Aslına bakarsanız yas tutmanın hakikat ya da yanlış bir yolu yok. Değerli olan yas sürecini sağlıklı işleyebilmek.
Yaşanan kayıplar, uğurlamaların akabinde yas tutmak çok doğal ve sağlıklı bir eşleşen. Duygusal bağ geliştirmiş olduğunuz bir kişi ya da durum elinizden kayıp gidince yaşanır bu baş etmekte çok zorlandığınız duygusal acı. Geniş bir yelpazede gelir yas duygusu, güç ve beklenmedik hisler içerir. Şok, inkâr, öfke, suçluluk, derin bir hüzün ve kabul etaplarıdır yas sürecinin.
Pekala, neler bu hissin yaşanmasına neden olur?
Sevdiğiniz birinin vefatı
Sıhhatinizi kaybetmek
Kıymet verdiğiniz, sevdiğiniz birinin sıhhatini kaybetmesi
Boşanmak, ayrılmak
Dostluk bağlantınızın sona ermesi
İş kaybı
Finansal güvenliğinizin önemli biçimde sarsılması
Düşük
Bir hayalinizin, hayat planınızın bozulması
Travma sonrası güvenlik hissinizin kaybı
Herkesin yas tutma gereksinimi ve hali birbirinden farklıdır. Yasın ne kadar süreceği ve nasıl yaşanacağı bireyden bireye değişir. Duygusal dışavurumun yanında fizikî dışavurum da kesimidir yas sürecinin.
Ağlama nöbetleri
Huzursuzluk ve gerginlik
Odaklanma zorluğu
Yaşanan kaybın devamlı gözünüzde canlanması
Öfke
Kendinizi ya da diğerlerini suçlamak
Bir türlü organize olamamak
Yaşananlar gerçek değilmiş üzere hissetmek
Bu duygusal semptomların yanı sıra fizikî semptomlar da oluşur.
İshal
Baş dönmesi
Çarpıntı
Boğazınıza bir şey takılıyormuş hissi
Baş Ağrıları
Mide bulantısı
İştah sorunları
Nefes darlığı
Göğsünüzdeki sıkışıklık hissi
Yorgunluk
Uyku sorunları
Yası işlemek ve güzelleşmek çok kıymetlidir. Yas tutmak için kendinize müsaade verin.
Kısa vadede tüm bu yaşananları yok saymak istemeniz elbette ki şaşırtan değil. Acınız çok yüksek. Bu acı ile yüzleşmek ve acıyı hissetmeye müsaade vermek hiç kolay değil. Haklısınız, fakat uygunlaşmak için yasınızı anlamalı ve kabul etmelisiniz. Yokmuş üzere yapmak kederinizi, acınızı, yasınızı yok etmiyor. Ağlayın, üzülün, kızın. Ne hissetmek istiyorsanız, kendinize hislerinizi dışa vurmak için müsaade verin. Yeterli gelecek.
Takviye alın. Ailenizle, arkadaşlarınızla birlikte olun. Onların sizi sarıp sarmalarına müsaade verin. Kendinize yeterli ve anlayışlı davranın.
Sizin üzere yas sürecinde olanların oluşturduğu dayanak kümelerine katılın.
Gerekirse bir terapistten takviye alın.
Bağımlılık yaratan keyif verici unsurlardan uzak durun. Alkol olumsuz his ve fizikî sorunlarınızın daha da derinleşmesine, kendinizi daha da makus hissetmenize neden olacaktır. Yas sürecinde alkolden uzak durun. Hiçbir unsur olmuşu olmamış kılmaz.
Günlük rutininize geri dönün. Kendinize acınızı, kederinizi yaşama müsaadesi verdikten bir mühlet sonra günlük rutininize geri dönmek için üstünüze düşenleri yavaş yavaş yapmaya başlayın. Günlük programınızı uygulamak yas sürecinizle daha kolay baş etmenize yardım edecektir.
Geleceğe dönük programlarınızı, evvelden planlanmış görüşmeleriniz için hazırlık yapın. Yas sürecinden sonra hayata dönmelisiniz. Bu hayata dönüş düz ilerleyen bir yol değildir. Vakit zaman regrese olabilir ve yasınızı en koyu hissettiğiniz devirlerdeki kadar kendinizi acı içinde hissedebilirsiniz. Doğal ki vakit alacak, lakin hayat bir formda farklı dinamikleri ile de olsa devam edecek. Hayatın devam ediyor olması bile vakit zaman suçluluk hissetmenize neden olacak. Hayata geri dönüyor olmanız yaşadığınız kaybın ya da uğurlamanın sizin için daha az manalı olduğu manasına gelmiyor. Taşlar yerinden oynadı, yeni yerlerine oturmalarına müsaade verin.
Her kayıp ve uğurlama bize birçok şey öğretir. Kendinize vakit tanıyın. Acı oluşmamış üzere yapmayın. Hislerinize müsaade verin. Yasınızı yaşayın. Sonrasında yeni şekillenmiş hayata geri dönün ve öğrendiklerinizle evvel kendinize sonra da etrafınıza yeterli gelin. Hayatınıza daha evvel yapmadıysanız artık mana katın. Yalnızca kendinize değil, diğerlerinin da hayatına dokunun.
Güzelliklerle yaşayın, güzelliklerinizi daima paylaşın, bulaştırın.
Dr.phil. R. Meltem KAVCAR SIRMALI
3 Eylül 2019
