Bayanlar salgın devrinde global sıhhat dalına 1,5 trilyon dolar dayanak verdi
Canan SAKARYA
Meclis Bayan Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu’nun Bayanların İş ve Aile Ömürlerinin Uyumlaştırılmasında Karşılaşılan Sıkıntıların Belirlenmesi maksadıyla kurduğu alt komitesine sunum yapan Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi Türkiye Ofisi, bayanların pandemi devrinde sıhhat kesimine fiyatsız olarak sağladıkları bakım hizmetinin global ölçekte maddi karşılığının 1.5 trilyon dolar olduğunu belirtti.
Karşılığını alamadılar
Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi Programı Analisti Gülbanu Kaygılı, bakım iktisadı ve bakım emeği konusunda yaptığı sunumda, dünyanın pek çok yerinde bayanlar ve kız çocukları tarafından fiyatsız ya da çok az bir fiyat karşılığı gerçekleştirilen çocuk, hasta, yaşlı, fizikî ve zihinsel engelli bireylerin bakımı, yemek, paklık ve başka konut işlerinden oluşan bakım emeğinin değerli bir ekonomik büyüklüğe ulaşmasına rağmen bayanların yarattığı bu bedelin karşılığını alamadıklarına dikkat çekti.
COVID-19 salgınının bakım hizmetlerindeki kırılganlığı ortaya çıkardığını, gereksinim sahiplerinin bakım hizmetlerine erişemediklerini kaydeden Kaygılı, bakım yükünün bayanlar ve kız çocukları tarafından üstlenildiğini tabir etti.
Kadın 4.7, erkek 1.7 saat
Birleşmiş Milletler’in 2020 yılında topladığı bilgilere nazaran global ölçekte bayanların günde 4.7 saatlerini bakım ve mesken işlerine için harcarken, bu sayının erkeklerde günde 1.7 saat olduğunu dikkat çeken Kaygılı, “TÜİK’in 2015 yılında yapmış olduğu, vakit kullanım araştırması sonuçlarına nazaran Türkiye’de yalnızca çalışan bayanların konut içi bakım işleri için harcadıkları vakit erkeklere nazaran 5 kat fazla. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın COVID-19 salgını periyodunda desteklediği bir araştırmaya nazaran, salgın öncesi günde 2,92 saatini bakım işlerine ayıran bayanlar salgın da 4,52 saatlerini ayırmışlar” dedi.
Küresel hasılanın yüzde 2,35’i
Birleşmiş Milletler Bayan Ünitesi Programı Analisti Gülbanu Kaygılı, bayanların fiyatsız olarak sağladıkları bakım hizmetinin yalnızca sıhhat dalına katkısı hesaplandığında global gayri safi yurt içi hasıla bazında yüzde 2,35 olduğunu bildirdi. Sıkıntılı “Bu katkının maddi karşılığı 1,5 trilyon dolar, bayanların tüm bakım emeği düşünüldüğünde sayı 11 trilyon dolara çıkmakta; kimi hesaplamalara nazaran kimi ülkeler için gayrisafi yurt içi hasılada yüzde 20’ye, kimilerinde yüzde 60’a kadar tekabül eden bir sayı. 11 trilyon dolar global teknoloji sanayisinin yarattığı bedelin 3 katı. Bayanlar yarattıkları lakin karşılığını alamadığı bu kıymet sonucunda istihdama katılamadıkları için yoksulluğa mahkûm olmakta, temel haklara erişimden ve toplumsal teminattan yoksun kalmaktadırlar” açıklamasını yaptı.
3 yaş altı çocuğu olan bayanların istihdam edilme oranı yüzde 27
Küresel ölçekte, çalışma çağındaki bayanların yüzde 42’si, üstlendikleri fiyatsız bakım sorumlulukları yüzünden fiyatlı emek-iş gücüne dâhil değil. Bu sayı erkeklerde yalnızca yüzde 6. Kaygılı bu durumu şöyle pahalandırıyor: TÜİK’in 2019 datalarına nazaran; Türkiye’de hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan, 25-49 yaş kümesi aralığında bulunan bayanların istihdam oranı yüzde 26,7. Öte yandan, istihdamda olan bayanların da bakım yükümlülükleri nedeniyle mesleksel tecrübe ve kıdem mevzularında geride kaldıklarını ve fiyat eşitsizlikleri yaşadıklarını görmekteyiz. Birçok bayan, bakım yükümlülükleri nedeniyle yarı vakitli ve garantisiz işlerde çalışmaya yönelmekte, düşük fiyatlarla çalışmaktadırlar.”
