Salgını önlemek için toplum bazında kısıtlılıklar hayata geçirilmeli
Mehmet KAYA
ANKARA – Enfeksiyonlara karşı bedenin verdiği sistemsiz (disregüle) cevaba, organ yetmezliğinin de eklenmesiyle ortaya çıkan ve Covid-19’un ağır hadiselerinin da tarif olarak içine girdiği sepsisin global çapta 12 milyon kişinin vefatına yol açtığı hatırlatılarak, bu hastalığa karşı farkındalığın salgın ortamında daha da artması gerektiği vurgulandı.
13 Eylül Dünya Sepsis Günü nedeniyle, 14 tıp uzmanlık derneği tarafından ortak bir açıklama yayımlandı. Ortak açıklamada sepsis ve Covid-19 salgınına yönelik olarak alınması gereken tedbirlere işaret edildi. Ortak açıklama, Türk Ağır Bakım Derneği, Türk Toraks Derneği, Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları derneği, Halk Sıhhati Uzmanları Derneği, Türk Anesteziyoloji ve Reanimasyon Derneği, Türk Hastane İnfeksiyonları ve Denetimi Derneği, Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği, Türk İç Hastalıkları Uzmanlık Derneği, Acil Tıp Derneği, Türk Cerrahi Derneği, Çocuk Acil Tıp ve Ağır Bakın Derneği, Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti, Türk Neontaloji Derneği Türkiye Aile Doktorları Uzmanlık Derneği tarafından hazırlandı.
Daha ağır olaylar görülüyor
“Haziran ayından itibaren yavaş yavaş kısıtlılıkların kalkması sonrası ülkemizde toplumsal seviyede bulaşıcılığı denetim altına alınamayan salgının seyri kaygı vermektedir.” denilen açıklamada, ağır hadiselerin, Mart-Nisan ayında görülenlere kıyasla Temmuz-Ağustos periyodunda daha ağır seyrettiği müşahedesi vurgulandı.
Uzmanlık dernekleri ortak açıklamasında, “Bu periyotta bütün sıhhat çalışanları üzere ağır bakım çalışanları da bir takım halinde çok ağır bir iş yükü altında çalışmışlar ve yorgunlukları/tükenmişlikleri artmıştır. Bu iş yükünün bu formda taşınması sürdürülemeyeceğinden ağır hasta yükünün azaltılması için acilen radikal tedbirler alınmalıdır” denildi.
Tıp uzmanlık dernekleri ortak açıklamasında salgınla çabada birinci basamak olarak tanımlanan; sıhhat hizmetlerinin verilmesi, yönlendirmelerin yapılması, gözetici hizmet sunumu, kronik hastaların takibi, bireylerin telaş ve dehşetlerinin giderilmesi, bilgilendirme üzere ögelerin ehemmiyetinin arttığı belirtilen açıklamada bu evreye yönelik takviyenin artması gerektiği anlatıldı.
Maske sepsise karşı da korur
Covid-19’un damlacık yoluyla bulaşan virüse karşı maske ve fizikî uzaklığın büyük katkı sağlayan bir müdafaa formülü olduğu hatırlatılan açıklamada, “Sağlık otoritesi hayatı tehdit eden bu en ölümcül durumun önlenmesi için hemen tedbirler almalı, toplumu bu tedbirlerin uygulanması için yönlendirmeli ve sonrasında da kesinlikle gerekli kontrollerle izlemelidir” denildi.
Önlem teklifleri
“Küresel salgın sürecinde sepsis ve farkındalığının ehemmiyeti düzgünce artmıştır. Sepsis ağır bakımlarda her yaş kümesinde sık görülen ölümcül bir hastalık olmakla birlikte süratli teşhis konulup tesirli ve hakikat tedavi uygulandığında vefatın büyük oranda engellenebildiği hastalıkların başında gelir” denilen açıklamada talep edilen tedbirler şöyle sıralandı;
· COVID-19 pandemisi ile bağlı olarak viral yayılımın önlenmesini sağlamak için toplum bazında kısıtlılıkları hayata geçirmeye yönelik önlemler artırılmalı,
· Enfeksiyonun önlenmesinde en kıymetli uygulamanın “el yıkama (el hijyeni)” olduğunun ve şu an içinde bulunduğumuz Pandemi sürecindeki etkenin damlacık yoluyla bulaştığı göz önüne alınarak maske kullanımı ve fiziksel/sosyal uzaklığın olduğunun toplumdaki farkındalığı arttırılmalı,
· Enfeksiyon suratları ve hastaneye yatışları azaltmak için sık görülen enfeksiyonlara karşı tesirli aşıların risk kümesindeki bireylere uygulanması sağlanmalı,
· Hastanede vazife yapan COVID-19 ile bağlı branşların asistan, uzman ve öğretim üyelerinin “pandemi neferleri” olarak görülmemesi, COVID-19 poliklinik ve servislerindeki adil olmayan iş yüklerine tüm kısımların katkı vereceği havuz sistemleri aracılığıyla son verilmesinin sağlanması, sıhhat çalışanları üzerindeki yükün hafifletilmesi ve şiddetli COVID-19 ve sepsise karşı sıhhat çalışanlarının daha güçlü hale gelmeleri sağlanmalı,
· Sepsis teşhis ve tedavisinin ispata dayalı gerçekleştirilmesi için ulusal aksiyon planları geliştirilmeli,
· Sıhhat kuruluşlarında enfeksiyon denetim uygulamalarının yaygınlaştırılması için kâfi işçi ve altyapı şartları sağlanmalı, sıhhat çalışanlarının enfeksiyon hastalıklarının teşhis, tedavi ve takibi hususlarında eğitimine ehemmiyet verilmeli ve âlâ uygulamalara yönelik teşvik siyasetleri geliştirilmeli,
· Süratli ve yanlışsız teşhis için, her sıhhat kuruluşu için laboratuvarlar minimum şartları sağlayacak halde güçlendirilmeli,
· Dünyada yaygın olarak kullanılan süratli teşhis testlerinin ülkemizde de kullanılabilmesi için geri ödeme siyasetleri geliştirilmeli,
· Sepsis hastalarının gecikmeden 3. Basamak ağır bakım ünitelerinde ulaşmalarının sağlanması,
· Ağır bakımların nitekim ihtiyacı olan hastalara hizmet verecek halde tertiplerinin yapılıp akılcı kullanımlarını teşvik edilmesi ve dayanak ünitelerinin yaygınlaştırılması sağlanması,
· Ulusal hastalık istatistikleri ve raporlarında sepsisin hakikat belgelendirilmesi sağlanarak sağlıklı data toplanmalı,
· Toplumda gereksiz antibiyotik kullanımının bakterilerde antibiyotik direncine yol açtığı ve durumun hastanelerdeki antibiyotik direncine katkıda bulunduğu konusunda halkımız bilinçlendirilmeli ve gereksiz antibiyotik kullanımının önüne geçilmeli,
· Sıhhat sistemlerinin güçlendirilmesi ve hasta güvenliğinin arttırılmasının yanı sıra sıhhat çalışanlarının da can güvenliğinin sağlanması için sıhhat otoritesinin sivil toplum kuruluşları ve bilimsel derneklerle işbirliği gerçekleştirmesi sağlanmalıdır.
