Boşanma kararı, ebeveynin her ikisinin de bulunduğu bir ortamda anlatılmalıdır. Konuşmanın yapılacağı yer evlilik birliği boyunca ortak kullanılan bir mesken olacağı üzere mesken dışında bir yer de olabilir. Lakin, her ne olursa olsun yapılacak konuşma çocukta negatif bir duygulanım oluşturacağından, ilerde tetikleyici bir öge olmaması açısından konuşmanın yapılacağı yer çocuğun ağır olarak vakit geçirdiği çocuk odası, mutfak ya da gibisi yerler olmamalıdır. Konuşma konutta yapılacaksa ailenin ortak kullanımına açık salon ya da oturma odası üzere yerlerin seçilmesi daha uygun olacaktır.
Bazen yasal boşanma süreci öncesinde de ebeveyn farklı meskenlerde yaşama kararı alabilir. Böylesi durumlarda da çocuğun kendi kendine sorular ve karşılıklar bulmasına mahal vermeden husus hakkında bilgilendirilmesi gerekir.
Çocukları korkutan en değerli öge belirsizliktir. Bu nedenle çocuk boşanmadan sonra hayatında ne üzere değişimler olacağı hakkında bilgilendirilmelidir.
Unutulmamalıdır ki; konuşma yapılırken yalnızca sözel lisan değil vücut lisanınız de devrede olacaktır. Konuşma sırasında gösterilen ağlama üzere çok duygusal reaksiyonlar çocuğunuzun sürece karşı olan itimadını sarsacaktır. Ebeveynin çocuğun önünde sergilediği tavır ve davranışlar onların boşanma kararını algılamalarını da belirleyecektir. Bu nedenle ebeveynin konuşmaya hazır olması kıymetlidir.
Çocuk 5 yaşından küçükse; kısa, kolay sözlerle, ayrıntıları olmayan, sübjektif kavramlara yer verilmeden yapılan açıklamalar kafidir.
Çocuğun ayrılma gerçekleştikten sonra bile anne babalık görevinin devam edeceği konusunda inanç duyması gerekir.
Örneğin; “Annen/baban ve ben artık farklı konutlarda oturmaya karar verdik. Zira artık birbirimizle evli kalmak istemiyoruz. Ben yakında diğer bir konuta taşınacağım, sen de annen/babanla burada kalacaksın. Yarın seni yeni meskenime götüreceğim. Ne vakit istersen oraya gelebilirsin. Orada da yeni bir odan olacak, isteğin oyuncaklarını ve eşyalarını da oraya götürebiliriz ya da yeni oda için yeni eşya ve oyuncaklar alabiliriz” üzere açıklamalar yapılabilir.
Çocuk hayatının bundan sonrasında neler olacağı, anne ve babası ile ne formda birlikte olacağı konusunda huzursuz olacaktır. Hasebiyle, mümkün olduğunca hayat sisteminin birebir kalacağı, anneyi de babayı da eşit ölçüde görebileceği garantisi verilmeli ve ömründe birebir kalacak şeylerin çocuğa anlatılması değerlidir.
“Yine tıpkı okula gidecek, tıpkı sınıfta okuyacaksın. Öğretmenin de tıpkı kalacak..” üzere açıklamalar yapılabilir.
Çoklukla 5 yaşından itibaren çocuklar anne baba ayrılığı ile ilgili daha fazla soru sorarlar. Tüm bu soruların mümkün olduğunca hakikat yanıtlanması ve net cevaplar verilmesi değerlidir. Fakat bu yanıtların içinde öteki ebeveyni suçlayıcı, aşağılayıcı ya da sorumluluk altında bırakacak tabirlere yer verilmemelidir.
6-9 yaş aralığındaki çocuklar ayrılık fikrini daha makul karşılayabilirler. Hatta kimi ebeveyn çocuklarda ortaya çıkan kayıtsızlığı olağandışı olarak kıymetlendirebilir. Lakin bu durum duygusal süreçlerin işlemediği manasına gelmez. Her çocuk üzere bu yaş çocuğuna da boşanma süreci ve sonrası kesinlikle anlatılmalı ve gelecek ile ilgili korkuları giderilmelidir.
9-12 yaş ortasındaki çocuklar, dönemsel özelliklerinden ötürü daha sert yansılar verebilirler. Hislerini, daha doğrusu yeni duruma karşı öfkelerini daha açıkça tabir edebilirler. Başka yaşamanın herkes için en yeterli tahlil olacağı, farklı yaşayan ebeveyniyle muhakkak dönemlerle görüşebileceği öncelikle vurgulanmalıdır ve gelecekle ilgili dertleri giderilmelidir.
Ebeveynin kararı ve bu karar üzerindeki kararlılığını çocuğa hissettirmeleri epey kıymet taşır. Bu kararın çocuğun tutumu ve isteği ile değişebilir bir karar olduğu bildirisi vermek çocukları çok zorlar ve bu sürecin sorumluluğunu almalarına ve ruhsal olarak daha fazla örselenmelerine neden olmaktadır.
Anne baba ayrılığı bir çok çocuk için travma niteliğinde olmasına karşın, her çocuk farklı formda etkilenmekte ve farklı tepkiler vermektedir. Natürel bütün çocuklar anne ve babasının bir ortada, memnun ve keyifli bir münasebet sürdürmesini dilek eder. Bunun dışındaki tüm durumlar çocukların ruhsal reaksiyonlarına neden olur. Çocuğun yaşı, genel ruhsal özellikleri ve anne babanın boşanma sürecindeki problemlerle nasıl baş ettikleri ve ailenin sosyo-ekonomik, sosyo-kültürel özellikleri çocukların reaksiyonlarında belirleyici olmaktadır.
Boşanma sonrası bir çok çocuk toplumsal açıdan uyumsuz davranışlar, suçluluk hisleri, öfke denetim sorunları, itaatsizlik, dert problemleri, depresyon, akademik muvaffakiyet meseleleri, okula ahenk ve otorite ile çatışma üzere sıkıntılar yaşayabilmektedir. Bazen ruhsal kahırların tam olarak tabir edilememesi çocukların psikosomatik kimi rahatsızlıklar yaşamalarına da sebep olabilir. Boşanmadan sonraki birinci 18 ay ekseriyetle hem çocuk hem ebeveyn için akut zahmetlerin doğduğu bir evredir. Ayrılıklarda çok zorlanma ve kaygı duyma, kaygıların yoğunluğunda artış/yenilerinin eklenmesi, ayrılığa bağlı olarak yas tepkileri görülebilir; 18 aydan sonra akut belirtiler azalır, derin bir kayıp ve incinebilirlik duygusu kalır. Ani boşanma kararları, çocuğu daha çok tesirler fakat geçimsizliğin besbelli olduğu ağır kaotik aile ortamlarında ayrılık çocuk açısından bir kurtuluş da olabilmektedir. Ebeveynin dengeli tavrı da çocuğun genel duygusal halini belirleyici olmaktadır. Her şartta “sadece çocukların güzelliği için bir ortada kalmak” faydalı olmamaktadır. Fakat elbette var olan problemlerin ele alınarak tahlile ulaştırılması mümkün ise çocuk anne ve babasını bir ortadayken keyifli görebilecekse bu en ülkü tahlil olacaktır.
Boşanma sonrasında ortaya çıkabilecek semptomlar takip edilmeli ve gerekiyorsa bu semptomlarla başa çıkmak için profesyonel yardım alınmalıdır.
Aşikâr başlı post-travmatik belirtiler şunlardır.
İştahsızlık ya da iştah artışı (kilo alamama/çok kilo alma; yeme tavrı bozuklukları)
Sinirlilik/öfke belirtileri, suçluluk, mutsuzluk, huzursuzluk artışı
Ağrılar (karın, baş, mide..vb.)
Uyku sıkıntıları ve tekrar eden kâbuslar (Gece kaygıları, yalnız yatamama)
Daha evvelden görülmeyen öğrenme ve hafıza meseleleri
Besbelli davranış değişiklikleri; utangaçlık, çekingenlik, toplumsal izolasyon ~ve agresiflik üzere.
Enurezis (çiş kaçırma)
Enkoprezis (kaka kaçırma)
Dikkat ve konsantrasyon meseleleri
Boşanmanın çabucak akabinde kent yahut konut değiştirme, bakıcı değiştirme, yeni bir evlilik üzere hayat değişiklikleri ertelenmelidir. Bilhassa yeni bir evlilikle ilgili teşebbüs, ortadan bir yıl geçmeden, boşanma mutlaklık kazanmadan başlatılmamalıdır.
Bunun yanı sıra, yaşanması zarurî değişiklikler de, kademeli olarak yapılmalıdır. Çocuğun boşanmadan evvelki yerinde yaşamaya devam etmesi ve tıpkı okula gitmesi daha uygundur. Mümkün olduğunca ömründe az değişiklik yapılması temeldir. Bu sayede çocuk hayatındaki bu büyük değişikliği daha kolay kabul eder.
Çocuktan farklı kalacak ebeveyn konuttan ayrıldıktan sonra haftada 5-6 günden haftada 2 güne giden aralıkta, ağırdan daha aza hakikat, azalan formda çocukla bağlantısına devam etmelidir. Bu biçimde çocuk ayrılığa daha kolay ahenk sağlar.
Birden teğe ayrılık kararını duyan çocuk sonraki gün iki ebeveyninden birinin konutu terk edeceğini öğrendiğinde çok büyük bir endişe ve telaşa kapılabilir. Evvel bu fikre alışması, soruları varsa sorması, tüm olumsuz hislerini söz edebilmesi gerekir. Bu nedenle ayrılık kararı konuşulduktan sonra bir mühlet anne babanın çocuklarıyla daha fazla vakit geçirerek, her durumda ona dayanak olmaya hazır olduklarını ve her sorusunu yanıtlamaya hazır olduklarını söz etmeleri değerlidir.
Eşler, boşanmanın çocuk üzerinde yarattığı olumsuz tesirlerin yanında, kendi yaşadıkları olumsuz hisleri göz arkası etmemeli, gerekirse profesyonel yardım almalıdırlar. Zira onların toparlanma suratı, çocuklarının da bu süreci daha süratli ve olumlu atlatmalarını sağlayacaktır. Evlilik bittiğinde ortada bir çocuk varsa ister istemez anne ve babanın münasebeti bir ömür uzunluğu sürmektedir. Bu nedenle bu ilgide bir sorun varsa boşanma sonrasında bile çift danışmanlığı almak faydalı olmaktadır. Zira bu bağ ne kadar sağlıklı, kızgınlıktan arınmış olursa çocuğa da bu kadar olumlu yansımalar olacaktır. Böylelikle çocuk bu şiddetli süreçte bir de anne babasının birbirlerine olan kızgınlığının yükünü taşımak ve taraf tutmak zorunda kalmayacaktır.
Çocukların ebeveyni model aldıkları gerçeğinden hareketle, daima ağlayan bir anne, çocuğa durumun berbat olduğunu, sevinçli ve efor gösteren bir anne ise, her şeyin yolunda gittiği izlenimini verecektir. Elbette akut periyotta anne babanın üzgün olması, yeni duruma alışmakla ilgili zorluklarının olması doğaldır. Lakin bu kararın her iki tarafın isteğiyle alındığını bu nedenle de bu kederin bir mühlet sonra geçeceğini anlatmak, bir mühlet sonra da ömür nizamı güzelce kurulduktan sonra çocuğa umut aşılayabilmek kıymetlidir. Çok yansılar, karşı tarafı kötüleyici ve çocuğu bir taraf tutmaya zorlayıcı tavırlar çocukların çok önemli ruhsal sorunlar geliştirmelerine neden olabilmektedir.
Bunun yanı sıra, çocuklarıyla birlikte bir pedagogtan yahut uzman çocuk psikoloğundan da profesyonel yardım alınabilir. Zira bu süreçte neler olup bittiği, bundan sonraki hayat tertibinin ne olacağı son derece değerlidir. Bu nedenle ailenin özel durumuna uygun olarak çocuğu yönlendirebilmek, bu süreçte anne babanın nasıl davranması gerektiği ile ilgili danışmanlık ve dayanak hayati değer taşımaktadır.
Anne de baba da çocukla sistemli bir formda vakit geçirebilmelidir. Günümüzde boşanmaların birçoklarında velayet anneye verilmekte ve babaya çok hudutlu bir vakit kalmaktadır. Bu bazen babaların da tercihi olmaktadır ya da velayeti alan ebeveyn çocuğun öbür ebeveyn ile daha sonlu görüşmesinin uygun olacağına inanmaktadır. Meğer burada da çocuğun yaşı, cinsiyeti, anne ve babası ile alakası ve hayat tertibi belirleyici olmaktadır. Örneğin hafta içi daima annede kalan bir çocuk annesi ile yalnızca ders çalışıyor, baba ile de hafta sonu daima eğlenceli aktiviteler yapıyorsa ister istemez annesi ile ortasında bir gerginlik oluşmaktadır. Çocuğun her türlü sorumluluğunun paylaşılması gerekmektedir. Bu paylaşımı yalnızca bir “iş paylaşımı” olarak görmek yanlıştır. Zira bu tıpkı vakitte çocuğun gereksinimidir da. Örneğin akademik muvaffakiyetini ya da ders çalışma sırasındaki zorluklarını her iki ebeveyninin de bilmesi ve gereksinim duyduğunda da ebeveynlerinden yardım isteyebilmesi kıymetlidir. Ya da her iki ebeveyniyle de özgür vakit geçirebilmesi, keyifli aktivitelere vakit kalması kıymetlidir. Bu nedenle çocuğun anne ve babada olma vakitleri planlanırken bu konu kesinlikle dikkate alınmalıdır.
Oyun Çocuğu Periyodu (1-3 yaş) Anne-babadan birinin taşındığını anlar. Lakin tam olarak nedenini anlayamaz. Yalnızca meskenden ayrılan ebeveynin yoksunluğu ile ilgili belirtiler gösterir.
Okul Öncesi Periyot (3-6 yaş) Boşanmanın manasını bilmemekle birlikte, anne/babadan birinin hayatında faal olmadığını fark eder. 3-5 yaş ortasındakiler, bu duruma kendilerinin yol açtığına inanarak ağır suçluluk hisleri hissedebilirler.
Okul Periyodu (6-11 yaş)Boşanmanın ne olduğunu anlamaya başlar. Anne babasının artık birlikte yaşamayacağını ve birbirlerini eskisi üzere sevmeyeceklerini anlar.
Ergenlikte ise genelde artık ebeveynin boşanması düz bir mantıktan çok, ayrıntıları ve karmaşıklığı ile algılanır. Ergen bu hususta telaşlarını tabir eder ama daha büyük ergenler daha olgun karşılar, zira duygusal ve zihinsel olarak daha gelişmişlerdir.
Elbette her boşanmayı kendi içinde ve kendi şartlarında pahalandırmak gerekir. Olayın karmaşıklığı, çocukları ve ailenin öbür bireylerini nasıl etkilediği de çocukların algılamalarını etkilemektedir. Örneğin ergenlik devrindeki birçok çocuk durumu tam olarak algılıyor olmalarına karşın anne babanın boşanma sürecini sunuş formlarıyla ilgili kusurlarından ötürü baş karışıklığı yaşayabilmekte ve ergenlikte zati var olan duygusal sorunlar daha da şiddetlenmektedir.
Çocuklar anne babaları ayrıldığında, bu durumu değiştirmeye dair dileklerini uzun mühletler kapalıdan ya da açıkça lisana getirerek devam ettirirler. Lakin yaşadıkları suçluluk, çaresizlik, ümitsizlik, öfke vb. hislerinde artış olabileceği üzere değişen öteki hayat şartları karşısında da güzel baş edemeyebilirler. Bunların sonucunda da etrafındakilere bağlılıklarında artış, ilgisiz konuşmalar, yalnız kalma isteği, suçlayıcılık, dikkatsizlik, uygunsuz davranışlarda artma sıklıkla gözlenebilmektedir. Çocuklar ana babalarının ayrılmasına ve boşanmasına, suçluluktan (sorumlunun kendileri olduğu duygusu) kızgınlığa (ana-babadan birini ya da her ikisini suçlama) ve yadsımaya (hiçbir şey olmamış üzere davranma) kadar değişen çeşitli biçimlerde yansılar gösterebilirler. Bunun yanı sıra; kaygı, hüzün, öfke, suçluluk, reddedicilik, bebeksileşme, (bazen yine alt ıslatmaya/kaka kaçırmaya başlama) uyku sıkıntıları, mastürbasyon, okul sıkıntıları, ağrılar, yeme sorunları, uyumsuz davranışlar, agresyon, içe kapanma hali ya da çok hareketlilik gözlenebilir.
Boşanmış ailelerin çocuklarında makus alışkanlıkların yerleşmemesi ismine çocuğun anne babası tarafından ilgi ve paha görmeye devam etmesi, inançlı bir ortamda yetişmesi; münasebetiyle sadece anne baba ortasındaki münasebetin bozulmasından kaynaklı olumsuz tesirlerin çocuğun gelişimine ziyan verecek boyuta taşınmaması gerekir. Anne baba, başka da olsalar çocuklarının ‘anne’ ve ‘baba’sı olduklarını unutmamalıdırlar. Çocuğa olabildiğince ortak disiplin uygulamak, kurallar koymak, hayatıyla ilgili kararlarda bir ortaya gelebilmek, hayatında her vakit faal olabilmek çocuğun davranışlarında olumluya gidişi sağlar. Yalnızca olumsuz olaylarda değil, yeterli vakitlerde da çocuk için bir ortaya gelebilmek; çocukta ilgi, paha görme hissini sağlıklı formda besleyecektir. Böylelikle çocuk ilgiyi üzerine çekmek ismine ziyanlı davranışları denemeye girişmeyecektir. Eski eşler mümkün olduğunca alakalarını güzel tutmalı, çocuğa meseleler yansıtmamalı, çocuklarla ilgili mevzularda her vakit işbirliği yapabilmelidirler. Çocuk için hemcinsinden olan ebeveynin yokluğunda; hasebiyle bu biçimde bir model almanın mümkün olmadığı durumlarda; çocuğun birlikte kaldığı ebeveynin çocuğa taraf gösterebilme maharetinin gelişmiş olması ya da mesken dışından yakın akraba ortamları, kurs, okulda kulüp çalışmaları üzere alanlar çocuğa sağlanmalıdır. Zira tüm problemlerde olduğu üzere boşanma sonrası da çocuğun içinde bulunduğu toplumsal etrafın hami tesiri çok değerlidir. Çocuk anne ve babasının kendisine her durumda takviye olacaklarına ve kendisini koruyacaklarına inanırsa karşılaştığı sıkıntılarla baş etmek konusunda daha güçlü hissedecektir. Lakin yalnız bırakıldığına, ihmal edildiğine ve anne ve/veya babası için gereğince kıymetli olmadığına inanırsa bu durumda özgüveni gelişmeyecek ve ziyanlı da olsa kendini yeterli hissedeceği ortamlara ve alışkanlıklara yönelecektir.
Çocukların en büyük dehşetlerinden biri değişimdir. Boşanma ile konut içi sorumluluklarda birçok değişiklikler doğacaktır. Bu değişim içerisinde tahminen birtakım yakın akraba yahut arkadaşlarıyla görüşmeleri engellenecektir. Boşanmış anne-babalar, boşanmamış ailelerle karşılaştırıldığında disiplinde besbelli bir tutarsızlık ve çocukları üzerinde kontrol eksikliği gösterebilirler. Hem anne baba hem de çocuk için değişime ahenk sağlayacak vaktin yaratılması; telâşlı davranıp ahenk problemleri yaşayan çocuğa makus davranılmaması, yavaş yavaş ve uygun bir lisanla çocuğa yaşadığı meskende yapabilecekleri ve yapamayacaklarının anlatılması kıymetlidir. Her iki konutta de mümkünse çocuğun özel bir odası/alanı olması; istediği eşyaları/fotoğrafları vs bulundurmasına müsaade verilmesi kıymetlidir. Çocuğun günlük rutinindeki temel alışkanlıklarda anne ve babanın kelam birliği içinde olması son derece değerlidir. Örneğin muhakkak bir saatte yatması için yönlendirilen bir çocuk öbür konutta daha geç saatte yatırılıyorsa, bu dengesizlik onu etkileyeceği için uyku sıkıntılarının yaşanmasına neden olabilir. Bu da hem bu kuralda direten ebeveyni ile çatışma yaşamasına hem de okula gitmek için kalkması gereken saatte kalkamamasına ve okulda günü yorgun geçirmesine sebep olabilmektedir. Lakin birçok anne baba bu işbirliğini sağlayamamaktadır. Hatta boşanmalarının sebeplerinden biri de kurallar konusunda fikir birliğine sahip olmamalarıdır. Bu durumda da bir orta yol bulabilmek gerekir. Aksi halde diretmek ve çocuğun başka taraftaki davranışlarıyla ilgili zorlayıcı olmak bir işe yaramayacağı üzere çocuğun da huzursuz olmasına neden olmaktadır. Bu nedenle çocuğunuzun yanınızdayken kendi kurallarınızı uygulamanız, onu bu kurallara uyması için teşvik etmeniz ve öteki tarafa da karışmamanız bazen en yanlışsız tavır olmaktadır. Çocuklar büyüdükçe kendileri için neyin yanlışsız ve faydalı olduğunu daha âlâ tahlil etmekte, çocukla daha düzgün alaka içinde olan ebeveyni de model alma ihtimali artmaktadır.
Yeni ilgi şayet ebeveyn tarafından evlenilecekse ya da uzun periyodik olduğu düşünülüyorsa ve bu kişi çocuğun hayatında yer alacaksa (örneğin birebir meskende yaşayacaklarsa vs.); bu haber çocuğa alıştırılarak verilmelidir. Lakin bu haberin verilmesi ile evlilik sürecinin birbirine uzak tarihler olması kıymetlidir. Çocuk şimdi annesinin/babasının hayatında yeni birisinin olduğunu tam olarak kabul edemeden bu kişi ile evleneceği haberini alırsa çocuk için düzgünce zorlayıcı olur. Bunun yerine yeni kişi evvel tanıştırılıp, “x benim arkadaşım, onunla çok düzgün bir bağlantımız var, birbirimizi seviyoruz; onunla tanışmanı istiyorum. O da seni tanımak istiyor; senden çok bahsettim, fotoğraflarını gösterdim vb.” üzere bir giriş yapmak ve tanışma vakti için çocuğu müddet vermek gerekir. Bu ortada çocuğun soruları olabilir. Tüm bu soruları mümkün olduğunca hakikat bir formda yanıtlamak gerekir. Sonra da çocuğun da istediği bir vakitte tanıştırılıp çocuğu çok zorlamadan birkaç saat vakit birlikte geçirilebilir. Bu süreçte “onu sevdin değil mi” üzere yönlendirici sorular yerine hiçbir şey söylememek çocuğun kendi yorumlarını ve hislerini söz etmesine fırsat vermek değerlidir. Çocuklar kim olursa olsun anne ya da babalarının yanında bir oburunu görmekten rahatsızlık duyarlar. Şayet birinci görüşmenin akabinde onu çok sevdiklerini söylüyorlarsa büyük olasılıkla sizi şad etmek için bunu söylüyorlardır. Ya da sizin öteki bir yanıtı kabul etmeyeceğinize inanıyorlardır. Bu durumda tüm olumsuz hislerini bastırırlar. Bazen öbür ebeveyne rahatsızlıklarını ve ıstıraplarını anlatırlar. Buna meydan vermemek için çocuğun her türlü hissini dinlemeye hazır olduğunuz bildirisini vermeli, bu hususta çabuk etmemesini, bir müddet tanımaya çalışmasını söylemelisiniz. Ortalarında güzel ve olumlu bir bağ geliştikçe esasen baştaki tasalar azalacaktır.
Çocuk bu değerli değişim sonrasında hayatında sabit olan bireye ister istemez daha bağlı kalmak isteyecektir. Öbür yandan bakıcısıyla daha çok çatışabilir, gereksinimlerini gidermesi konusunda daha fazla yardım bekleyebilir. Aslında daha fazla şefkat bekler ve kendisinin ne kadar sevildiğini, bakıcısı tarafından da terk edilip edilmeyeceğini test etme gereksiniminde olur. Bu üzere durumlarda bakıcının toleransının daha gelişmiş olması, çocuğa mümkün olduğunca sevgi ve şefkat gösterebilmesi ve bu yaşananları süreksiz görebilmesi kıymetlidir. Lakin çocuktaki değişimleri kabul etmek, onun her istediğini yapmak olmamalıdır; sadece boşanma sonrası acıma hissiyle çocuğun her istediğini yapmak da çocuğun davranışlarında olumsuz değişimlere sebep olabilir. Dengeli disiplinin devam ettirilmesi, günlük muhtaçlıklarının tertip içinde karşılanması ve alışkanlıklar konusunda dengeli olunması gerekir. Bu süreçte anne babalar da bakıcıdan fazla beklenti içinde olmamalı; çocuğun temel gereksinimlerini karşılamada ve disiplin sağlamada her vakit önde olmalıdırlar. Unutulmamalıdır ki boşanma periyodu, çocuğun anne babasının ilgi ve sevgisine en çok gereksinim duyduğu periyotlardan biridir.
