Hassaslık, yaşadığımız dünyayla ve olaylarla alaka kurmak ve bu bahiste sorumluluk almaktır. Yaşadığımız etraf ile daima temas halindeyizdir. Birey olmanın yanında toplumun içindeyiz ve ayrılmaz bir kesimiyiz. Bu gerçek, etrafla bağ kurmamızı ve etrafımızda yaşananlara hassas olmamızı gerektirmektedir. İşte bu yüzden de çocuklarda hassaslık bedeli kazanımı değer taşımaktadır.
Hassas olmanın temelinde kendine ve diğerlerine hürmet duymak vardır. Kendinden farklı olana da hürmet göstermek ise özgüvenle yakından bağlantılıdır. Kendisinin farkında olan, kendi olumlu ve olumsuz özelliklerini kabul eden bireyler, diğerlerini da çarçabuk kabul edebilirler. Çocuğun kendini olduğu üzere bütün özellikleriyle kabul edebilmesinin birinci adımı, ebeveynlerinin onu şartsız kabul etmesidir. Kendi farklılıklarını kabul eden çocuk, diğerlerinin farklılıklarına da hürmet duyabilir. Diğerleriyle kıyaslanmayan, kendi özelliklerinin farkında olan ve kendini geliştirmek için ortam bulan çocuk, diğerlerini da olduğu üzere kabul etmeye başlayacaktır. Hatta bu farklılıkların bir zenginlik olduğunu görecektir. Farklı olanı kabul edip hürmet gösterdiğimizde, bu farklılıkların bize ne kattığını görebiliriz. Farklı kültürler bize yeni bakış açıları kazandırır; farklı arkadaşlar bizi zenginleştirir; farklı tecrübeler bizi geliştirir. Farklılıkların bizi zenginleştirmesinin yanında bizim de farklılıkları destekleyebilmemiz değerlidir.
Çocuklar sevdikleri, güvendikleri şahıslar nasıl davranıyorsa kendilerine onları örnek alırlar. Bu yüzden ebeveynlerin kazandırmak istedikleri davranışlarda çocuklarına rol model olmaları çok daha tesirlidir. Hassaslık pahası, çabucak hemen bütün kıymetlerde olduğu üzere, sözel olarak kazandırılamaz; gözlemleyerek ve deneyimleyerek kazanılabilir. Mesela çocuğun özür dilemeyi, teşekkür etmeyi deneyim edeceği ortama muhtaçlığı vardır.
Konut içinde küçük yardımlarının karşılığında teşekkürü sık sık duyan çocuk bu davranışı konutta ve okulda da devam ettirecektir.
Hassaslık deyince aklımıza ailemiz, akrabalarımız, komşularımız ya da yakın arkadaşlarımız gelebilir. Fakat bu çemberi genişletmek ve bunu çocuğa da hissettirmek kıymetlidir. Toplumun her alanında tanıdığımız ya da tanımadığımız herkesle irtibat kurmamız gerekir. Çocuğun yakın etrafına ihtimam göstermesi, önemsemesi, hassas olması çok değerlidir. Fakat çocuğun yakın etrafından olmayan bireylerin de saygıyı hakettiğinin farkında olması gerekir. Çocuk, önemsenecek, hassas davranılacak bireylerin yalnızca yakın etraf olmadığını da yeniden en güzel ebeveynlerinden öğrenir. Yakın arkadaşlarına kibar, ihtimamlı davranmaya çalışırken sınıfa yeni gelen çocuğun sorunlarını umursamıyor ise tahminen de anne-babasının tanımadığı bireylere de hassas davrandığını daha sık gözlemlemesi gerekiyordur. Sokağa çıktığımızda hassas davranış örnekleri için fark etmediğimiz kadar çok ortam vardır aslında.
Bunun için çocuğunuzla dışarı çıktığınızda yalnızca biraz dikkatli olmanız kâfi. Mesela karşıdan karşıya geçmeye çalışan görme engelli birini gördüğünüzde yanına yaklaşın ve “Size yardım edebilir miyim?” diye sorun. Kabul ederse “Koluma tutunabilirsiniz” deyin ve karşıya geçerken ona gördüklerinizi de anlatın. Işığın yandığından, otomobillerin durduğundan, kaldırıma yaklaştığınızdan haberdar edin. Nasıl yaklaşması gerektiği, nasıl sohbet edebileceğini konusunda en güzel model siz olabilirsiniz. Çocuğunuz bütün bu basamakları gözlemlemesi, engelliler haftasında yapacağınız hassaslık konuşmasından çok daha tesirli olacaktır. Farklılıkları nasıl destekleyeceğini öğrenme fırsatı vermiş olursunuz.
Ebeveynle birlikte yapılan bir çok aktiflik okul projelerinden çok daha kalıcı ve tesirlidir. Ömrünün erken devirlerinden beri satıcılara karşı kibar davranan, sokakta hiç tanımadığı birine küçük bir yardımı dokunan, komşuları rahatsız etmemeye ihtimam gösteren bir ailede büyüyen çocuklar, hassaslık pahasını kazanmak için okul projelerine mecbur değildir. Erken devirlerde bunları gözlemleyip deneyimlemeye fırsatı olan çocuk, kazandığı bu kıymeti okul devriyle birlikte yeni arkadaşlarıyla da devam ettirecektir. Oyunda kaybeden arkadaşıyla dalga geçmeyen, birini kıyafetlerine ya da mesleğine nazaran değerlendirmeyen, hasta olan bir yakınına işlerinde yardım etmeye istekli olan çocuklar yetiştirmek için onlara nasıl örnek olabileceğimize dikkat etmeliyiz.
Hayatımızın her devrinde hassas davranışlar gördüğümüz etrafta bulunmak isteriz. Hassaslık üzere kıymetler de hayatın erken periyotlarında kazanılmalıdır ki kimliğimizin bir modülü olsun. Bu bedel kazanımını okul vaktine bırakmak ise içselleştirmeyi geciktirebilir. Hassas çocuklar yetiştirmek için evvel çocuğun, bu pahası gözlemleyebileceği rol modelleri olmalıdır. Birinci adım, çocuğu şartsız kabul etmektir. Kabul gören çocuk, diğerlerine hürmet göstermeyi, farklılıklarla zenginleşmeyi öğrenecektir. Tanıdıklara ya da yabancılara karşı ebeveynlerinden hassas davranışlar gören çocuk, bu bedeli kendi etrafına de taşıyacaktır.
Çocukluk devri, öğrenmeye ve değişime en açık olunan periyottur. Uygun tecrübeler yaşama fırsatları olursa kendine güvenen, kendini yönetebilen ve oburlarının faydasını da gözeten çocuklar yetiştirmenin önünde bir mani kalmaz.
