Maruf BUZCUGİL, Mehmet KAYA /ANKARA
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Lider Yardımcısı Fethi Açıkel, kamuoyunda Altılı Masa olarak isimlendirilen platformun meseleler ve tahlil teklifleri nitelikli yol haritası, hareketleri içeren geniş bir çalışmayı tamamlama etabına geldiğini ve genel liderler seviyesinde açıklanacağını söyledi. DÜNYA Gazetesi Ankara Temsilcisi Maruf Buzcugil’in sorularını yanıtlayan Açıkel, altyapı ve hammadde üretimi yüklü kamu işletmeciliğinin de yer aldığı, KOBİ temelli bir sanayi yapılanması önerdiklerini kaydetti. Açıkel, inovasyon ve teknolojiye dayalı bir sanayi yerine ucuz Ortadoğu emeğine dayalı, kayıt dışı bir imalat sanayii oluştuğunu belirterek, “Türkiye, Avrupa’nın yanında tampon bir merdivenaltı imalathaneye dönüştürüldü” dedi.
■ İktisada yönelik telaşlar lisana getiriliyor fakat nasıl bir programla sıkıntıların çözüleceği bilgileri sonlu. CHP iktisatta nasıl bir yaklaşım içinde?
Kalkınma problemine çok ağır çalışıyoruz. Zira Türkiye’nin güç, besin güvenliği, ileri teknoloji ve insan kaynaklığı açığındaki handikaptan çıkabilmesinin yolu yeni bir kalkınma ideolojisi yazmasından geçiyor. Sayısal dönüşüm, yeşil dönüşüm yaşanıyor. Türkiye’nin, Cumhuriyetin kuruluş yıllarındaki üzere kendine kâfi fakat global iktisatla entegre bir kendine yeterliliğe gereksinimi var. Bu Rekabetçi Kendine Yeterlilik- Competitive Self Sufficiency olarak isimlendirilen içe kapanan değil, rekabetçi bir kendine yeterlilik. Dünya izole olamayacak kadar karmaşık bağlantılar içinde. Türkiye, 40 yıldır Dünya GSYH’sinin yüzde 0,8’i kadar bir iktisat. Nüfus arttığı halde 40 yıldır patinaj halindeyiz. Türkiye kendi içinde paha zincirlerini oluşturmakta zorlanan, bölgesel kalkınma simetrisini kaybeden, sınıfsal, eğitim, cinsiyet eşitsizliği artan, nesiller ortası kopukluklar yaşayan bir ülke noktasına geldi. Eşitsizliklerin bu kadar arttığı bir ülkede kümelenme-clustering oluşturma zorluklarını görüyoruz. En kıymetli problemlerimizden biri eşitsizliklerden ve faktör verimsizlikten kaynaklı ölçeklendirememe sorunu.
“KOBİ İHTİLALİNE VE KAMU YATIRIMCILIĞINA MUHTAÇLIK VAR”
■ Tahlile yönelik yaklaşımınız nedir?
Büyük bir KOBİ ihtilaline ancak birebir vakitte önemli bir kamu yatırımcılığına muhtaçlık var. Geçtiğimiz 20 yılda KOBİ’ler sahipsiz kaldı. Bizim 54 bin değil 500 bin dinamik, dünya çapında üretim yapabilecek firmaya, KOBİ ekosistemine muhtaçlığımız var. Hem teknoloji paylaşımı, ortak ar-ge, sipariş paylaşımı, iş geliştirme, eser geliştirme işbirliği havuzlarını oluşturmamız lazım.
“SOSYAL KALKINMACI DEVLET STRATEJİSİ UYGULANMALI”
“Saray Ekonomisinin” vahametini tespit ederken bu problemleri aşmak için paydaşlarla birlikte çalışıyoruz. 21. Yüzyılın, karma iktisadını, strateji ve planlama ideolojisini, kamu öncülüğünde, kamu-özel, kooperatif, lokal idare sinerjisini en üst seviyeye taşıyarak bölgesel kalkınmadaki zafiyetleri de giderecek kalkınma sıçrayışı için çalışıyoruz. Yeni sanayi, yeni inovasyon, yeni teknoloji ve yeni vasıflı işgücü inşa stratejisi içindeyiz. Buna, Yeni Cumhuriyetçi Toplumsal Kalkınma Stratejisi demek gerçek olur. KOBİ’lerin haraç-mezat satılıp tasfiye edilmesini bir çeşit endüstrisizleştirme, çoraklaştırma yapılmasını önlememiz gerekiyor.
■ Strateji siyaset pratiğine nasıl dönüştürülecek?
Bu stratejimizin ipuçları 2020 kurultayında verilmişti. İktisat Masası 81 ilin 60’ını dolaştı. Millet Masası’nda ortak kurullar kuruldu. İnsan haklarından, güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüşe, Anayasal ıslahattan, seçim güvenliğine kadar kurullar çalışmalarını sürdürüyor. 9 başlık ve seçim güvenliği de dahil edilirse 10’u aşkın başlıkta stratejiler, siyasetler, teklifler, vaatler partilerin kendi mutfaklarının süzgecinden geçirilerek uyum masasına gelmeye başladı.
“Türkiye merdiven altı atölyeye dönüştürüldü”
Söz dönüp dolaşıp endüstriye, bilhassa imalat sanayiine geliyor. Mevcut görünümü nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye bir yandan sanayi 3.0’ın gereklerini yerine getirirken, Sanayi 4.0’ı yakalamaya çalışıyor. Üzücü olan, Türkiye’nin beyin göçü süratle artıyor. Marifet açığı, vasıflı işgücü açığı artıyor. Daha acıklı olan şu: Türkiye vasıfsız, kaçak göçmen personel istihdam eden bir merdiven altı atölyeye dönüştürüldü. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin yanlış siyasetleri nedeniyle Türkiye, Avrupa’nın kıyısında merdiven altı üretim yapan bir büyük tampon iktisada, tampon sanayiye, tampon ülkeye dönüştürülüyor. Türkiye TURQUALITY için uğraştığı geçtiğimiz 20 yıl içinde, maalesef SUR-QUALITY’ye, Suriyeli kaçak göçmen istihdamına bel bağlayan bir iktisat olma yoluna savruluyor. Ortadoğu’nun, Orta Asya’nın gariban vasıfsız işgücünü kalkınma stratejisi olarak belirleyen bir iktisat, 10 milyonu aşkın işsiz, 1 milyondan fazla işsiz mühendis-teknisyenle TURQUALITY’yi yakalayamaz, sanayi 3.0’ı da ıskalar, 4.0 ulaşması onyıllar sürer.
CHP’nin savunma sanayiine bakışı
CHP, ulusal bağımsızlığı, bağımsız ulusal iktisat ve ulusal endüstrimizin desteklediği bir savunma sanayiini ideoloji olarak benimsemiş bir partidir. ASELSAN, ROKETSAN, HAVELSAN, TUSAŞ, Türkiye’nin 40 yılı aşkın müddettir medarı iftiharı olan, endüstriyel, askeri manada kendine yeterliliğini güçlendiren bu kurumlar… Türkiye ulusal bağımsızlığını, güçlü bir iktisadi bağımsızlığa ve ulusal savunma sanayiine yatırım yaparak kazanabilir. Biz savunma sanayii kümelenmelerini yazılımdan donanıma, 40-50 yılı aşkın müddettir çalışan kurumların kapasitelerinin artırılması, yenilerinin eklenmesini değerli görüyoruz.
3K modeli: Kurum, Takım ve Kural oluşturulmalı
Sorunların tahlilinde Kurum, Takım ve Kural olarak açıkladığımız 3K modelini geliştirdik. Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı demokrasi, devlet, dış açık, dış borç ve en değerlisi kıymetler krizini aşacak bir stratejidir bu. COVID sonrası ve Rusya-Ukrayna savaşıyla ortaya çıkan ticaret zinciri kırılması gösterdi ki, bu zorluklara karşın global bir imalat sürecinden vazgeçilemiyor. Geçmişte optimum stok, sonrasında asgarî stokla imalat öne çıkarken artık akılcı stok gerekli hale geldi. Üretimin devamı için kritik ögeler bulunmalı, bir kesim eksikse üretim durmamalı. Hibrit planlama deniliyor buna. Tek taraflı tedarik patikasına girdiyseniz, o patika kesintiye uğrayınca ekonominiz ani frene basıyor, ani duruş oluyor. Şayet toplumsal yardım sistemleriniz, bütçe toplumsal yardımları buna uygun yapılandırılmamışsa masif işsizlik ve masif fakirleşmeyle, üretim kaybıyla karşı karşıya kalıyorsunuz.
Milli gelirde göçmenler dikkate alınmıyor
Kişi başına ulusal gelir hesaplanırken, 85 milyona bölüyoruz lakin gerçekte 90 milyona bölmemiz lazım. 5 milyon göçmen dikkate alınmıyor. Dünya kişi başına gelir ortalaması 12 bin 500 dolarken, Türkiye’nin kişi başına ulusal geliri 9 binlerde kalmış durumda. Bir vakitler orta gelir tuzağı derken, o düzeyler bile amaç haline geldi.
