Dissosyatif kimlik bozukluğu (dkb) (çoklu kişilik bozukluğu)
Kimi beşerler vardır; ne vakit ne yapacağı aşikâr olmayan, birebir durumlara farklı kişiymiş üzere reaksiyon veren, ani his değişimleri olan, dalgın, hayatında belirli periyotlarını hiç hatırlamayan…. İşte bu bireyler DKB olabilir.
DKB nedir?
Bir bireyde (bir bedende) birden fazla kişilik olma halidir. Olağanda tekil ve bütüncül olan zihin, çeşitli nedenlere bağlı olarak ki ekseriyetle bu bir travmadır, bölünerek çoğul ve kesimli hale gelir. Zihnin bölünmesine bağlı olarak şuurun, kendilik algısı ve hafıza bütünlüğü kaybolur. Vücudun denetimi farklı kişiliklerce ele geçirildiğinde kişi tıpkı durumlara farklı beşerler üzere yansılar vermeye başlar.
Dissosyatif bozukluklar içinde yer alan Dissosyatif Kimlik Bozukluğunun temel belirtileri şöyledir:
Bu şahıslar zihinlerin içinde konuşan ses/sesler duyarlar. Bu sesler iki yahut daha fazla olabilir. Bu insanın kendi iç sesi aile karıştırılmamalıdır. DKB’de bahsedilen sesler kişinin kendisine ilişkin olmayıp oburlarının konuşması üzere gelir.
Ani his değişimleri gözlenir bu bireylerde. Adeta ansızın içinden diğer bir insan çıkar ve sizinle konuşmaya başlar. Ekseriyetle bu beşerler istikrarsız olarak tanımlanır. Bu türlü reaksiyonlar Borderline kişilik bozukluğu ve Bipolar hastaları ile karıştırılmamalıdır.
DKB sorunu olanların hafızalarında aşikâr periyotlar blok olarak silinir. İki yıl evvel gittiğiniz tatile ait hiçbir şey hatırlamayabilir. Bu bireyler hayat öykülerini kesintisiz olarak hatırlamazlar adeta sinemada kopmalar olur. Çok dalgın olurlar ve sizinle birebir ortamda iken dalıp masraflar.
Ekseriyetle çok hayal kuran ve dikkatleri dağınık olan insanlardır DKB sorunu olanlar. Bu şahıslar çocukluk yıllarında dikkat eksikliği tanısı alabilir lakin ekseriyetle verilen tedaviler tesirli bir sonuç vermez.
Bu rahatsızlığı yaşayan bireylere birtakım ruhsal rahatsızlık teşhisleri konabilir. Tedavi için başlanan antipsikotik ilaçlara yanıt vermezler.
Nedeni:
DKB, yaşanılan zorluklar karşısında zihnin bölünerek baş etme stratejisi sonucunda gelişir. Çocuklukta bir zorlukla karşılaşılınca beşerler bu zorluklarla başa çıkmak için bir yol bir strateji geliştirirler. Örneğin bir çocuk yaptığı bir yaramazlık sonucunda annesinden dayak yememek için sevimlilik yapabilir, bir öbür çocuk palavra söyleyebilir bir diğeri ise üste çıkarak annesini suçlayabilir. Çocuğun seçtiği yol işe yararsa, bu strateji emsal durumlarda kullanmaya başlar.
Kimi çocuklar da bir zorlukla karşılaşınca unutmayı seçerler. Bilhassa cinsel taciz, ağır ihmal ve istismar durumlarında. Çocuk o olayı unutur lakin o travmayı yaşayan bir modül zihinde daima kalır. Bu türlü durumlarda zihnin bir kesimi o acıyı yaşayan olarak kalır. Yani zihin bölünerek kendi içinde bir kişilik daha oluşturur. Bundan sonra bu çocuk zorlandığı her durumda bu yolu seçerek zihninin içinde birden çok kişilik oluşturur. Bu kişilikler günün muhakkak anlarında vücudun denetimini ele geçirirler. Oluşan alt kişiliklere alter denir. Alterlerin yaş, vücut, meslek, cinsiyet … algıları faklı farklı olabilir.
DKB’nin ana nedeni ergenlikten evvel, (yaklaşık 12 yaşından önce) yaşanan ve baş edilemeyen travmatik yaşantılara dayanır. Bu zorlayıcı yaşantılar; cinsel taciz, tecavüz, anne baba ortasındaki daima geçimsizlik, hastanede yatmayı gerektiren bedensel bir hastalık, daima anne ve ya babadan ya da bakım veren birinden dayak yeme, çok eleştirilme ve daima çocuğun ruhsal ve fizyolojik gereksinimlerinin görmezlikten gelinmesi durumları olabilir.
Tedavisi:
Dissosiyatif kimlik bozukluğunun temel tedavisi psikoterapidir. Kimi vak’alarda ilaç tedavisi ile desteklenebilir lakin tek başına ilaç tedavisi ile iyileşmez. İlaç tedavisi, DKB ile komorbidite olan rahatsızlıkların olması durumunda kullanılır. Farklı terapi prosedürleri ile süreç götürülebilir lakin alterlerin travmatik anılarının çözülmesinde EMDR tedavisi tesirli sonuçlar vermektedir.
Tedavi süreci, alter sayısı, travmaların çokluğu, cinsel taciz-tecavüz olma durumlarına ve kişinin psikoimmün sistemine (psikolojik sağlamlılık durumu) bağlı olarak değişmektedir.