım değişikliklere gittiklerini, çalışanı riskten koruyacak önlemler almaya başladıklarını söyledi. Bu kapsamda üniversite hastaneleri dahil tüm kamu hastanelerine hami materyal dağıttıklarını lisana getiren Koca, 2 gün evvel talepleri olmadığı halde 6 üniversitenin her birine 50 bin maske gönderdiklerini belirtti.
Bu süreçte vazifesi gereği riskleri göğüsleyerek hastalarla direkt temas etmeyi gerektiren bireylerin sıhhat çalışanı olduğuna dikkati çeken Koca, toplumun tüm kesitlerinde riske açık kümeler müsaade kullanabilirken, sıhhat işçisinin daha ağır çalıştığını ve müsaadelerinin iptal edildiğini hatırlattı.
“Sağlık ordumuza kolaylıklar ve teminatlar sağlanmalıdır”
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, sağlık çalışanının hem iş yükü hem de maruz kaldığı riskin arttığına işaret ederek, “Bu gayrette büyük fedakarlık gösteren sıhhat işçimizin kıymetini toplumumuzun hiç kuşku duyulmayacak biçimde fark etmesini sağlayacağımızı umuyorum. Bu, ortak sorumluluğumuzdur. Gayretin muvaffakiyete ulaşması için neredeyse kuraldır. Sıhhat çalışanlarımıza, her biri bir asker üzere özverili ve fedakar çalışan sıhhat ordumuza kolaylıklar ve garantiler sağlanmalıdır. Yalnızca fedakarlık hislerine yönelik bir motivasyon yetersizdir. Başta hekimler olmak üzere tüm sıhhat işçimizin bu türlü durumlarda verdikleri çabaya karşılık hak ettiği prestijin milletimizin nezdinde yerini biliyorum.” değerlendirmesinde bulundu.
TBMM’ye bu mevzuda birtakım teklifleri olacağını kaydeden Koca, şöyle devam etti:
“Pandemi öncesi ‘Yeterli önlemler alınmıyor’ yahut ‘Gereksiz yasaklar alınıyor’ diye tenkitler geldi. Bana kalırsa Türkiye, en rasyonel orta yolu bulmuş ve en önde önlemleri almış durumda. Pandemiler, bir toplumu çökertme formu yalnızca sıhhat üzerinden olmaz. Pandemiye karşı alınan irrasyonel önlemler, toplumu iktisat yoluyla da çökertebilir. Bu sebeple Sayın Cumhurbaşkanımızın yaptığı açıklamalar, olayın bütünlükle ele alındığının çok bariz bir delilidir. Elbette kritik günlerden geçiyoruz. Kritik günler, olağan önlemlerle atlatılamaz. Lakin, hayat bir rasyonalite işidir, bir tarafıyla ödevler toplamıdır. Memnunluk ve sıhhat kanımca sorumlulukla direkt bağlantılıdır.”
Koronavirüs ile çabaya tam takviye veren TBMM Lideri Mustafa Şentop, siyasi parti genel liderleri, partilerin küme başkanvekillerine ve milletvekillerine teşekkür eden Koca, siyasi partilerin vilayet, ilçe ve genel kongrelerini erteleme karalarını da pahalı bulduğunu tabir etti.
Milletvekillerini, değerli kanaat başkanları olarak gördüklerini lisana getiren Koca, hem Mecliste hem de kendi seçim etraflarındaki uyarıcı nitelikte sözlerini ve davranışlarını önemsediklerini belirtti.
TBMM’deki bu tıp davranışların koronavirüsle çabada sıhhat çalışanlarına büyük bir moral olduğunun altını çizen Koca, “Milletimize duyduğum sorumluluk yanında sıhhat çalışanımıza karşı da büyük bir sorumluluk duyuyorum. Bugüne kadarki başarımız, stratejik bir muvaffakiyet olduğu kadar operasyonel bir muvaffakiyettir. Bu muvaffakiyetin çok daha fazlasına muhtaçlığımız var.” dedi.
Koronavirüse karşı verilen uğraştaki kahramanlara teşekkür eden ve onlar için milletvekillerinden alkış isteyen Koca, tüm milletvekillerinin alkışları üzerine “Ama yalnızca alkış değil.” karşılığını verdi.
Aytaç Yalman’ın vefatı
Bakan Koca, eski Kara Kuvvetleri Kumandanı Aytaç Yalman’ın (80) vefatıyla ilgili de konuştu.
Koca şu sözleri kullandı:
” Aytaç Yalman’ın vefatı ile ilgili. Bu bahis net tabir etmek istiyorum. 4 gün evvel bizim eski GATA denilen hastanemize müracaat ediliyor. Gelir gelmez entübe ediliyor. Daha evvel KOAH tanısı ile takip edilen bir hasta. Yaklaşık 6 saat sonra ex kabul ediliyor. O periyotta yapılan test negatif çıkıyor. Klinik bulgusu KOAH olmasına karşın kuşkulu olabilir fikriyle etrafı taranıyor. Orduevi dahil olmak üzere. Eşi dahil olmak üzere herkes taranıyor. Eşi dahil müspet çıkanlar oldu dün. Bu türlü bir olayda başta negatif sonra olumlu olabilir mi? Olabilir. Biz bunu yeni tanıyoruz. Başta müspet olup yeniden ağır bakım kurallarında yatan hala 3 gün sonra negatif olan 7 gün sonra olumlu olan hadisemiz da var. Pencere periyodu olduğu söyleniyor. Eşi ve yakınlarında olumlu çıkması nedeniyle de tabip arkadaşlar bunu corona virüs olabilir formunda yorumladılar. Bu manada hayatını kaybeden olay sayımız 3 kişi olmuş oldu.”
