Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Kolu Öğretim üyesi Prof. Dr. İsmail Balık, kullanımda olan COVID-19 aşılarının bağışıklığın sağlanmasında aktifliğine ve doz ölçüsüne ait açıklamalarda bulundu.
Aşı geliştirme çalışmaları sonucunda çeşitli ülkelerde BioNTech, SinoVac, Moderna, Sputnik V ve AstraZeneca aşılarının uygulandığını hatırlatan Balık, bu süreçte Türkiye’nin bir yandan yerli aşı çalışmalarına tartı verirken başka yandan ise yurt dışından aşı temin etmek için harekete geçtiğini anımsattı. Türkiye’de birinci olarak SinoVac, akabinde BioNTech aşılarına erişim için mutabakatların yapılmasıyla vatandaşların tercihleri doğrultusunda iki aşıdan birini yaptırma imkanını elde ettiğini aktaran Balık, Sputnik V aşısının Türkiye’de üretilmesine yönelik Rusya ile yapılan mutabakat sonrasında aşının ülkeye gelmesiyle üçüncü bir seçeneğin de kelam konusu olacağını anlattı.
Balık, mevcut durumdaki tüm aşıların birinci uygulamada belirlenen aralıklar içinde toplam 2 doz formunda yapıldığını belirterek SinoVac aşılarının ikinci dozunun birinci dozdan 28 gün sonra yapıldığını söyledi. Son yapılan açıklamaya nazaran BioNTech aşısının birinci dozdan 4-8 hafta sonra ikinci dozunun yapılacağını lisana getiren Balık, Sputnik V aşısının ikinci dozunun da birinci dozdan 28 gün sonra yapılacağına işaret etti.
“Hatırlatma dozları kesinlikle yapılmalı”
Prof. Dr. Balık, bilimsel çalışmalarla aşının aktifliğinin kalıcı olabilmesi için belirli bir vakit sonra 2 dozun akabinde tekrar bir hatırlatma dozunun yapılması gerektiğinin ortaya konduğunu bildirdi. Salgın sonlanana kadar her şahsa hatırlatma dozlarının kesinlikle yapılması gerektiğini vurgulayan Balık, “Gözlemlerimize nazaran, inaktif aşılarda 6 ayda bir, başka aşılarda ise 8 ay ile 1,5 yıl ortasında tek doz hatırlatma aşısı yapılması uygun olacaktır.” dedi.
Prof. Dr. Balık, hatırlatma aşılarına ait şu bilgileri verdi:
“Bazı aşılar başlangıçta tek, 2 ya da 3 doz yapılır. Örneğin, Hepatit B aşısının art geriye 3, Hepatit A aşısının ise 2 doz yapılması gerekir. COVID-19 sürecinde faz-3 çalışmaları sonuçlanmadan, ön raporlarına nazaran acil kullanım onayı verildi ve aşılama başladı. Aşıların kaç doz kullanılacağı faz çalışmaları sonuçlarına nazaran yapıldı. Bu aşılarda doz uygulaması, aşının bağışıklık sisteminde tesirli ve kalıcı sonuç oluşturması için gereken sayıdır. Hatırlatma dozu ise birinci başta yapılan aşıların vakit içinde bağışıklık sistemi üzerinde tesirinin yitirmesinin engellenebilmesi için uygulanır. Bu hatırlatma aşısı tek doz yapılır. COVID-19 salgını devam ettiği sürece de aşıların aktifliği 6 aydan sonra giderek azalığından, korunmanın sağlanabilmesi için tek doz hatırlatma aşısı yapılmalı.”
“Önümüzdeki sonbaharda kesin açıklanmış olacaktır”
Hatırlatma aşısının ne kadar müddet sonra yapılması gerektiğinin ise aşıdan aşıya farklılık gösterdiğini belirten Balık, BioNTech aşılarının kalıcı tesirli bağışıklık mühletinin şu an için daha uzun olmasının öngörüldüğüne dikkati çekti. Balık, şunları kaydetti:
“Hatırlatma dozlarının kaç ay aralıklarla yapılacağı aşıya nazaran değişebilir ve bu mühlet faz-3 çalışmalarının son raporları çıktıktan sonra ve kullanımda olan aşıların aktiflik müddetlerinin takibinden sonra katılaşacaktır. Bu müddet 8 ay ile 2 yıl ortasında olabilir fakat bu lakin faz-3 çalışmalarının sonunda katılaşacaktır. Biz de ekim ayında başladığımız faz-3 çalışması kapsamındaki istekli bireyleri bu açıdan takip ediyoruz. Aşıların koruyuculuk müddeti fakat faz-3 çalışmalarının sonunda öngörülebilecek. Bu nedenle hatırlatma aşısının ne vakit yapılması gerektiği önümüzdeki sonbaharda kesin açıklanmış olacaktır.”
İnaktif aşı olan SinoVac’ta ise bağışıklık üzerindeki tesirin daha kısa olacağının öngörüldüğünü lisana getiren Balık, kelamlarına şöyle devam etti:
“SinoVac için de 6 ayda bir hatırlatma aşısının yapılması gerektiği düşünülüyor. Bir öbür aşı olan Sputnik V’nin tesirinin, SinoVac’a oranla daha uzun olacağı bekleniyor. Bu müddet şimdiki kestirimlere nazaran inaktif aşılarda 6 ayda bir, başka aşılarda ise 8 ay ile 1,5 yıl ortasında tek doz olacaktır. SinoVac aşısı bilhassa belirli kümelerde 2 doz yapıldığında zayıf antikor karşılığı oluşturabiliyor. SinoVac aşısı hem ağır enfeksiyona bağlı hastaneye yatışları hem de vefat oranını büyük ölçüde engelliyor. İnaktif aşının, ikinci dozdan 15 gün sonra koruduğunu ve hastaneye yatış ve ağır hastalık riskini büyük ölçüde azalttığı belirlendi.”
“İnaktif aşının tesirini yükseltmek gündeme gelecek”
Elde edilen bilgiler sonucunda, bağışıklığı güçlendirmek için 2 yerine 3 doz aşı uygulamasının birtakım hasta kümeleri için gündeme gelebileceğini, tartışılabileceğini anlatan Balık, şöyle devam etti:
“Bakanlık ilgili dataları topladıkça ileri yaş kümelerinde, kemoterapi alanlarda, obezitesi bulunanlarda, diyaliz hastaları, romatizmal hastalıklara bağlı kortizon ya da bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlarda, organ nakli hastaları üzere zayıf bağışıklığı olan ya da ağır enfeksiyon geçirenlerde, aşı tesiri zayıf kalanlarda, aşı tedarik sorunu kalmadığında, kendi aşımız olduğunda bu bireylere daha yüksek doz ya da 2 yerine 3 doz üzere inaktif aşının tesirini yükseltmek gündeme gelecek.”
Prof. Dr. Balık, hatırlatma dozu gerekliliğinin, SinoVac dışında BioNTech ya da Sputnik V aşı olan ya da olacaklar için de geçerli olacağını lakin 3. doz için mühletin değişiklik gösterebileceğini hatırlattı. Balık, “Başlangıçtaki immün sistem öğrenene kadar kullanılması gereken dozlar birebir aşıyla olmalı, yani kişi birinci dozu hangi aşıdan olduysa ikinci dozu ondan yaptırmalı lakin 6 ay ya da bir yıl sonra yapılacak hatırlatma dozu farklı bir aşıdan da olabilir, örneğin kendi yerli aşımız olabilir. Hatırlatma aşısı için tek doz kafidir. Bu uygulamadan sonrasında ise hastalığa karşı daima korunmak için her yıl tek doz COVID-19 aşılarından istenilen biri yaptırılmalı.” diye konuştu.
“240 milyon doz aşı boşa istenmiş doz değildir”
Hatırlatma aşılarının yapılabilmesi ve aşılamada sürekliliğin sağlanabilmesi için aşı temininde sorun yaşanmaması gerektiğine dikkati çeken Balık, Türkiye’nin aşı teminine ait planlamada bunları da dikkate aldığını söyledi. Prof. Dr. Balık, “Bu manada Sıhhat Bakanı Koca’nın açıkladığı 240 milyon doz aşının temini için temas yapılması son derece yerindedir. 240 milyon doz aşı boşa istenmiş doz değil, hem aşı olmayanların yaz aylarındaki aşılarının yapılması hem de aşı olup da hatırlatma dozları yapılması uygun görülen şahıslar içindir. Umarız ki bu temasları yaptığımız firmalar, kelamlarında dursunlar. Elbette bu süreçte yerli aşı üretimi, Türkiye için büyük bir güçtür.” dedi.
Etkinlik ve koruyuculuğu yüzde 50’nin üstünde olan her aşının kullanılmasının uygun olduğunu söz eden Balık, bu nedenle herkesin erişebildiği aşıyı kesinlikle yaptırması gerektiğini kaydetti.
