Gıdalardaki trans yağ ölçüsünün sonlandırılmasını içeren, hazırlık etabındaki yönetmeliğe, tıp ve sanayi dünyasından takviye geldi.
Ankara Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nevin Şanlıer, doğal yolla oluşan yahut endüstriyel olarak üretilen trans yağların çok eski çağlardan bu yana insan beslenmesinde yer aldığını söyledi.
Şanlıer, trans yağ asidi içeriği yüksek yağların büyük çaplı ticari üretimlerinin, gelişen margarin sanayisiyle başladığını belirtti. Besinlerde endüstriyel olarak üretilmiş trans yağların oranının, doğal yollarla oluşan trans yağlardan çok daha fazla olduğunu vurgulayan Şanlıer, trans yağ asidi alım kaynağının yalnızca margarinler olmadığını tabir etti.
Prof. Dr. Şanlıer, şöyle devam etti:
“Trans yağ, turtalar, pastalar ve çörekler, kızarmış yiyecekler, mikrodalga fırına verilmeye hazır patlamış mısır, kimi bisküviler, gofretler ve unlu mamuller ile taco ve tortilla dahil besinlerin hazırlanmasında kullanılmaktadır. Ayrıyeten yağ ve sıvı yağlar, yarı katı yağlar, kısmen hidrojenlenmiş sıvı yağlar, birtakım margarinler (özellikle endüstriyel olanlar) turta, bisküvi, çörek, pasta, poğaça ve kek üzere unlu mamüllerin hazırlanmasında kullanılmaktadır.”
“Trans yağ asitleri sanayileşmiş ülkelerde daha fazla tüketiliyor”
Günlük tüketimde trans yağ asitlerinin yüzde 2-8’inin süt eserlerinden, yüzde 80-90’lık kısmının ise hidrojenasyon süreçleriyle oluşan trans yağ asitlerinden meydana geldiğini anlatan Şanlıer, “Trans yağ asitleri sanayileşmiş ülkelerde daha fazla tüketilmektedir.” dedi.
Prof. Dr. Şanlıer, trans yağların hastalık gelişiminden de sorumlu olduğunu vurgulayarak “Trans yağdan elde edilen toplam güçte yüzde 2’lik bir artışın, koroner kalp hastalığı ve kalp krizine bağlı mevt riskinde yüzde 23’lük bir artış ile bağlı olduğu gösterilmektedir. Buna ek olarak, trans yağ tüketiminin kalp-damar, kolestrol, diyabet, Alzaymır, göğüs kanseri, doğurganlıkta bozulma ve bunun üzere öteki hastalıkların da gelişimiyle alakalı olduğunu gösteren ispatlar mevcuttur.” diye konuştu.
“Trans yağların besin tedarikinden çıkarılması, yanlışsız müdahale olacak”
Şanlıer, düzenlemeyle, hayvansal yağlarda doğal olarak bulunan trans yağ hariç, besin satış ve toplu tüketim yerlerinde son tüketiciye arz edilecek besinlerde trans yağ içeriğinin toplam yağın 100 gramında 2 gramı geçemeyeceğini bildirdi.
Prof. Dr. Şanlıer yönetmelik için “Trans yağların besin tedarikinden çıkarılması, koroner kalp hastalığı riskinin azaltılması ve öğünlerdeki besin öğesi kalitesinin artırılması için muhtemelen en gerçek kamu sıhhati müdahalelerinden biri olacak.” değerlendirmesinde bulundu.
“Halk sıhhati bakımından memnunluk verici bir gelişme”
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği (BYSD) Yönetim Kurulu Lideri Tahir Büyükhelvacıgil de tarım ve besin bölümünün Türkiye için kritik mevzular olduğunu belirterek, inançlı ve pak besinin sıhhat için en hassas nokta olduğunu söyledi.
Merdiven altı sıvı yağlar ya da margarinlerin halk sıhhatini tehdit ettiğini vurgulayan Büyükhelvacıgil, “Yıllardan beri süregelen bu kıymetli hususta, devletimizin alacağı her kararın gerisindeyiz, destekçisiyiz.” diye konuştu.
“Endüstriyel yahut başka yağlarda trans yağ bulunabilir”
Büyükhelvacıgil, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Sıvı bitkisel yağ kesimi, trans yağ sorununun dışında olsa da trans yağ konusu bölümümüz tarafından da yakından takip ediliyor. Trans yağların, margarinlerdeki oranının yüzde 2’nin altına düşürülmesine ait düzenlemenin yapılmasını destekliyoruz.
Sektörün yeni yürürlüğe girecek Trans Yağ Yönetmeliği’ne adapte olabileceği kanaatindeyiz. Zira ülkemizde uzun yıllardan beri trans yağ ile uğraş devam ediyor. Türkiye’de 13 yıldan beri çağdaş teknolojilerle üretilen margarinlerde trans yağ yüzde 1’in altındaki düzeylerde bulunuyor ve ambalajlarında ‘Trans yağ içermez/yoktur’ logosu yer alıyor. Bu sayede margarin kullanılan eserlerde de trans yağ oranı düşük düzeylere çekiliyor. Bitkisel yağ endüstrisinde de rafinasyon sıcaklığı düşük düzeylerde tutularak trans yağ oluşumu azaltılıyor.”
Kamuoyunda trans yağ konusunda algı karmaşası olduğunu söyleyen Büyükhelvacıgil, “Trans yağ üretimi yahut trans yağ ithalat ve ihracatı diye bir olgu kelam konusu değil. Fakat yoluna uygun üretilmeyen endüstriyel yahut başka yağlarda trans yağ bulunabilir.” tabirlerini kullandı.
“Türkiye’de üretilen bitkisel sıvı yağlarda trans yağ, binde 5’in altında”
Yemek pişirme alışkanlıklarının da trans yağ oluşumuna neden olabildiğine dikkati çeken Büyükhelvacıgil, yağın yüksek sıcaklıklara çıkması beklendikten sonra gereçleri eklemenin, trans yağ oluşumuna neden olduğunu söyledi.
Büyükhelvacıgil, Tarım ve Orman Bakanlığı ile DSÖ’nün yüzde 1’in altındaki trans yağ oranını yok kabul ettiğini anlatarak, “Türkiye’de üretilen bitkisel sıvı yağlarda ise trans yağ, binde 5’in altında.” dedi.
