Elif KARACA
Sultanbeyli ve Şişli belediyeleri, Argüden Yönetişim Akademisi koordinatörlüğünde Marmara Belediyeler Birliği (MBB) ve Avrupa Kurulu iştirakinde gerçekleştirilen süreç sonucunda kıymetlendirilerek yaptıkları çalışmalar ve verdikleri taahhütlerle 2022-23 devrinde Avrupa Yönetişim Harikalığı Markası’nı kullanmaya hak kazandı. Avrupa Kurulu İyi Yönetişim Bölüm Başkanı Alina Tatarenko sürdürülebilir bir Avrupa’nın inşası ve herkes için barış, refahın sağlanmasının lakin tesirli ve demokratik bir yönetişim ile gerçekleştirebileceğini söyledi. Bu çerçevedeki etkinlikler için geçtiğimiz günlerde Türkiye’de bulunan Tatarenko, projeyi ve Avrupa Konseyi’nin 12 uygun yönetişim prensibini DÜNYA’ya kıymetlendirdi.
Avrupa Kurulu tarafından belirlenen âlâ yönetişim unsurlarının lokal idarelerde uygulanmasını sağlamak üzere Argüden Yönetişim Akademisi’nin geliştirdiği Entegre Belediye Yönetişim Modelini kullanan Sultanbeyli ve Şişli Belediyelerinin gerçekleştirdikleri bir yıllık çalışmanın sonucunda Türkiye’de birinci kere iki belediye Avrupa Yönetişim Harikalığı Markası almaya hak kazandı. Hollanda Konsolosluğu tarafından desteklenen ve proje kapsamında Argüden Yönetişim Akademisi ve Marmara Belediyeler Birliği tarafından oluşturulan bağımsız bir heyet tarafından bedellendirilen Sultanbeyli ve Şişli Belediyeleri unsurlara uygunluk sağlayarak yönetişim kalitesini markalaştırmış oldu. Yaptıkları çalışmalar ve verdikleri taahhütlerle 2022-23 devrinde Avrupa Yönetişim Harikalığı Markası’nı kullanmaya hak kazanan Sultanbeyli ve Şişli Belediyeleri bir yıllık markaya sahip olma hakkını elde ettiler. Güzel yönetişim uygulamalarını devam ettirmeleri halinde bu süreyi uzatabilecekler.
Entegre Belediye Yönetişim Modeli’ni uygulayarak idare süreçlerinin her kademesinde Avrupa Konseyi’nin belirlediği düzgün yönetişim unsurlarını faal biçimde hayata geçirecek olan belediyeler böylelikle sürdürülebilir ve kapsayıcı kalkınmayla vatandaşların ömür kalitesine daha fazla katkı yapma fırsatı bulacak.
Belediyelerde yeterli yönetişim kalite ve seviyesinin güçlendirilmesi konusunda pek çok farklı usul ve yaklaşım mevcut, lakin bu mevzuda en kapsamlı ve ölçülebilir olanların başında Avrupa Konseyi’nin çalışması geliyor. Avrupa Kurulu İyi Yönetişim Bölüm Başkanı Alina Tatarenko sürdürülebilir bir Avrupa’nın inşası ve herkes için barış, refahın sağlanmasının fakat tesirli ve demokratik bir yönetişim ile gerçekleştirebileceğini söylüyor. Bu çerçevedeki etkinlikler için geçtiğimiz günlerde Türkiye’de bulunan Tatarenko ile projeyi ve Avrupa Konseyi’nin 12 düzgün yönetişim prensibini konuştuk:
-Entegre Belediye Yönetişim Modeli projesi kapsamında Türkiye’de birinci sefer iki belediye Avrupa Yönetişim Harikalığı Markasını kullanma hakkına sahip oldu. Projeden ve Avrupa Konseyi’nin bu alanda yaptığı çalışmalardan bahsedebilir misiniz?
Avrupa Konseyi’nin, mahallî seviyede yönetişimi, yönetişimin kalitesini güzelleştirmeyi hedefleyen bu 12 prensibi temelinde temel olarak Avrupa vizyonunu oluşturuyor. Geliştirdiğimiz her prensibin altında, ne manaya geldiğini açıklayan bir dizi kriter ve kendinizi denetim edebilmeniz için göstergeler bulunuyor ve bu sayede kaliteyi yönetmek mümkün oluyor. Bu unsurları iştirak, temsiliyet seçimlerin adil yapılması, hassaslık, tesirlilik ve verimlilik, açıklık ve şeffaflık, hukukun üstünlüğü, etik davranış, yetkinlik ve kapasite, yenilik ve değişime açık olma, sürdürülebilirlik ve uzun periyotlu yönelim, sağlam mali idare, insan hakları, kültürel çeşitlilik ve toplumsal kaynaşma ve hesap verebilirlik halinde sıralamak mümkün.
Eğer demokrasinin hakim olduğu düzgün bir idareye sahip olmak istiyorsanız, burada sürdürülebilirlik çok değerli. Bugün yaptığınız her şeyin bundan 100 yıl sonra burada yaşayan insanları nasıl etkileyeceğini düşünmeniz gerekiyor. Örneğin yapacağınız bir köprünün trafik ve kentsel gelişimin yanında sıhhat, etraf ve iktisada de ne üzere tesirleri olacağını düşünmeniz gerekir. Demokratik iştirak için günlük sıradan bahislerde bile vatandaşların görüşüne başvurulması değerli. Liderliğini üstlendiğim kısmın en kıymetli önceliklerinden biri güzel demokratik yönetişimle ilgili olarak farkındalığı artırmak. Demokratik yönetişim sağlanmadan ne çevreyi koruyabilirsiniz ne de sürdürülebilir gelişim sağlayabilirsiniz.
-Argüden Akademi’nin liderliğinde yürütülen projede kıymetlendirme nasıl yapıldı, belediyeler bu hakkı ne kadar müddet kullanabilecek?
Avrupa Konseyi’nin benimsediği bu 12 unsur doğrultusundaki ölçütleri kullanarak İstanbul’un iki belediyesi Avrupa Yönetişim Harikalığı Markasını kullanma hakkını aldı. Sultanbeyli ve Şişli belediyeleri markaya sahip olma hakkını bir yıllığına elde ettiler. Güzel yönetişim uygulamalarını devam ettirmeleri halinde bu süreyi uzatabilecekler. Değerlendirmeler bu prensiplere nazaran yapıldı. Vatandaşlar yapılan anketlerde belediyelerin faaliyetleri, hizmetleri hakkında görüşlerini belirttiler ve bunlar göz önünde tutuldu. Görüş belirten, taleplerini ileten vatandaşlarla yapılan istişareler ve onları rol model almak çok kıymetli. Kapsayıcı bir anlayışla belediye faaliyetlerinden etkilenen her kısmın beklenti ve muhtaçlıklarını tespit edip, önceliklerin belirlenmesi ve faaliyetlerin bu doğrultuda gerçekleştirilmesi vatandaşın inancını kazanmak için çok değerli. Bayanların, çocukların, gençlerin, yaşlıların, engelli vatandaşların farklı muhtaçlıklarını anlamak ve bunları karşılayacak tasarım ve uygulamaları gerçekleştirmek bir bütün olarak ömür kalitesinin gelişmesini sağlıyor. Güzel demokratik yönetişim şuurunu ve vatandaşların farkındalığını artırınca toplumda da verimlilik, şeffaflık ve hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına hürmet göstermenin kıymeti daha âlâ anlaşılıyor.
Nasıl ki kendi sıhhatimiz için tertipli olarak check-up yaptırıyor, otomobilimizi muayeneye götürüyorsak belediyeler için de bu markayı kullanma hakkını almak bir sıhhat denetimi niteliğinde. Argüden Akademi’nin geliştirdiği Entegre Belediye Yönetişim Modeli de yol ve metot göstermesi açısından bedelli. Müracaatların bağımsız bir heyet tarafından gerçekleştirilen kıymetlendirilmesi, nizamlı olarak yapıldığında daima gelişimi tetikliyor, varsa yanlışların düzeltilmesi imkânını sunuyor ve en sonunda bunlar belediye liderleri için oyların artması manasına da geliyor. Bugün prestijiyle Türkiye ile birlikte Avrupa Kurulu üyesi 46 ülkeden 23’ünde bu markayı kullanma hakkı kazanan mahallî idareler oldu. Umuyoruz ki bu öncü belediyelerimiz sistemli olarak bu markayı kullanma hakkını yenileyecek ve onları öteki belediyeler de izleyecek ve bu markaya hak kazananların sayısı artacaktır.
-Bütün bunları sağlamak son yıllarda biraz daha zorlaşmış üzere görünüyor. Bunun nedenleri neler olabilir?
Herkes demokrasinin, insan haklarının, hukukun üstünlüğünün bedelini anladı. Lakin ne yazık ki son vakitlerde demokrasi endeksinin birçok ülkede gerilemeye başladığını, pek çok sorun olduğunu görüyoruz. Söz özgürlüğü, medya özgürlüğü, lokal demokrasilerin kalitesi üzere tüm göstergelerde gerileme kelam konusu. Burada, bütün belediyelere kâfi yetki ve kaynak verilmesi noktasında merkeziyetçiliğin seviyesi de kıymetli. Yetkinin insanlara olabildiğince yakın olması gerekiyor. Yetkinin ve gücün yerele de ulaşması gerekiyor lakin maalesef bugün pek çok ülkede farklı eğilimler görüyoruz. Hatta kimi Avrupa ülkelerinde de bugün gücün merkezde toplandığını görmek mümkün. Demokratik özgürlüklere yönelik daha fazla hücum görüyoruz. Aslında, daha da berbatı insan haklarının, hukukun üstünlüğünün ve demokrasinin korunmasının, bunların hiçbirinin teminat altına alamadığımızı görüyoruz. Demokratik kurumlarda, demokratik idarelerde bir erozyon var. Bu nedenle temel bilgilere geri dönüp güzel bir yönetişime sahip olup olmadığımızdan emin olmalıyız.
-Sanırım son periyotta gerçekleştirilmesi en sıkıntı amaçlar iklim maksatları. Bu bahiste neler yapıyorsunuz?
Özellikle güç açısından Avrupa nitekim sıkıntı günler yaşıyor. Evet asıl soru iklim gayeleri. Bütün bunların sorumluluğu kimde. Yalnızca bir kişi mi sorumlu? Hayır. Bütün olanlardan her birey sorumludur. Alternatif güç kaynaklarına çok daha erken bakmaya başlayabilirdik. Hükümetler çeşitli müsaadeler verirken, kararlar alırken âlâ demokratik yönetişim ve sürdürülebilirlik açısından düşünmüyorlarsa sonuç budur. Bu yüzden her vakit her şeyin ucu yönetişim kalitesine uzanıyor ve bu yüzden bizler bu kadar yakından izliyoruz.
-Sürdürülebilir kentsel kalkınmanın en değerli ihtiyaçları nelerdir?
Ağırlıklı olarak hükümetlerle, lokal idarelerle, bölgesel ve ulusal hükümetlerle çalışıyoruz. Lakin doğal ki bireyler de çok şey yapabilir. Şu anda yapılanların tesir yaratma noktasında kâfi olduğunu söyleyemeyiz. Hükümet siyasetleri için her şeyin düzenlenmiş mevzuatlar üzerinden yapılması gerekiyor. Unsurlardan biri sağlam finansal idare ve ekonomik kalkınma ile ilgili, fakat kalkınma konusunda daima “öyleyse daha fazla fabrika inşa edelim, daha fazla yatırım yapalım” noktasına geliniyor ve bu her vakit refah ve eşitliği getirmiyor. Gaye toplumların refahını ve huzurunu sağlamak ve bu yüzden burada bunları konuşuyoruz. Bunun yalnızca birilerini varlıklı etmeye değil, birebir vakitte insanların refahını kapsayıcı ve adil olarak sağlamaya hizmet etmesi için sağlam ekonomik kalkınma ve sağlam finansal idaresi savunuyoruz. Avrupa Kurulu’nun varoluş vizyonu insan haklarını, demokrasiyi ve hukukun üstünlüğünü korumaktır. Bugün pek çok ülkede mahkemelerin bağımsızlığı, medya tehlikede, seçimlere hile karıştırma eğilimi görüyoruz. Bu ise insanların ömür kalitesini ve sürdürülebilir gelecek amaçlarımızı tehlikeye atıyor.
-İyi idare ve kaynakların en gerçek halde kullanılmasının önündeki en büyük mahzur nedir sizce?
Çoğu vakit kaynaklar mümkün olan en âlâ biçimde kullanılmıyor. Bazen beceriksizlikten, bazen gerçek yolların kullanılmamasından, bazen de yolsuzluktan. Lakin, bu çok fakat çok tehlikeli bir şey zira inanç kaybedildiğinde, bu demokrasiye ziyan veriyor. Çok acil çözülmesi gereken en büyük sorun bu. Kamu kaynaklarının yanlışsız kullanımı sağlanırsa ve vatandaşlar da bunu bilir ve kurumlara itimat duyarsa her şey çok daha farklı olur. Bu nedenle, lokal idarelerde güzel yönetişim hayat kalitemizin ve geleceğimizin temelidir.
Alina Tatarenko kimdir?
Avrupa Kurulu İyi Yönetişim Bölüm Başkanı Alina Tatarenko 10 yılı aşkın bir müddettir mahallileşme, kamu idaresi ve lokal idare ıslahatları alanlarında danışmanlık, proje ve çalışmalar yürütüyor. Bu hususlarda İspanya, Malta, Kıbrıs, Polonya, Estonya, Ukranya ve Hırvatistan üzere bir çok ülkede lokal idarelere kapasite inşası ve danışmanlık üzere roller üstlendi. Mahallileşme, kamu etiği, düzgün yönetişim, liderlik, belediyeler arası iş birliği, sonlar ortası ve şehirler arası iş birliği üzere alanlarda uzmanlık ve tecrübe sahibi. Alina Tatarenko, London School of Economics (LSE, İngiltere), Central European University (CEU, Macaristan) ve Kyiv-Mohyla Academy (UKMA, Ukranya) üniversitelerinde tahsil gördü.
Argüden Yönetişim Akademisi
Kamu, sivil toplum, özel kesim ve memleketler arası kurumlarda yönetişim kalitesini artırmaya adanmış bir vakıf olan Argüden Yönetişim Akademisi, hayat kalitesini geliştirmek ve sürdürülebilir bir gelecek oluşturmak üzere yönetişim kalitesini geliştirerek kurumlara duyulan inancı artırmak için çalışıyor. Akademi düzgün yönetişim kültürünün gelişimi ve yayılımında ‘mükemmeliyet ve birinci başvuru’ adresi olmayı hedefliyor. Kurumlarına itimat duyulan bir toplum için 7’den 77’ye her yaş kümesi; özel dal, sivil toplum kuruluşları, kamu kurumları ve milletlerarası tertiplerin önderlerine yönelik programlar geliştiriyor. Akademi, bütünsel ve entegre bir yönetişim anlayışıyla kurumlara duyulan inancı geliştirmek için içerik geliştiriyor, eğitim programları hazırlıyor. Mevcut ve gelecek kuşakların hayat kalitesini artırmak için düzgün yönetişim kültürünü yaygınlaştırmak üzere çeşitli mahallî, ulusal ve milletlerarası kuruluşlarla işbirlikleri yapıyor. ARGE Danışmanlık’ın Yönetim Kurulu Lideri Dr. Argüden’in 2011 yılında Palgrave Macmillan tarafından yayınlanan ‘Yönetişim Anahtarları’ kitabı, 2014 yılında kurulan Akademi’nin entelektüel temelini oluşturdu.
