Otizm, bir insanın irtibat kurma yeteneğini etkileyen nörolojik bir hastalıktır. Otizmin, kişinin irtibat kurma ve temas kurma kabiliyetini etkileyen birkaç bozukluk kümesi olduğu bilinmektedir. Tek bir hastalık değil, insanları emsal hallerde etkileyen bir küme bozukluğun tarifidir. Otizm spektrum bozukluğu erken çocuklukta başlar ve sonunda toplumda – toplumsal olarak, okulda ve işte işleyen problemlere neden olur. Çoklukla çocuklar birinci yıl içinde otizm belirtileri gösterir. Az sayıda çocuk birinci yılda olağan bir biçimde geliştiği görülmekte ve daha sonra otizm semptomları geliştiklerinde 18 ila 24 aylık bir gerileme sürecine girmektedir.
Otizm spektrum bozukluğu, bir insanın diğerleriyle nasıl toplumsallaştığını etkileyen, toplumsal etkileşim ve irtibatta sıkıntılara neden olan beyin gelişimi ile ilgili bir durumdur. Bozukluk tıpkı vakitte sonlu ve tekrarlayan davranış kalıplarını içerir. Otizm spektrum bozukluğunda “spektrum” terimi, geniş semptom ve şiddeti gösterir.
Otizm spektrum bozukluğu (otizm) teşhisi konan çocuklar, hayatın birinci yılında toplumsal ipuçlarını atipik olarak işlerler ve bu da onları giderek daha fazla bozulmuş toplumsal yetenek yörüngesine sokar. Bu bozulmanın neden ortaya çıktığını anlamak, yeni müdahale amaçlarını ve müdahalenin zamanlamasını belirleyerek erken müdahale etmeye yardımcı olabilir. Kalıtsal genetik yatkınlıklar ve epigenetik değişiklikler çoklukla otizme sebep olmaktan sorumlu olarak görülür. Bununla birlikte, bu yaklaşıma tahliller şimdi gelmemiştir. zira büyük ölçüde, otizme hücresel işlevdeki değişikliklerin karmaşık bir etkileşimi, nöronların elektriksel özellikleri ve bunların bağlanabilirliği ve beyindeki birçok farklı devrenin aktivitesi neden olmaktadır. Otizmin davranışsal belirtileri beyin fizyolojisi ile tabir edildiğinden, beyin fizyolojisini anlamaya ve değiştirmeye dayalı müdahaleler, bu durumdan etkilenen çocukların kendilerine mahsus toplumsal zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olmanın en güzel yolu olabilir.
Semptomlar
Birtakım çocuklar, göz bebeklerinde temasın azalması, kendilerine seslendiklerinde karşılık vermeme yahut bakıcılara ilgisizlik üzere erken bebeklik periyodunda otizm spektrum bozukluğu belirtileri gösterir. Başka çocuklar, hayatın birinci birkaç ayı yahut yıllarında olağan olarak gelişebilir, fakat daha sonra ansızın çekilmiş yahut agresif hale gelir yahut zati edindikleri lisan marifetlerini kaybeder. Belirtiler ekseriyetle 2 yaşa kadar görülür.
Otizm spektrum bozukluğu olan her çocuğun, düşük fonksiyonellikten yüksek işlevselliklere kadar eşsiz bir davranış biçimine ve ciddiyet seviyesine sahip olması mümkündür.
Otizm spektrum bozukluğu olan birtakım çocuklar öğrenme zorluğu yaşarken, kimileri olağan zekadan daha düşük belirtilere sahiptir. Spektrumda olan öteki çocuklar olağandan yüksek zekaya sahip de olabilir – çabuk öğrenirler, fakat günlük hayatta bildiklerini iletme ve uygulamada ve toplumsal durumlara ahenk sağlamada sorun yaşarlar.
Her çocuktaki semptomların eşsiz karışımı nedeniyle, ciddiyeti belirlemek bazen sıkıntı olabilir. Çoklukla, bozulma seviyesine ve fonksiyonlarını nasıl etkilediklerini temel alır.
Otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuk yahut yetişkin, toplumsal etkileşim ve bağlantı hünerleri ile ilgili meseleler yaşayabilir. Olgunlaştıkça, otizm spektrum bozukluğu olan birtakım çocuklar başkalarıyla daha meşgul olur ve davranışlarında daha az rahatsızlık gösterir. Kimileri, ekseriyetle en az önemli sorunları olanlar, sonunda olağan yahut olağan hayatlara neden olabilir. Lakin başkaları, lisan yahut toplumsal maharetlerde zorluk yaşamaya devam etmektedir ve gençlik yılları daha makûs davranışsal ve duygusal sorunlar getirebilir.
Aşılar ve otizm spektrum bozukluğu ortasında temas yoktur
Otizm spektrum bozukluğundaki en büyük tartışmalardan biri, hastalık ve çocukluk aşıları ortasında bir temas olup olmadığına odaklanır. Kapsamlı araştırmalara karşın, muteber bir çalışma otizm spektrum bozukluğu ve rastgele bir aşı ortasında bir irtibat göstermemiştir.
Çocukluk çağı aşılarından kaçınmak, çocuğunuzu ve başkalarını boğmaca (boğmaca), kızamık yahut kabakulak üzere önemli hastalıkları yakalama ve yayma tehlikesine sokabilir.
Otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuğu olan ailelerin, hastalığı olan öbür bir çocuğa sahip olma riski artar. Ayrıyeten otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuğun ebeveynleri yahut akrabaları için toplumsal yahut irtibat maharetleri ile ilgili küçük sorunların olması yahut hastalığın tipik davranışlarına makul davranışlarda bulunması da ender değildir.
Kimi tıbbi şartları olan çocuklar, olağan otizm spektrum bozukluğu yahut otizm gibisi semptom risklerinden daha yüksektir. Örnekler ortasında beyinde güzel huylu tümörlerin geliştiği bir durum olan tüplü skleroz ve neredeyse yalnızca kızlarda meydana gelen genetik bir hastalık olan Rett sendromu, baş büyümesinde yavaşlama, zihinsel yetersizlik ve gayeli el kullanımının kaybına neden olmaktadır. Otizmi aşılama ile ilişkilendiren diğer bir hipotezin, çok fazla aşının çocuklarda otizmin gelişmesine yol açtığı varsayımı olduğu bildirildi. Tavsiye edilen programa nazaran aşılanan çocuklarda otizm ve başka nöro-gelişimsel yahut ruhsal bozuklukların, ebeveynleri aşıları geciktirmek yahut durdurmak için seçilen çocuklarda oranları ile karşılaştırarak öteki bir çalışma yapılmıştır. İki küme ortasında fark bulunmadı. Aşıları geciktirmek yahut durdurmak, otizm riskini azaltmadı.
Otistik çocuklar, tabiatta vitamin ve besin eksikliğine yol açabilecek besinlere karşı seçicidir. otistik bir çocuğun irritabl bağırsak sendromu ve kabızlık üzere mide-bağırsak hastalıklarından muzdarip olması beş kat daha fazladır. Gerçek besin seçimlerini yaparak bu riski azaltabilirsiniz. Kobliner ayrıyeten otistik çocuklarda düşük kalsiyum ve protein alımının çok yaygın olduğunu açıklar. Ayrıyeten kemik sorunlarına ve yanlış zihinsel gelişime neden olur. Yeme bozuklukları çocuğun toplumsal zorluk riskini ve düşük akademik muvaffakiyet riskini artırabilir. Yemek yeme alışkanlıkları ile ağırlaştırılmış otizm belirtileri ortasında güçlü bir temas olduğu için, otistik bir çocuğun hayatında yemeğin rolü, bilhassa kızlar için, son derece değerlidir. Şeker kan şekeri düzeyini yükseltir ve hiperaktiviteye yol açar. Çoklukla hiperaktiviteye yatkın olan otistik çocuklar, şeker yüklü yiyeceklerden olumsuz etkilenir. Bu nedenle, şeker alımlarını sınırlamak kıymetlidir. Otistik çocuğunuzda kan şekeri sıçramasını önlemek için sıhhatsiz içecekler ve yiyecek koruyucularını kesin. Bağırsak mikrobiyomlarındaki bozulma nedeniyle, otistik çocuklar glüten (buğday, arpa ve çavdar) ve kazein (süt ve süt ürünleri) içeren yiyecekleri basitçe sindiremezler. Bu besinler proinflamatuardır ve bu nedenle çocuklarda alerjiye neden olabilir. Aslında otistik çocukların birden fazla esasen alerjik ya da gluten ve kazeine karşı hassastır. Bu besinler olağan bağırsak hareketlerini ve sızan bağırsak rahatsızlığından (otizmi olan bireylerde sık görülen bir semptom) beyin işlevlerini etkileyebilir. Gluten ve kazein uygun biçimde sindirilmediği takdirde, bağırsak duvarından sızma ve kan sirkülasyonundan otistik çocukların beynine ulaşma bahtı yüksektir. Bu, davranışlarını olumsuz tarafta etkileyen ve otizm belirtilerini kötüleştiren afyon türevi bir tesir tetikleyebilir.
Otizm spektrum bozukluğunu önlemenin bir yolu yoktur, lakin tedavi seçenekleri mevcuttur. Erken teşhis ve müdahale çok faydalıdır ve davranış, marifet ve lisan gelişimini güzelleştirebilir. Lakin erken müdahale her yaşta yararlıdır. Çocuklar çoklukla otizm spektrum bozukluğu semptomlarını aşmasalar da, uygun çalışmayı ve onunla yasamayi öğrenebilirler.
