Mehmet KAYA
ANKARA – Memleketler arası İlaç Üreticileri Federasyonu (IFPMA) tarafından düzenlenen basın toplantısında konuşan firma yöneticileri, çeşitli hesaplamalara nazaran başarılı bir aşının global çapta bağışıklık sağlaması için 15 milyar doza kadar üretilmesi gerekeceğini belirterek, bunun için üretim ve lojistikte çok büyük bir yapı gerektirdiğini ve çok kısa müddette bütün dünyaya yetecek aşının üretilmesinin mümkün olamayacağını belirttiler. Firma yetkilileri “ilk kim alacak” sorusunun ise cevabının olmadığını belirttiler.
Toplantıda, firma temsilcileri çok büyük ölçekteki üretim ölçüsünün “ürkütücü” olduğu konusunda görüş vurguladılar. Toplantıda aşının bütün dünyaya tıpkı anda erişemeyeceğinin bir gerçek olduğunu, firmaların devasa bir üretim ve lojistik tahlil üretmesi gerekeceğini belirterek, şimdiden bu bahiste gereç alımı vb. tarafta yatırım ve görüşmeler yaptıklarını bildirdiler. IFPMA bünyesindeki şirketler “kar gözetmeksizin” bir aşı siyaseti izleyecekleri kelamını vermişlerdi.
Aşı ne vakit bulunabilir?
AstraZeneca CEO’su Pascal Sariot, 10 adet aşının klinik deney basamağında olduğunu hatırlatarak, başarısızlık riskini de göz atarak var olmak üzere araştırmaların yıl sonuna yanlışsız bir aşının ortaya çıkabileceğine fakat bunun herşeyin yolunda gitmesi kaidesine bağlı olduğunu belirtti.
Pfizer Yönetim Kurulu Lideri ve CEO’su Albert Bourla, da birebir vakti işeret ederken risklerin bulunduğnu hatırlatarak, “İşler yeterli giderse ve yıldızlar hizalanırsa, güvenlik ve tesirlilik konusunda kâfi delilimiz olacak. Herkes, herşey yolunda sarfiyat, bütün deneyler başarılı olursa böylelikle Ekim sonunda bir aşı yapabiliriz” dedi.
IFPMA yöneticisi Thomas Cueni, global çapta bir bağışıklama için muhtaçlık duyulan aşı dozu ölçüsünün 15 milyar olduğu hesaplamasının yapıldığını belirterek, bunun yalnızca bir üretim değil, tıpkı vakitte sıradışı bir lojistik-dağıtım zinciri manasına geldiğini hatırlattı.
İlk kim alacak: Firmalar “arada kalmaktan” korkuyor
Thomas Cueni, global ilaç firmalarının daha evvelden “kar gözetmeksizin” dünyanın gereksinim duyacağı bu aşıyı sağlama konusunda prensip açıkladığını fakat üretim ve lojistik zorluklar nedeniyle herkesin birebir anda bu aşıya ulaşmasının mümkün olamayacağının da bir gerçek olduğunu belirtti. Cueni, 15 milyar dozluk bir muhtaçlık ve global çapta bir dağıtımın sözkonusu olduğunu hatırlatarak, bunun için global çapta bir işbirliğinin kaide olduğunu vurguladı.
Bu bahisteki tartışmaların farkında olduklarını belirten Cueni, akılcı yaklaşımla çocukların ve sıhhat çalışanlarının aşıya birinci erişimde öncelikli olması gerektiği görüşünü aktardı.
Aşı temini konusunda Pfizer CEO’su Dr. Albert Bourla “tedirgin olduklarını” ve ortada kalmaktan korktuklarını söyledi.
Sonbaharda ikinci bir dalga beklendiğini ve bunun da baskıyı artıracağını ima eden Albert Bourla, “Her ülke kendisi için aşı isteyecektir. Dünya Sıhhat Örgütü’ne yönelik tartışmalar yapılsa da bu noktada bir tahlil gerekli. Her ülke aşıyı almak için elindeki bütün araçları kullanacak üzere görünüyor. Korkarım biz de ortada kalacağız. Bu nedenle herkes en kısa müddette bu aşıya nasıl ulaşabilir bir yol bulunması için çalışılmalı.” dedi.
Bourla, bu süreç içinde güç durumdaki ülkeler için adil bir tahlilin üretilmesi gerekeceğini de kaydetti.
Pfizer CEO’su Albert Bourla, rastgele bir ülke ile aşı temini konusunda mutabakat yapıp-yapmadıkları sorusuna çeşitli görüşmeler olduğunu fakat şimdi bir muahede yapmadıkları karşılığını verirken, AstraZeneca CEO’su Pascal Soriot, “İlk olarak ABD’ye mi sağlayacaksınız” sorusunu, “böyle bir kelam vermedik” diye yanıtladı.
Pascal Soriot, lojistik zorluklara aşının sağlıklı biçimde korunduğu cam şişenin (flakon) 15 milyar adet üretimindeki zahmeti örnek gösterdi. Soriot, bir şişeye birden fazla doz koyma yollarını aradıklarını belirtti. Albert Bourla da birden çok aşı dozunun tek şişede sunulması istikametinde bir tahlil bulunmasının kıymetli bir sorunu çözeceğini söyledi.
Johnson and Johnson Araştırma Sorumlusu Paul Stoffels de global çapta bir tedarik için 10 dolayında üretim merkezi olması gerektiğini belirtti.
Fikri mülkiyetten vazgeçilmez
Küresel ilaç firmaları yöneticilerinin tamamı, süratli üretim için önerilen fikri mülkiyet hakkından feragat edilmesi tarafındaki teklifleri ise kabul etmeyeceklerini açıkladılar. GSK CEO’su Emma Walmsley, bunun vazgeçilemez olduğunu söylerken, Pascal Sariot, aşı bulunduktan sonra da hali hazırda yapılan yatırımın tamamının geri dönüşünün düşük bir ihtimal olduğunu söyledi.
