Kırılgan, Kristal Hassasiyetinde Orkide Çocuklar
Hani kır çiçekleri vardır, her ortamda büyür, serpilir. Ne hava şartları ne de çevresel kurallar kır çiçeklerinin açmasını engelleyemez. Bir de orkideler vardır; yerini beğenmezse, az ya da çok sularsanız, itina göstermezseniz açmaz, solar sarfiyatlar. Hassas, kırılgan, kristal hassasiyetinde ki bu çocuklara aslında İsveççedeki orkidebarn’dan türetilmiş bir terim olan orkide çocuklar denir.
Kimi çocuklar yeni bir ortama girerken hiçbir zorluk yaşamazken, kimi çocuklar da yabancılık çekebilir ve utangaç davranabilirler. Bedenin gerilim reaksiyon sistemi bedenlerindeki kortizolü bu süreçte yüksek salgılayabilir, lakin vakit içinde bu çocuklar yeni etraflarına alıştıkça kortizol düzeyleri de olağana iner. Lakin birtakım çocuklarda kortizol yüksekliği uzun sürer, otonom hudut sistemleri kronik olarak aktive olur. Bu çocuklar gerilim altındayken başka çocuklara oranla daha yüksek ziyan alır, ruhsal dert yaşarlar.
Bununla birlikte, bu çocuklar olumlu, sağlıklı, destekleyici ortamlardan yüksek hassaslıkları nedeniyle son derece olumlu etkilenir ve gelişirler. Hakikat şartlar altında tüm akranlarında daha hassas ve daha özenlidirler. Lakin gerilimli, olumsuz şartlar altında öteki çocuklardan daha hassas, daha kırılgan kalırlar. İçinde bulundukları ortama karşı son derece hassastırlar.
Kırılgan, kristal hassasiyetindeki bu orkide çocuklar ekseriyetle utangaç ve içe dönüktürler. Süratle kırılır ve kapanırlar.
Siz de bu türlü bir çocuğun anne-babasıysanız, yazıyı dikkatle okuyun. Çocuğunuz eksik değil, yalnızca farklı. Tıpkı her çocuğun bir başkasından farklı olduğu üzere.
Ebeveynler sıklıkla çocukların ne dar güçlü ve sağlam olduklarını duyarlar. Ailede birtakım zorluklar yaşandığında ya da çocuğunuz beklenildiği kadar kusursuz bir şeyler deneyimlemediyse, beşerler sizi teselli etmek için “Merak etme, o uygun olacak. Çocuklar sandığımızdan daha güçlü” derler.
Elbette ki çoğunluk için hakikat bir yaklaşım. Lakin birtakım çocuklar gerilimli durumlar karşısında sarsılırlar. Her durumu ve duyguyu çok ağır hissederler. Rezilyan çocuklar üzere tekrar ayağa kalkıp devam etme konusunda güzel değillerdir. İşte böylesine hassas bu çocuklar kırılgan, kristal hassasiyetinde orkide çocuklardır. Bu çocuklar genetik olarak hassas ve kırılganlardır. Öbür çocuklardan daha derinden etkilenirler maruz kaldıkları zorluklar karşısında.
Kristal hassasiyetindeki bu orkide çocukları büyük bir dikkat ve hassasiyetle yetiştirmezseniz kırılıp yok olurlar, hayatla baş edemezler.
Orkide çocuklar, bu genetik kırılganlıkları doğdukları aile ve yaşadıkları etrafın âlâ ya da berbat olmasına nazaran hayatla başa çıkabilen ya da hayat karşısında yenilen erişkinlere dönüşürler.
Çocuğunuzun hassas ve kırılgan, öteki çocuklara nazaran daha hassas olduğunu kabul ettiğinizde, bu kırılganlığı direktörün yolları olduğunu görürsünüz. İşte onlardan birkaçı:
Çocuğunuzun öteki çocuklardan farklı olduğunu net olarak görün ve onu olduğu üzere kabul edin. Çocuğunuzu daha güçlü, güçlü ve rezilyan yapmak için uğraşmaktan vazgeçin. Bu uğraşlarınız geri tepecektir. Farklı olmak daha makûs, daha zayıf olmak demek değildir. Orkide çocuğumuzun bu hassaslığını tam zıddı gücü olarak görün. Ebeveynlerin misyonu bu hassasiyetlerini koruyarak gelişmelerine takviye vermek için gereksinim duydukları esnekliği geliştirmelerine yardımcı olmaktır. Çocuğunuzun hassas tabiatından şikâyet etmeyin. Bu hassasiyetin onun gelişmekte olan kişiliğine ziyan verebilecek bir durum olarak algılamasına müsaade vermeyin, neden olmayın. Çocuğumuzun yüksek hassaslığını olumlu, hatta muhteşem bir güç olarak gördüğünüzde ve onları oldukları üzere kabul ettiğinizde onlar da kendilerine kabul göstermeyi ve kendilerini sevmeyi öğreneceklerdir.
Konutun sakin ve huzurlu olmasını sağlayın. Ağır programlar, gerilimli ortamlar, yüksek sesler, çatışmalar – tüm bunlar hassas ve kırılgan olan çocuğunuzun tüm sistemlerini bozabilir. Morali bozulmuş kırılgan bir çocuğu tekrar toparlamak her vakit kolay olmaz. Çocuğunuzun neler hissettiğini anlayabilmek için meskendeki havaya odaklanın, aksilikleri hissetmeye, fark etmeye, isimlendirmeye çalışın. Çocuğunuzun morali bozuksa ve meskende bir düşünce göremiyorsanız, öğretmeni ile bağlantıya geçin ve okulda neler olduğu ile ilgili bilgilenin. Çocuğunuzun etrafına sürekli hassas olun.
Bazen bu kırılgan, hassas çocuğunuzun savunucusu, koruyucusu olarak devreye girmeniz gerekebilir. Çocuğunuzun durumla, etrafla ya da bir kişi ile baş edemediğini ve olumsuz etkilendiğini gördüğünüzde onu korumak için müdahale etmeniz gerekebilir ta ki çocuğunuz sonlar koyup kendisini savunmayı öğrenene kadar.
Kırılgan, hassas olan orkide çocuğumuza hudutlarını kendisinin belirleyeceğini anlatmalısınız. Kendisini berbat hissettiren beşerlerle bir ortada kalmak, ziyan aldığını düşündüğü arkadaşlıkları devam ettirmek zorunda olmadığını anlatmalısınız. Hudutlarını nasıl belirleyeceği ve bunu nasıl ileteceğini öğrenebilmesi ve bu hususta kendisini rahat hissetmesi için meskende bu stil durumları oyun kurup oynamak düzgün bir formüldür.
Çocuğunuzun mutlak özel yetenekleri, marifetleri vardır, bunları görün ve destekleyin. Bu yetenekleri, maharetleri keşfetmesine yardım edin. Besleyin bu yetenek ve hünerleri. Çocuğunuzun özgüveni sarsıldığında ona nasıl şahane özellikleri olduğunu tekrar tekrar hatırlatın.
Husus disipline gelince, işiniz biraz güç olacak. Orkide çocuklar yaşananları başka çocuklara nazaran daha şahsi alırlar. Bağırma, ceza işe yaramayacaktır. Yanlışsız irtibat, tatlı otorite ve yanlışsız his transferi ile başarabilirsiniz çocuğunuzu disipline etmeyi. Her çocuk için olduğu üzere orkide çocuğunuz için de kurallar birebirdir: şefkat ile yaklaşın, kırmadan doğrusunu gösterin, eleştirmeyin, kıyaslamayın, sert bir biçimde cezalandırmayın.
Bu çocuklar hislerini başka çocuklara nazaran daha derin yaşarlar. Sevinçlerini de kederlerini de daha yüksek hissederler. Bu hususta anlayışlı olmanız ve çocuğunuzu mutlak desteklemeniz gerekir. Muhakkak sabrınıza gereksinim var.
Orkide çocuklarımız için öngörülebilirlik, rutin, sınıfta olumlu bir hava, yetenekli, bilgili öğretmenler, değişik sesleri ve fikirlerine hürmet ve alan, ilgi alanları için takviye, oynamak ve hayal kurmak için vakit ve bir sorun oluştuğunda süratle tahlil üretme.
Elbette ki orkide çocuklar da başarısızlıklarla baş etmeyi, hassasiyetlerini tetikleyen durumları nasıl yöneteceklerini öğrenmeliler. Alışılmış burada değerli olan bu marifetleri ebeveynler çocuklarına hangi sistemler ile kazandırmaya çalıştıklarıdır. Kimi çocuklar başkalarından daha uzun bir müddet ellerinden tutulmasını isterler, daha uzun müddet şefkate gereksinim duyarlar. Bunda bir eza yok.
Her şeyden evvel orkide çocuklarımızı da öbür sağlam çocuklarımız üzere sevmeliyiz. Onlar eksik değil, yalnızca farklı. Bu hassas küçük varlıkların ruhlarının derinliklerinde bu dünyada iz bırakmayı bekleyen kusursuz özellikler gizli, kâfi ki onlara müsaade verin.
Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI
13 Kasım 2019
