Avrupa’da İngiltere ve Avrupa Birliği (AB) ortasında yeni tip koronavirüs (COVID-19) aşı savaşları başlarken, bu durumun salgına karşı ortak çabayı etkilemesinden korkuluyor.
Gelişmiş ülkelerin, üretilecek tüm aşıları şimdiden ayırıp az gelişmiş ülkeleri geri plana attığı bir ortamda, Avrupa’da “aşı gerginliği” yaşanıyor.
Sorun, Oxford Üniversitesi ile birlikte aşı geliştiren İngiliz-İsveç ilaç firması AstraZeneca’nın AB’ye daha evvel belirlenen dozdan daha azını vereceğini açıklamasıyla başladı.
100 milyon doz aşı almayı bekleyen Brüksel’e bunun lakin dörtte birine yakın bir ölçüsü teklif eden şirket, münasebet olarak Belçika’daki üretim tesislerindeki sorunu gösterdi.
Ancak Avrupalı yetkililer, merkezi İngiltere’de bulunan AstraZeneca’nın, AB ülkeleri için ayrılan aşıları İngiltere’ye verdiğini ima etti.
AB şaşkınlığa uğradı
Pfizer ve Moderna aşılarına kıyasla daha düşük fiyatı ve daha kolay depolama ihtiyaçları hasebiyle AstraZeneca aşısına büyük umut bağlayan AB, bu açıklama karşısında şaşkınlığa uğradı.
AB Kurulu, geçen hafta üye ülkelerindeki yetişkin nüfusun yüzde 70’inin 1 Haziran’a kadar aşılanması amacı koymuştu. Fakat aşı teslimatlarında yaşanacak gecikmeler sonucunda gayenin yakalanamama ihtimali yüksek görünüyor.
“Söz vermedik”
AstraZeneca’nın CEO’su Pascal Soriot, İtalyan La Repubblica gazetesine verdiği demeçte, şirketinin aşıyı AB’ye İngiltere’ye olduğu kadar süratli teslim etme kelamı vermediğini belirtti.
Soriot, “Avrupa, mukaveleyi (İngiltere’den) 3 ay sonra imzalamış olmasına karşın, İngiltere ile birebir anda tedarik etmek istiyor.” dedi.
Ellerinden gelenin en düzgününü yapacaklarını tabir eden Soriot, fakat taahhütte bulunamayacaklarını vurguladı.
Bu gelişme ve açıklama, AB’yi daha da kızdırdı. AB, AstraZeneca yetkilileriyle toplantı düzenlemek istedi fakat 27 Ocak’taki toplantıya AstraZeneca katılmadı.
Bir AB yetkilisi, şirketin toplantıya katılmak yerine yazılı olarak AB Komitesine bildirim yapacağını açıkladı.
AB, İngiltere’ye Pfizer aşısının ihracatını yasaklayabilir
Bu gelişmeler ortasında Avrupa basını, Birliğin de BioNTech ve Pfizer aşılarının İngiltere’ye gönderilmesini engellemekle tehdit ettiğini öne sürdü.
Bu tarafta karar alınacağına dair resmi bir açıklama olmasa da bu durum, İngiliz Muhafazakar Parti üyelerini kızdırdı.
Brexit’in çabucak akabinde yaşanan bu gelişme karşısında AB aykırıları, Birlikten ayrılmakta haklı olduklarını söylemeye başladı.
Muhafazakar Parti’den David Jones, İngiliz basınına verdiği demeçte, mümkün ihracat yasağı tehdidinin “şantaja çok benzediğini ve AB’den ayrılmakta neden haklı olduklarını gösterdiğini” kaydetti.
“Ahlaki sorumlulukları var”
AB cephesi ise bu türlü bir ihracat yasağı kararı olmadığını belirtti.
AB Kurulunun Sağlıktan Sorumlu Üyesi Stella Kyriakides, 27 Ocak’ta düzenlediği basın toplantısında, “İlaç şirketleri ve aşı geliştiricilerinin uymaları gereken ahlaki, toplumsal ve mukaveleye bağlı sorumlulukları var.” diyerek, AstraZeneca’yı suçlamıştı.
Sözleşmedeki bir hususta, “şirketin teslimatlar için en yüksek çabayı” göstereceğine yönelik maddeyi münasebet göstermesine değinen Kyriakides, AstraZeneca’nın “en yüksek çabayı” gösterdiğini ve tedarik yükümlülüklerine uymamasını kabul edemeyeceklerini vurguladı.
Kyriakides, mukavele gereği ikisi AB ülkelerinde ikisi İngiltere’de bulunan 4 fabrikada üretilen aşılara erişim hakları bulunduğuna işaret etti.
“Mesele, AB’deki ve AstraZeneca’daki dostlarımız arasında”
Konu, İngiltere Başbakanı Boris Johnson’a da soruldu. Fakat Johnson, muhabirlerin tüm ısrarlarına karşın tartışmaya girmeyi reddetti.
AB’nin mümkün bir ihracat yasağını dikkate alıp almayacağı konusundaki soruları da yanıtlamaktan kaçınan Başbakan, “Oxford-AstraZeneca aşısı, ülkemiz ve dünya için açıkça çok değerli ve sıkıntı, AB’deki ve AstraZeneca’daki dostlarımız ortasında.” demekle yetindi.
