AİLEDEN BİRİ ; TELEVİZYON
Biz yetişkinler işten konuta dönüp, okulundan ya da toplumsal faaliyetlerinden az evvel dönmüş olan çocuklarımızı kucakladığımızda saatler çoğunlukla 18.00-19.00 aralığını göstermektedir. Aslında tüm ailenin konutta buluştuğu, dinlenme, birlikte olma yahut eğlenme planlarının yapıldığı bu vakit aralığında, bir öbür kesim, yani televizyoncular hummalı bir çalışmaya girişmişlerdir.
Bu saat, televizyoncuların “prime time” olarak isimlendirdikleri “en çok seyredilen” daha doğrusu “en çok seyrettirilenlerin” bulunduğu bir jenerasyonun başlangıç saatidir.
“Dur bakalım ülkede neler olmuş ?” diye düşünen babanın, “Şu bayan programında bugün hangi yaraya merhem olacaklar ?” diye meraklanan annenin ya da “ çocuk programı bitti mi sanki ?” diye telaşlanan çocuğun televizyon kumandasına uzanan ellerini televizyoncular çoktan hissetmişlerdir bile…
Gerçekte bunda sizin bir hatanız yoktur. Sizin tercihleriniz, onlarca ölçüm tekniği ile o kadar ince ince araştırılmıştır ki; televizyoncular ve reklamcılar size hangi saatte hangi programı servis edeceklerini ve o saatlerde kimlerin televizyon karşısında olduğunu aslında bilmektedirler.
Kulağımıza çok aşina olan “raiting” sözü, tüm televizyon izleyicilerini temsil ettiği düşünülen makul sayıdaki meskene yerleştirilen ölçüm aygıtlarında hangi saat diliminde hangi kanalın ya da daha doğrusu hangi programın seyredildiğini söz etmektedir. Raiting’i yüksek bir programı bir sonraki hafta seyretme olasılığınız çok yüksektir. Doğal ki raiting’i düşene dek…
Raiting’i yüksek programlar, reklamcı için malını pazarlayabileceği, müşterisini bir ortada bulabileceği pazar yerleri üzeredir. Genelde televizyoncular reklam aralıklarını da aşağı üst birbirlerine paralel açtıkları için kanalı değiştirseniz bile lakin pazar yerinizi değiştirmiş üzere olursunuz. Bazen tıpkı vakit diliminde, farklı kanallarda, birebir firmanın reklamına rastlamanızın sebebi de budur.
Ailelerin birçoklarının bu kavramları öğrenmesine gerek yoktur. Onların bilmesi gereken aile “raiting” inin durumudur. Yani sizinle bağlantıya geçmeye hazır olan eşiniz ya da sizinle oyun oynamaya hazır ve istekli olan çocuğunuzun sizinle bu münasebete girebilme imkanıdır. Ve siz bu imkanı onlara vermezseniz, sizin için yapay yollarla oluşturulmuş bir hayatı seyrederken, kendi hayatınız, içindekilerle birlikte yanınızdan akıp gidecektedir.
TERÖRE BULAŞMIŞ TABAKLAR !
Kumandayı bir sefer elinize aldığınızda muhtemelen 4-5 saat sürecek birlikteliğinizi de başlatmış olursunuz (Baltaş, Emanetoğlu.2006).
Saat 19.00’a kadar kumanda ekseriyetle çocukların ya da meskenin hanımının hakimiyetindedir. Bu nedenle 16.00-19.00 ortası, hanımlar ve çocuklar için servis edilen programlarla doludur.
19.00’da meskene geldiğinizi ve bu sırada konutun hanımının yemek telaşında olduğunu öngören televizyoncular, meskenin babası için uygun düşecek programları servis etmeye başlarlar. Yani 19.00-20.00 ortası kumanda hakimiyeti babaya geçmiştir.
15 dakika evvelden fragmanları yayınlanmaya ve izleyici toplamaya başlayan ana haber bültenleri saat 19.00’u beklemektedir.
Bu sırada itinayla sofraya dizilen tabaklar, hoş yemekleri ve sahiplerini beklemektedir. Tenceredeki yemek tabaklara bölüştürülürken, ailenin her ferdi o gününün nasıl geçtiğini anlatacak, sevinçler ya da hüzünler paylaşılacaktır.
Ama konutlarımızın % 81,5’inde iki yahut daha fazla televizyon olduğu ve bu televizyonlardan % 28’inin mutfakta bulunduğu düşünüldüğünde, ailelerimizin azımsanmayacak kısmında paylaşılan tek şeyin size servis edilen programın ögeleri olduğu ortaya çıkar. Çoğunlukla programa odaklanan gözler ve kulaklar yanımızda oturan eşimizin yahut çocuğumuzun önceliğini rafa kaldırmıştır.
Meskeninize son derece kültürlü, bilgili, eğlenceli, her şeyden haberi olan, bütün aile fertlerinin istek ve beklentilerini karşılayan, çocukla çocuk büyükle büyük olabilen fakat çok geveze birinin konuk olarak geldiğini ve daima bir arada yemek sofrasına oturduğunuzu düşünün. Muhtemelen o anlatacak ve siz dinleyeceksinizdir. İşte yemek sofrasına oturttuğunuz televizyonun kaba anlatımı budur.
Yapılan araştırmalarda, 6-14 yaş öğrencilerinin % 50’sinin akşam yemeklerini yerken TV programı seyretmekte oldukları saptanmıştır (Baltaş, Baltaş, 1991).
Ülkemizde yapılan bir araştırmada, ebeveynlere “Çocuğunuzun televizyon seyrederken yaptığı öbür bir faaliyet varsa nedir ?” sorusu yöneltilmiş ve anne babaların % 82,5’i bu soruyu yemek yemek formunda cevaplamıştır (Baltaş, Emanetoğlu.2006).
Tekrar birebir araştırmada çocuklara sorulan “ Yemek yerken televizyon seyreder misin ?” sorusuna kız çocukların % 81‘i, erkek çocukların % 90‘ı olumlu cevap vermiştir.
Küçük yaşlarda ebeveyn kontrolünün daha fazla olduğunu ve bu oranın daha düşük olacağını düşünsek bile aslında televizyon karşısında yemek yeme alışkanlığının yerleşmesi çok ufak yaşlardan itibaren şahsen biz yetişkinler tarafından çocuklara öğretilir.
Pek çok anne baba mamasını yedirmekte zorlandığı çocuğuna televizyonu açarak eğlendirici bir ortam yaratmakta ve yemeğini yedirmeye çalışmaktadır. Hayatın daha birinci yıllarında eğlenceli, hareketli manzara ve seslerin çıktığı bu farklı aletin varlığını hisseden çocuk hayat uzunluğu devam edecek bir birlikteliğe bizler tarafından alıştırılmaktadır.
Bu çeşit örnekleri çoğaltmak ve farkında olmadan yaptığımız yanlışları çeşitlendirmek mümkündür.
Bir anne düşünün ki; ister mesken bayanı olsun ister çalışan bir bayan olsun, periyodik olarak yapmak zorunda olduğu yemek yapma, paklık üzere işleri sırasında bir yandan da çocuğunun istek ve beklentileri ile uğraşmaktadır. Tam yemeğini karıştıracakken içerdeki odadan bir ağlama sesi gelir. Ya yemek yanacak ya da çocuğunun o bitmek tükenmek bilmeyen isteklerine karşılık verecektir. Tahlil kolaydır, anne televizyonu açacak ve çocuğunun mümkün olan en uzun mühlet boyunca televizyonun karşısında vakit geçirmesini ve bu sayede işini bitirmeyi umacaktır. Prof. Dr. Zuhal Baltaş televizyonu “elektronik bakıcılar” olarak nitelemektedir.
Yemek yerken televizyon seyretme konusunda, küçük yaşlarda anne babaların kontrol odağı olamadığına dair araştırma bulguları mevcuttur. 7-8 yaş aralığındaki çocukların % 78’i yemek yerken televizyon seyrettiğini belirtmektedir. 13-14 yaş aralığında bu oran % 92’ye çıktığı görülmektedir (Baltaş, Emanetoğlu.2006).
Bu epey yüksek oranlar büyük bir farkındalığa işaret ettiği üzere aslında anne babaların bilgisizliğine ve çaresizliğine de işaret etmektedir.
Bu araştırma sonuçları, kolay anlatımıyla, konutlarımızın pek birçoklarında televizyondan gelen seslerin, çatal kaşık seslerine karıştığını göstermektedir.
Haber programları ebeveynler ortasında yüksek beğeni topladığı üzere çocuklar tarafından da azımsanmayacak ölçüde ilgi görmektedir. Annelerin % 59’u, babalarınsa % 63,5’i, 7-14 yaş çocuklarının % 18’i haberleri seyretmekten hoşlandıklarını belirtmektedir. 13-14 yaş çocuklarında bu oran % 36’dır (Baltaş, Emanetoğlu.2006)
Televizyon izleme bağımlılığı her ne kadar bir tercih olarak görülse de; izlenen programlarının içerik tahlili yapıldığında bu aksiyonun çok da suçsuz olmadığı ortaya çıkmaktadır.
Muhtemelen “haber” programlarının yayınlandığı bir saat dilimine gelen yemek yeme faaliyetinde, ailecek televizyon karşısındaysanız ve bunu bir hafta müddetle devam ettirirseniz 800 bedensel şiddet temasına şahit olacaksınız manasına gelmektedir. Üstelik bir yayıncılık tekniği olarak, tıpkı manzaranın tekrar tekrar verildiği düşünülürse bu oran 1800 sayısına ulaşmaktadır (Baltaş, Baltaş.1997). Bu sayıların yalnızca 1 hafta mühletle seyredilen haber nesli için geçerli olduğunu unutmayınız. Saat 20.00’den sonra maruz kalacaklarınız bu sayıların üzerine eklenecektir.
Çocuklarını her türlü aksilikten müdafaaya çalışan ebeveynlerin bu kadar olumsuz imgeyi, bilerek ve isteyerek odalarımıza akıtmasını anlamak mümkün değildir.
NE YAPMALI ? NASIL YAPMALI ?
Üstte anlatılan olumsuz tabloya karşılık televizyonun olumsuz tesirlerine karşı uygun tavırlar geliştirmeniz mümkündür.
· Yapacağınız birinci hareket televizyonu mutfağınızdan çıkartmanızdır. Bu sayede mutfaklarda televizyon olmasını kanıksayan bir jenerasyon yetiştirmeyeceğiniz üzere ilerde torunlarınızla iki çift laf etmek istediğinizde oda oda dolaşmanıza gerek kalmayacaktır.
· Muhtemelen televizyonun hazır olarak size sunduğu gündemden farklı bir gündeminiz olacağından yemek masasında pek çok irtibat fırsatını yakalamış olacaksınız.
· Daha keyifli ve konuşulan bir masa etrafında toplanacağınızdan, yediğiniz yemekten çok daha fazla keyif alacaksınız.
· Çocuğunuza “bir dakika susar mısın ? Duyamıyorum.” deme oranınız düşeceğinden, çocuğunuz ve dünyasıyla daha iç içe yaşama fırsatı yakalayacaksınız.
· Eşinizin yahut çocuğunuzun gününün nasıl geçtiğini bilebileceğiniz üzere, bir sonraki gününden haberdar olma olasılığınız artacaktır.
· Yemek masasında bir sonraki programa yetişebilme telaşı yaşanmayacağından yemeklerini süratle yiyen, bazen çiğnemeden yutan ve vakit zaman sindirim sorunu çeken aile fertlerine daha az rastlanacaktır.
İnanmayacaksınız fakat; yavaş ve keyifli yenen bir yemek nedeniyle, ağızda başlayan sindirim kilo vermenize sebep olacaktır.
