Amerika Birleşik Devletleri’ndeki başkanlık seçimlerinin sonuçlanmasının akabinde, yeni periyotta Türkiye’yi etkileyecek siyasetler masaya yatırılmaya devam ediyor. Bunların başında ise değişmesi beklenen ilaç siyasetleri geliyor.
Bu kapsamda ECONiX Araştırma “Amerika Birleşik Devletleri Başkanlık Seçimleri Sonuçlarına Nazaran Beklenen İlaç Siyasetleri Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Yansımaları ” başlıklı ayrıntılı bir rapor yayınladı. Rapora nazaran, dünya ilaç pazarının yüzde 48’ini oluşturan ABD’de yüksek ilaç fiyatlarını düşürme gayretiyle ilgili milletlerarası referans fiyatlandırma (IRP) ve ilaç ithalatı mevzularının yeni lider Biden tarafından yakın vakitte ele alınması bekleniyor. Yapılacak değişikliklerin ilaç üretiminde öncü ülke olmak isteyen Türkiye’nin ilaç ihracatı açısından da değerli tesirler doğurucağı öngörülüyor.
“1,4 milyar dolarlık ihracat sayısı süratle artabilir”
Araştırma takımının başında yer alan Dr. Güvenç Koçkaya, rapora ait yaptığı açıklamada, “İlaç ve tıbbi gereç firmaları için dünyanın en büyük pazarı olan ABD, ortalama ilaç fiyatları açısından da dünyada en yüksek fiyatlandırmanın yapıldığı ülkedir. Bu nedenle regülasyonların gerekliliği epeyce açık. Bu kapsamda Trump idaresi Eylül 2020’de, Kanada’dan belli ilaçları ithal etmesine müsaade veren bir ön çerçeveyi yasallaştırmıştı. Biden ise kampanyasında diğer ülkelerden ‘güvenli reçeteli ilaçların’ satın alınabilmesine müsaade vermeyi teklif etmişti. Biden’ın seçilmesiyle ilaç siyasetinde memleketler arası referans fiyatlandırma, daha fazla şeffaflık ve direkt ABD’ye ilaç ithalatı hususlarında değişiklikler bekleniyor. Bu değişikliklerin Türkiye için ABD’ye ilaç ihracatı ismine tarihi bir eşik olduğunu söylemek mümkün. İlaç sanayisi ihracatı 2019 yılında 1,4 milyar dolar düzeyinde olan Türkiye, hakikat adımları atması durumunda 2019 yılında yüzde 32’ye ulaşan ihracatın ithalatı karşılama oranını artırabilir, istenen seviyelere çıkabilir ve tahminen ilaçta ihracat fazlası veren bir ülke olabilir.” dedi.
İlaç ihracatında iki formül bulunuyor
Raporda ABD’nin patent müdafaası kalkmış eserlerin ithalatına müsaade verme yoluna gitmesi durumunda, ilaç üretiminde öncü ülke olmak isteyen Türkiye için büyük ehemmiyet arz edeceğine dikkat çekiliyor. Halihazırda İsviçre ve Almanya üzere gelişmiş ülkelere ihracat yapabilecek kalitede üretim yapabilen tesislere sahip Türkiye’de, yerleşik ilaç firmaları için değerli bir ihracat fırsatı oluşması bekleniyor. Bunun gerçekleşmesi için ise Türkiye’deki yerleşik ilaç üreticisi firmaların kaliteli üretim yapabildiklerini Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansı (EMA) üzere kurumlardan alacakları evraklar ile kanıtlaması gerektiği vurgulanıyor. Bu kapsamda Türkiye’de üretilen eserlerin ABD’ye ihracatının planlanması için teşvikler verilebileceği öngörülüyor. Bir öteki usulün ise Türkiye’de üretilen eserlerin, halihazırda ABD’ye ihracat müsaadesi verilen Kanada içerisinde ruhsatlandırılarak dolaylı yoldan ABD pazarına erişiminin sağlanması olduğu belirtiliyor. Bunun için özel kesimin Kanada’da aracı şirketlerle muahede yapmasının, şirket kurmasının yahut şirket satın almasının gerekebileceğine değiniliyor.
“Düzenlemelerle fırsatı kullanmak Türkiye’nin elinde”
ECONiX olarak hazırladıkları rapor sonucunda ABD’de beklenen ilaç siyasetlerinin yansımalarını fırsata çevirebilmek için Türkiye’ye büyük sorumluluk düştüğünü gözlemlediklerini tabir eden Dr. Gülpembe Oğuzhan ise, “Olası yeni düzenlemeler ile ABD`ye ilaç ihracatının kolaylaşması durumunda oluşacak ilaç talebini karşılamak mevcut durumda Türkiye yerleşik üreticiler için sorun oluşturacaktır. Bunun olmaması için kamu otoritesi başta olmak üzere Türkiye yerleşik ilaç üreticisi firmaların gerekli planlamaları yapması ve harekete geçmesi gerekir. Aksi durumda oluşan fırsat penceresi başka ülkeler tarafından kullanılacak ve Türkiye ilaç ihracatında koyduğu maksatlara ulaşmada zorluk yaşayacaktır. ABD’de beklenen ilaç siyasetlerinin yansımalarını fırsata çevirebilmek için; ilaç fiyatlandırması, dağıtım ve geri ödeme süreçlerinde yeni metotlar geliştirilmesi gereklidir. Türkiye’den ABD’ye ilaç ihracatının kolaylaştırılabilmesi için ise yalnızca yerli firmalar ile değil, Türkiye’de yerleşik memleketler arası firmaların da teşvik edilmesi kıymetlidir. Zira bu firmalar halihazırda ABD’ye eser satabilen firmalardır. Bu noktada ilaç ihracatının kolaylaşmasını fırsata çevirmenin Türkiye’ye bağlı olduğunu söyleyebiliriz.” biçiminde konuştu.
Sağlık Bakanlığı ile SGK’ya büyük sorumluluk düşüyor
ECONiX Araştırma’nın raporuna nazaran, dünyanın en büyük 10 ilaç üreticisinin tümünün kurulu şirketleri ve pazarda eserleri bulunan Türkiye, 2019 yılında pahada 40,7 milyar TL, kutu ölçeğinde ise 2,37 milyar kutuya ulaşarak 2010-2019 yılları ortasındaki en yüksek ilaç hacmine ulaştı. ABD’nin memleketler arası referans fiyatlandırma siyasetlerini benimsemesi ile ilaç fiyatlarının OECD ülkelerinde yükselmesi durumunda Türkiye için de tesirleri olacak. Bu ülkeleri referans olarak kullanacak Türkiye’nin de uzun periyottur uygulanan düşük ilaç fiyatlandırma siyasetleri nedeniyle ilaç kesimi açısından düşen karlılık oranlarında, mümkün ilaç fiyatlarında artış ile güzelleşme sağlaması öngörülüyor. Lakin bu durumun kamu için ilaç bütçesinde artışa neden olması da kestirimler ortasında yer alıyor.
Araştırma grubunda yer alan Prof. Dr. Zafer Çalışkan ise, mümkün fiyat artışları hakkında “ABD tesiri ile mümkün ilaç fiyat artışına rağmen önümüzdeki devirde SGK`nın jenerik eserler için de Alternatif Geri Ödeme Mutabakatlarını gündeme almasında veya Sağlık Bakanlığı tarafından başlatılan Sağlık Market uygulamasının bir an evvel ilaçlar için hayata geçirilip en kısa müddette yaygınlaştırılmasında yarar olabilir.” tabirlerini kullandı.
