OKTAY ENSARİ
KAYSERİ – Sağlık Bakanı Prof.Dr. Fahrettin Koca tarafından açıklanan Covit-19 virüsünü 21 Mart’ta Erciyes Üniversitesi (ERÜ) Aşı ve Araştırma Uygulama Merkezi’nde Prof.Dr. Aykut Özdarendeli ve grubunun izole ederek, aşı çalışmalarına başladığı açıklandı. ERÜ Rektörü Prof. Dr. Mustafa Çalış, “Sağlık Bakanımızında açıkladığı üzere gece-gündüz demeden çalışan Aşı Araştırma ve Uygulama Merkezimizin araştırmacıları aşı geliştirmek için kritik kademe olan Covid-19 virüsünü 21 Mart’ta izole ettiler. Başta Prof.Dr. Aykut Özdarendeli olmak üzere tüm takımımızı tebrik ederim. Aşı konusundaki çalışmalar tüm süratiyle devam ediyor” dedi.
Sağlık Bakanlığına bağlı TÜSEB tarafından Covid-19’a karşı aşı geliştirilmesiyle ilgili Stratejik Ar-Ge Projesi Hazırlama daveti alan Erciyes Üniversitesinden Prof. Dr. Aykut Özdarendeli ve grubu, Covid-19 olumlu bir hastadan alınan örnekten Biyogüvenlik Düzey 3 (BSL-3) kurallarında hastalığa yol açan SARS-CoV-2 virüsünü hücre kültür sisteminde üretmeyi başardı. Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, virüsün izole edildiğini ve 21 Mart 2020’de RT-PZR (Reverz Trankripsiyon Polimeraz Zincir Reaksiyonu) testi ile de izolasyonu doğrulayarak birebir gün Sıhhat Bakanlığını bilgilendirdiklerini ve ardından virüs izolatının yeni jenerasyon dizileme çalışmalarına başlandığını belirtti.
Erciyes Üniversitesi Aşı Araştırma Geliştirme Merkezi (ERAGEM) müdürü olan Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, “Bu salgınla ivedilikle çaba etmek çok değerli olsa da, yapılacak temel araştırmalarla bu virüse karşı kapsamlı tahliller üretilmesi gerekiyor. 2013 yılında kurulan merkezimiz aşı geliştirme çalışmaları konusunda kıymetli bilgi birikimine ve altyapılara sahiptir. Merkezimizde, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Hastalığına (KKKAH) karşı aşı çalışmalarımız da hala devam etmekte olup, bu hastalığa karşı hücre kültür temelli inaktif aşı geliştirilmiş ve 2018 yılında sağlıklı gönüllüler üzerinde Faz 1 çalışmaları muvaffakiyetle tamamlamıştır. Çalışmalarımız kapsamında, KKKAH’ na karşı geliştirilen ve patent başvurusu yapılan rekombinant aşının deney hayvanları üzerinde %100 esirgeyici tesire sahip olduğu da gösterilmiştir. Aşı geliştirme konusunda sahip olduğumuz bilgi birikimi ve milletlerarası standartlardaki altyapılarımız sayesinde Covid-19 hastalığına karşı aşı geliştirme çalışmalarına çabucak başladık ve bu kapsamdaki çalışmalarımızı da süratle ilerleteceğimize inanıyorum.
Merkezimiz bünyesinde bulunan Biyogüvenlik Düzey 3 laboratuvarında SARS-CoV-2 virüsü laboratuvar koşullarında izole edilmiş ve hücre kültür sistemine adapte edilmiştir. Virüsün izole edilmesi, Covid-19’un biyolojisinin ve patogenezinin ortaya konulmasına yönelik çalışmalar için büyük değer taşımaktadır. Tıpkı vakitte, bu gelişme Covid-19’a karşı aşı geliştirme çalışmaları ile teşhis ve tedavi prosedürlerinin geliştirilmesi çalışmalarına ivme kazandıracaktır.” dedi.
Prof. Dr. Aykut Özdarendeli, Sıhhat Bakanlığı tarafından Covid-19’a karşı aşı geliştirilmesiyle ilgili davetin ardından çalışmalara başlayıp kısa bir müddette virüsü izole etmeyi başardıklarını ve Sıhhat Bakanlığının sağladığı dayanaklarla çalışmalarını süratli bir halde yürüttüklerini söz etmiştir. Bu süreçte çalışmalarına her türlü takviyesi sağlayan Erciyes Üniversitesi Rektörlüğüne ve çalışma grubuna de teşekkür etti.
İmmün Plazma tedavisi de uygulanacak
ERÜ Rektörü Prof. Dr. Mustafa Çalış, ayrıyeten Covid-19 salgınıyla çabada güzelleşmiş hastalardan alınan kan plazmasıyla yani ‘İmmün Plazma’ ile kritik durumdaki hastaların tedavisine katkıda bulunma yolunda çalışma yaptıklarını belirtti. Çalış, şunları söyledi:
“Bu nedenle, güzelleşmiş vatandaşlarımızı güzelleştikten 14 gün sonra, kan verme kaidelerine sahiplerse Erciyes Üniversitesi kan merkezlerine bekliyoruz, bu sayede kendileri bu hastalığı atlatan ve sıhhatine kavuşan hastalarımız, öbür insanların tedavisine katkıda bulunabilir ve hayat kurtarabilirler. Plazma tedavisi ya da şimdiki ismi ile ‘immün plazma yöntemi’ aslında uzun yıllardır tıpta çeşitli hastalıkların tedavisi için kullanılan bir sistem. Destekleyici bir tedavi olarak hastalarda kullanılıyor. Hastalığı yenmiş ve bedeni hastalığa karşı bağışıklık kazanmış olan şahıslardan alınan antikorlar, hasta olan şahsa damar yolu ile veriliyor. Böylelikle kişinin kendi bağışıklığını geliştiremediği ya da eksik kaldığı durumlarda düzgünleşme sağlanabiliyor. Bu formül daha evvel SARS ve Ebola salgınlarında da kullanılmıştı. Covid-19 hastalığı ve SARS-CoV2 olarak bilinen yeni tip koronavirüs, çağdaş tıp literatürüne yeni girdi. Hasebiyle, hastalığın tedavisinde bu usulün ne kadar tesirli olacağı, şimdi çok geniş çaplı araştırmalarla ortaya konabilmiş değil. Lakin bu hususla ilgili tabiplerimiz, Covid-19 tanısı konmuş hastalarla yapılan araştırmalardan ve daha evvelki deneyimlerinden yola çıkarak bu tedavi metodunun tesirli olabileceğini belirtiyorlar.”
Tedavi Nasıl Yapılacak?
Uygulanacak tedavi metodu hakkında bilgiler de veren Rektör Çalış, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hastalığı geçirmiş, taburcu olmuş yahut elinde hastalığa dair tanısı olan hastalarımıza bu durumu öncelikle anlatıp onlardan onaylarını isteyeceğiz. Onları gönüllülük temeliyle plazma toplama havuzuna dahil edeceğiz. Zira bir kişi haftada azamî iki defa olmak üzere uzun müddet verici olabilir. Hastanın son testinin negatif olması ve taburcusunun akabinde 14 gün geçtikten sonar, kan ve boğaz sürüntü testi yaparak bedende virüs kalmadığından emin olacağız. Akabinde, şayet HIV ya da hepatit üzere kan vermesine mani öbür bir hastalığı yoksa ve 18-65 yaş aralığındaysa bu bireylerden yaklaşık 45 dakika süren bir yolla plazmaları toplayacağız. Bu immune plazmayı süratli bir biçimde ağır bakımlarda yatan hastalara göndereceğiz. Hastalarımızın güzelleşmesinde katkı olması dileklerimizle bu süreci başlatmış oluyoruz.”
