Selenay YAĞCI/İSTANBUL
Türk İktisat Bankası’nın (TEB) “Ekonomi ailede başlar” sloganıyla başlattığı ‘Aile Akademisi Projesi, 10’uncu yılını İstanbul’da düzenlediği bir tepe ile kutladı.
TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici’nin açılış konuşmasıyla başlayan tepede konuşan TEB Perakende Bankacılık Pazarlama ve Müşteri Tecrübesi Yöneticisi Hayri Telekoğlu, projenin 10 yılını kıymetlendirdi. Telekoğlu, “Sorumlu bankacılık şuuruyla başladığımız 10 yıllık bir kıssa paylaşacağım” diyerek başladığı kelamlarına, “Başladığımızda Dünya Tasarruf Günü 31 Ekim’e odaklanmıştık. Çalışanlarımızla nasıl bir proje yapabiliriz diye düşündük. Dünyada şimdi şirketler için müspet yarar üzere bir anlayış yoktu. Bugün geldiğimiz noktayı o gün hayal bile etmemiştik” biçiminde devam etti. Telekoğlu, “2012 yılında Aile Akademisi’ni hayata geçirdik” diyerek, şunları kaydetti: “İlk başta eğitimlerimizde kolay ve temel hususlar vardı. Bütçe idaresi, tasarruf, kredi kartlarının hakikat kullanımı… 10 yıl içinde çok şey yaşadık. Dünya, pandemi ile değişik bir faza geçti. Artık finansal okur müellif olmak çok daha ehemmiyet kazandı. Biz de eğitimlerimizi yeniledik. TEB Aile Akademisi projesine öncülük ettik Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) da devreye girdi. MEB ile başladığımız projelerde mevzuyu müfredata alarak milyonlarca çocuğa ulaştık. UNICEF ile de projeler yaptık. Hatta tam sayı 11 milyon öğrenci. Türkiye Belediyeler Birliği ile çalışmalar yaptık. Meslek Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Müdürlüğü, Boğaziçi Üniversitesi ile çalıştık.”
ŞUBELER SINIFLARA DÖNÜŞTÜ
“Ekonomi ailede başlar” diye yola çıktıklarını anlatan Telekoğlu, “540 çalışanımız formasyon eğitimi alarak finansal okuryazarlık eğitmeni oldu. Şubelerimizi sınıflara dönüştürdük. Emelimiz eser satmak değildi. TEB müşterisi olmayanlara birebir formda yaklaştık. Bir anda özel daldan de kendi çalışanları için finansal okuryazarlık eğitimi talepleri geldi. 350 bin bireye yüz yüze, finansal okuryazarlık eğitimi verdik” formunda konuştu.
Telekoğlu, Aile Sosyal Politika Bakanlığı ile Aile Evi açılışı yaptıklarını da kaydederek, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ile 2015’te ‘Bütçemi Yönetebiliyorum’ projesi ile 5 milyon bireye ulaştıklarını belirtti. 2016’da Meslek Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü ile protokolüyle 1,2 milyon öğrenciye ulaştıklarının bilgisini veren Telekoğlu, “Pandemi öncesinde yaptığımız fiziki eğitimleri webinar’lara çevirdik. 2022’ye geldiğimizde 20 milyondan fazla bireye finansal okuryazarlık eğitimi verdik. 2022’de 50’den fazla kurum 30 bine yakın birey eğitim aldı. Yeniden 2022’de Öğretmen Yerleştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ile yaptığımız protokolle öğretmenler, ÖBA üzerinden 100 dakikalık görüntülerle finansal okuryazarlık eğitimi aldı. 2023 yılının sonuna tüm öğretmenlere finansal okuryazarlık eğitimi vereceğiz.”
PANDEMİDE BİRİNCİ KERE FATURASINI İNTERNETTEN ÖDEYENLER %38
TEB olarak Türkiye’nin finansal okuryazarlığını ve finansa erişimini 2013 yılından bu yapana yaptıkları çalışmalarla ölçümlediklerini de kaydeden Telekoğlu, şu bilgileri verdi: “Elimizde önemli bir veri oluştu. Finansal Okuryazarlık Endeksi 2020’de 60.8 iken 2022’de 62.1 puana geldi. Endekse nazaran finansal okuryazarlık bayanla erkek ortasında fark görünmüyor. Finansal okuryazar bayanlar 60,8 iken erkekler 63,3. Uygar hale nazaran finansal okuryazarlığa baktığımızda ise evliler 62,3 bekarlar ise 61,8. Dijital olgunluk datalarına baktığımızda internet üzerinden bankacılık süreçlerini yapmaya kendini uzman görenlerin oranı yüzde 67. İnternet üzerinden bankacılık süreçlerin pandemi sonrası sıklıkla devam ettirecek olanların oranı yüzde 47. Fatura ödemelerini birinci defa internet üzerinden yapanların oranı yüzde 38. Bankacılık süreçlerini birinci sefer internet üzerinden yapanları oranı yüzde 33. Ödül programları tüketicilerin en az ehemmiyet verdiği husus olarak öne çıkıyor. Bankalarla çalışma ihtiyacı son 3 yıldır, bir kredi iki kredi kartı. Mevduat ve yatırım eserleri birinci beşte yok. Finansa erişim artıyor. Dijital olgunlukta artış oldu.
HASEKİ: ETRAF OKURYAZARLIĞI EĞİTİMLERİ 2023’TE BAŞLAYACAK
UNICEF Türkiye Ulusal Komitesi Genel Müdürü İnci Haseki de toplantıda bir konuşma yaparak, TEB ile birlikte artık de iklim değişikliği konusunda çalışmaya başladıklarını duyurdu. Haseki, “İklim değişikliğinin tesirlerinden en çok mağdur olan çocuklar. Birincisi yaşları nedeniyle bizlerden çok daha uzun mühlet bu tesirlere maruz kalacaklar. İkincisi beslenmelerinden başlayarak, sıhhatlerine, eğitimlere kadar hayatlarının her alanında etkilenecekler” diyerek, şunları kaydetti: “Belki de bu nedenle iklim hareketlerine dünyanın birçok yerinde çocukların ve gençlerin öncülük yaptığını görüyorsunuz. Lakin hepimize misyon düşüyor. TEB’in Aile Akademisi programını etraf okuryazarlığı ile zenginleşme kararını destekliyoruz. Proje 2023’te hayata geçecek.”
Leblebici: 10 yılda ekosistem yarattık
Zirvenin açılışında konuşan TEB Genel Müdürü Ümit Leblebici, toplumun finansal sıhhatini uygunlaştırmak, bireylerin finansal şuurunu artırmak gayesiyle hayata geçirdikleri TEB Aile Akademisi’nin 10’uncu yılını kutladıklarını söyledi. Genel Müdür Leblebici, kelamlarına şöyle devam etti: “Bir firma, bir banka düşünün. Bunun teknik taraflarının yanında bir de ruhu olması lazım. ‘Değer kattığı şey nedir’ diye sormamız gerek. Biz bunu kendi ortamızda daima konuşuyoruz: Bir banka ne yapmalı? Bunu en güzel tanımlayabileceğimiz şey ‘Bir banka; güzel bir banka olmalı’. Âlâ ne demek? Bankanın müşterilerine, çalışanlarına, hissedarlarına düzgünse bunu tek bir formda yapabilir; toplumuna örnek olur ve güzel davranırsa… Bizim konseptimizin içinde topluma güzel ve örnek olabilecek şeyi yapmak var. Dünya daima değişiyor. Son yüzyıldır aslında birebir şeyleri konuşuyoruz, ekonomik eşitsizlikler, savaşlar, göçler, eğitimin geri kalması… Bunlara baktığımızda bir bankanın da yapabileceği bir sürü şey var. Zira bir banka toplumun her kesitine ulaşabiliyor. Her vilayetinde olabiliyor. Biz yaklaşık 10 bin çalışanımızla ülkenin her bir tarafına dokunabiliyoruz. Oradan gelen datalarla problemleri biliyoruz.”
SÜRDÜRÜLEBİLİR İŞ YAPMAK İÇİN…
Türkiye’nin bugün en kıymetli gündemlerinden birinin sürdürülebilirlik olduğunu vurgulayan Leblebici, “TEB olarak sürdürülebilirliğe odaklandık. Birinci yaptığımız işlerden birisi de bankanın içinde Sürdürülebilirlik Komitesi kurmak oldu. Bu komite genel manada kanunla yapılmış her şeye öncelik tanıyor. Mesela makus güç kaynaklarından uzaklaşıp, uygun güç kaynaklarını finanse etmek. Biz bunu yapıyoruz. Son 10 yılda 350 bin bireye birebir finansal okuryazarlık eğitimi verdik. Kişisel müşterilerimizde şunu görüyoruz; aslında bir ekip şeyleri tam bilmedikleri için ya yeteri kadar tasarruf yapamıyor ya da tasarruflarını uygun değerlendiremiyorlar. Alabilecekleri finansa erişemiyorlar. Aslında bunları öğrenseler daha büyük katma bedel yaratacaklar. Biz harekete geçtik, MEB gibi, Türkiye Belediyeler Birliği üzere kurumlarla işbirliği sayesinde bir ekosistem yaratmış durumdayız. Bu ekosistemle erişebileceğimiz kitle sayısını milyonların üzerine çıkartmış durumdayız. Herkes bu ortak maksada katıldı” sözlerini kullandı.
Finansal okuryazarlık, dijitalleşme ile finansal sıhhat kavramına dönüşüyor
Zirve kapsamında “Yarının İktisadında Finansal Okuryazarlık Paneli” de düzenlendi. DÜNYA Gazetesi Üst Yöneticisi Hakan Güldağ’ın moderatörlüğünde gerçekleştirilen panelde Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Hüseyin Sami Karaca, “Finansal Okuryazarlık ve Finansal Erişim Endeksi’ni açıkladı. Karaca, “2013 yılından beri 18 yaş üstü 1.500 bireyle yüz yüze anketler gerçekleştiriyoruz. Müşahedemiz finansal okuryazarlığın bu mühlet içinde artmış olduğu. Mesela bütçe yapanların oranı yüzde 60’tan yüzde 90’lara çıktı. Bankalaştırma oranı yüzde 68 yüzde 85’lere çıktı. Birikim davranışlarına bakıldığında tasarruf yapamayanların oranı yüzde 55. Pandemiyle birlikte 2020’de birikimler eridi. Finansal dijitalleşme ivme kazandı. Bu oran yüzde 20, yüzde 52’ye çıktı. Hoş haber şu ki kadın-erkek ortasındaki finansal okuryazarlık makası kapanıyor” Panelde de bir konuşma yapan TEB Perakende Bankacılık Pazarlama ve Müşteri Tecrübesi Yöneticisi Hayri Telekoğlu, “Finansal okuryazarlık aslında artık finansal sıhhatinizi bilmek. Artık insanların dijital okuryazarlığı yüksek olduğundan kendi finansal sıhhatlerini ölçüyor. Taşınabilir aygıtlarla finansal sıhhatinizi görebiliyorsunuz artık yüksek finansal bilgi ya da matematiğe gereksinim yok. İlerde cep telefonları herkesin finansal koçu olacak. Telefonlara bilgi yüklüyorsunuz, o da size bu dataları yorumluyor. Sorun hangi vakitte konut alacağınızla ilgili öngörüleri oradaki uygulamalar paylaşacak. Finansal skorunuzu daha da artıracak” halinde konuştu.
ASLANOĞLU: BELİRSİZLİK TASARRUF YERİNE TÜKETİME İTEBİLİYOR
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Erhan Aslanoğlu, paneldeki konuşmasında finansal okuryazarlığın neden gerekli olduğunu şöyle anlattı: “Ekonomide hanelerin en değerli davranışı talep etmek. Talebimizi harcanabilir gelir ve beklentilerimiz ön plana çıkarıyor. Harcanabilir, vergi sonrası gelirimizle, ya tüketeceğiz ya tasarruf edeceğiz. Ne kadar tüketeceğiz, ne kadar tasarruf edeceğiz… Kurum da olsak, kişi de olsak makro gelecekle ilgili iddia etmemiz gerekenler var. Finansal okuryazarlığa sahip olmak bu açıdan kıymetli. Türkiye özelinde yüksek enflasyonist ortamda kararların sağlıklı alınması hayli sıkıntı. Enflasyon belirsizlik yaratır. Bu belirsizlik de tasarruf yerine tüketime itebiliyor. Harcanabilir gelire her vakit sahip değiliz. Bu sebeple harcanabilir gelirimize şu an sahipken almak istiyoruz.” Tüketim eğilimi yüksek jenerasyonun emeklilik devrine geçtiğini kaydeden Aslanoğlu, “Gençler minimalist, iklim konusunda daha hassas. Konutlarım olsun otomobillerim olsun demiyor. Paylaşırım diyen bir jenerasyon. Genç nüfus tüketmiyor, çok çalışmak da istemiyor. Dünyayı görmek istiyor. Yaşlanan nüfusun tasarruf edeceği ülkeler için, dünya için çok değerli olacak” değerlendirmesini yaptı.
ŞAFAK: KENDİ YAŞLILIK FONUNUZU KURUN
Gazeteci, Muharrir Aslı Şafak, “Enflasyonla birlikte değişik eğilimler görmeye başladık. Nasılsa önümüzdeki yıl/ay fiyatı yükselecek diye daha bozulmadan eskiyen eşyaların yerine yenileri alınıyor. Tasarrufun tarifi değişiyor. Geçen yıl talep enflasyonu görmeye başladık” diyerek şunları kaydetti: “Günümüzde 10 yıl evvelin finansal okuryazarlığı kâfi değil. Bugünkü ortamda finansal okuryazarlık tasarruf işini aşmış durumda. Üretim görgüsü unutulmaya başlandı. Finansal okuryazarlığın temeli ne harcıyorum, ne kadar harcıyorum değil niçin aldın sorusu koymak zorunda” diye konuştu. Tasarruf ve iklim okuryazarlığı ortasında önemli bağ olduğunu söyleyen Şafak, “Dünyayı yeterli kullanmadık, çocuklara çok pak kentler bırakmıyoruz. Tüketmek için borç aldığımızı anlamamız gerekiyor. Bundan 15 yıl sonra su kıymetli olacak, nüfus yaşlı olacak, elektrik ucuzlamayacak, havanın özü değişecek. Yarınlar bu türlü geliyor yaşlılık planı yapmak lazım. Kendi yaşlılık fonumuzu kurun” dedi.
GÜNGÖR: TÜRKİYE FINTECH MERKEZİ OLABİLİR
TOBB E-ticaret Meclisi Lider Yardımcısı Fevzi Güngör de: “Finansal okuryazarlığın temeli aslında ‘paramı nereye harcarım ‘ sorusunun cevabı” diyerek şunları söyledi: “Fintechler, finansal sistemin dışında kalanları içeriye çekti. Mesela müşterilerine taksit seçeneği sunmak isteyen ancak birçok post aygıtı birden alamayan yani sisteme giremeyen çiçekçi, taksitle fintechler sayesinde tanıştı. Türkiye fintech merkezi olabilir. Artık al-sonra öde son 5 yıldır dünyada konuşuluyor. Biz 25 yıldır yapıyoruz. Fintech merkezi olabilmek için topyekün strateji lazım. İnsanları geleceğin değerli olduğuna inandırmamız lazım. Geleceği, gelecek için tasarlamak trendlerin içinde olmamak lazım. Çevreyi düşünen eserlere yatırım yaptığımızda aslında kendi bütçemize de tasarruf sağladığımızı görmemiz gerek.”
KATKIDA BULANAN KURUMLARA VE İSİMLERE PLAKET:
Projeye katkılarından ötürü dorukta kıymetli isimlere plaket de takdim edildi. Dorukta plaket alanlar şöyle: MEB Meslek ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Mesleksel ve Teknik Eğitimden Sorumlu Vilayet Ulusal Eğitim İstanbul Şube Müdürü Aykut Akça, MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü Eğitim Siyasetleri Daire Lideri Kadir Altunkaynak, Türkiye Belediyeler Birliği Genel Sekreteri Dr. Hayri Baraçlı, UNICEF Türkiye Ulusal Komitesi Genel Müdürü İnci Haseki, Finansal Okuryazarlık Derneği (FODER) Yönetim Kurulu Üyeleri Murat Sağman, Zekeriya Öztürk, HepsiBurada Ticari Toplumsal Projeler Koordinatörü His Aktaş, İGA Eğitim ve Gelişim Müdürü Tunç Cavcav, Securitas Yetenek İdaresi ve Organizasyonel Gelişim Uzmanı Sevinç Şahinoğlu.
