“Travma” hepimizin hayatında yeri olan, en azından söz olarak hepimizin kullandığı, bir çoğumuzun da deneyimlediği, yaralayıcı hayat olaylarını tabir eden kavramdır. Bu başlık altında kastettiğimiz “yaralanma” daha çok “ruhsal yaralanma”dır. Neredeyse Her insan hayatının bir devrinde “büyük” (deprem, sel, yangın, kaza, anne-baba-kardeş-çocuk kaybı…) ya da “küçük” (yaşadığımız bir tartışma, uğradığımız bir haksızlık, azarlandığımız bir an…) travmalar yaşar. Aslında bu olayların büyüklüğü ya da küçüklüğü de beşerden beşere değişmektedir. Kimisi yaşanılan bir zelzele sonrası çabucak toparlanıp insanlara yardım etmeye çalışırken kimisi donup kalabiliyor ya da kimisi de her an sarsıntı olacak endişesiyle yaşamak zorunda kalabiliyor. İnsanların yansıları ortasındaki farklılığı ortaya çıkaran etkenlerin ise; insanların çocukluk çağı yaşantılarında anne babaları tarafından yerinde ve gereğince desteklenmeleri, fiziki ve duygusal gereksinimlerinin çocukluk çağında yerinde ve gereğince karşılanması, bakım veren kişinin (annenin) ruhsal açıdan sağlıklı olması üzere etkenler olduğunu düşünüyorum. Elbette ki bu muhtaçlıkları gereğince karşılanan bir insan da travmatik bir yaşantıdan etkilenebilir; fakat toparlanma süreçlerinin bu muhtaçlıkları ihmal edilen bireylere nazaran daha süratli olduğunu söylemek yanlış olmaz diye düşünüyorum. Sonuçta ruhsal olarak bu cins travmaları makul bir müddette hazmetmeye ve onarmaya müsait bir yapıya sahibiz. Fakat bazen bunu tek başımıza atlatmak ve yaşamaya fonksiyonel bir halde devam etmek mümkün olmayabiliyor.
Yaşadığımız an bizi derinden etkileyen ve dahası , tahminen de daha zoru, yaşadıktan sonra da tahakkümü altına alabilen, günlük işlerimizi dahi yapmamızı engelleyen, beşerlerle bağ kurmamızın önüne geçen, daima o anı tekrar yaşıyormuşçasına o ana bizi hapseden bir durum olarak bizdeki varlığını devam ettirebiliyor. En berbatı de bu diye varsayım ediyorum; bir taraftan travmanın yarattığı kaygı, utanç, hayal kırıklığı üzere hislerle baş etmeye çalışırken, öbür yandan günlük yaşama devam etmeye çalışmak insanı çok zorlayan bir hale gelebilir. İnsan bir taraftan travmadan kaçmaya çalışırken öbür yandan nasıl olduğunu anlayamadığı bir formda travmanın içinde, güya o anı tekrar yaşıyormuş üzere, bulabilir kendini. Bu hayatı güya bir dürbünden, bir tünelden izliyormuş hissi verebilir. Zira beyin travmayla baş edememektedir ve baş edebilmek ismine sahne yine tekrarlanmaktadır. Vakit geçtikçe de bu hayat yalnızca bu travmatik sahne ya da sahnelerden ibaret hale gelebilmektedir.
Bunun dışında acıdan kurutulabilmek ismine hissizleşme, vakitten ve yerden kopma, kendine ve insanlara yabancı hissetme üzere savunma düzenekleri aktifleşebilmektedir. Ayrıyeten kabuslar, geri dönüşler yaşayarak sahnenin tekrarı, çökkün bir hale bürünmek üzere belirtiler de gözlenebilir.
Kelamın özü travma ve sonrasında insan, travmanın yaşandığı ana hapsolup hayatın geriye kalan kısımlarını (ilişkileri devam ettirme, keyif alma, beslenme, keşfetme…) deneyimlemekten uzaklaşan bir hale gelebilir. Bunun yanında sevindirici ve umut verici olan ise travmanın işlemlenmesiyle ilgili olarak çok işe yarayan terapötik metotların (EMDR, Zihinsel Yine İşlemleme Terapisi (ZYT), yüzyüze psikoterapiler…) olmasıdır. Bu da beşere hapsolduğu yerden çıkma bahtı vermektedir. Vakte hapsolmadan yaşayacağımız günlerimiz olsun…
