Sağlık Bakanlığınca, yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını sonrası olağanlaşma sürecinde halka açık alanların paklık ve dezenfeksiyonu kapsamında, hizmet vermeye başlayacak kesimlerle ilgili önlemlerin nasıl olacağına ait Bilim Konseyi’nin teklifleri doğrultusunda rehber hazırlandı.
Rehberde, “Halka açık alanların paklık ve dezenfeksiyonu” ismi altında yer ve yüzeylerin paklık ve dezenfeksiyonu, elektronik aletler, tuvalet, lavabolar ve yüzeyler, toplu taşıma araçları, şahsî hami ekipman kullanımı, el hijyeni, hastane dışı tesislerde bulunan bir kişinin COVID-19 tanısı alması halinde ortam dezenfeksiyonu mevzularında alınabilecek tedbirlere yer verildi.
Rehberde, COVID-19’un temel olarak tükürük ve balgam ile bulaştığı, ayrıyeten hasta bireylerin öksürme-hapşırma yoluyla ortama saçtıkları damlacıklarla kirlenen yüzeylere, diğer kişilerin temas etmesi sonrasında ellerini ağız, burun yahut göze götürmesiyle geçtiği vurgulandı.
Bu nedenle el hijyeninin yanı sıra ellerin sık temas ettiği yüzeylerin paklık ve dezenfeksiyonunun salgının kontrolü için önem taşıdığına dikkat çekildi.
Rehberde, yer ve yüzeylerin paklık ve dezenfeksiyonu kapsamında, oteller, alışveriş merkezleri, okullar, bankalar, toplu taşıma araçları ve gibisi halka açık alanlarda, tuvaletler ile elle sık dokunulan yüzeylerin (sifonlar, musluklar, kapı kolları, kapı zilleri, oyun alanları, merdiven trabzanları, bilgisayar klavye ve fareleri, yemek masaları, toplu taşıma araçlarında el tutacakları, pos aygıtı, asansör-elektrik düğmeleri, telefon ahizesi, klima ve televizyon kumandası, bataryalar gibi) paklık ve dezenfeksiyonun yapılması gerektiğinin altı çizildi.
Yer ve yüzeylerin temizliğinde nemli silme-paspaslama formülünün tercih edilmesi gerektiği belirtilen rehberde, alınacak önlemler şöyle sıralandı:
– Toz çıkaran fırça ile süpürme işlemlerinden kaçınılmalı.
– Yer temizliğinde su ve deterjan ya da sabun kullanılmalı.
– Eller ile sık dokunulan yüzeylerin paklık ve dezenfeksiyonu için su ve deterjan ile paklık yapıldıktan sonra onda bir oranında sulandırılmış çamaşır suyu yahut klor tablet kullanılmalı.
– Temizlik bezleri kullanım alanına göre ayrılmalı ve her kullanım sonrası uygun şekilde temizlenmeli. Yıkanabilen, tekrar kullanılan paklık materyalleri 60-90 derecede yıkanmalı. Paspas başlıkları su içerisinde bekletilmemeli.
– Paklık, pak alandan kirli alana doğru yapılmalı. Temizlikte oluşan atıklar evsel atık olarak toplanmalı.
– Yerlerin, yolların, caddelerin, sokakların ve açık havanın dezenfeksiyonunun hastalığın bulaşmasını ve yayılmasını engellemede rolü yoktur. Bu nedenle el değmeyen bu tür alanların dezenfeksiyonu gerekli değil. Bu alanların (yerler, yollar, caddeler, sokaklar) su ve deterjanla temizliği kâfi.
– Temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri sırasında kuru süpürme yahut yüksek basınçlı su yahut kimyasal püskürtme, aerosol oluşumuna neden olduğundan bu tür uygulamalardan kaçınılmalı.
– Dezenfektanların fazla kullanımı uygulayıcı ve çevre için toksik olduğundan, gereksiz kullanılmamalı.
– Dezenfektan ile deterjan kimyasal unsurlar karıştırılmamalı, güzel havalanan alanlarda hazırlanmalı, güneş görmeyen ve serin alanlarda koruma edilmeli.”
“Halka açık tuvaletler ve lavaboların temizliği sık yapılmalı”
Elektronik aletlerinin paklığına ait de dokunmatik ekranlar, klavyeler, bilgisayar ekranları, tabletlerin önce nemli bezle silinerek temizlenmesi gerektiğine işaret edilen rehberde, dezenfeksiyon için en az yüzde 70’lik alkol kullanılabileceği ve yüzeyde en az 1 dakika kalmasının sağlanmasının uygun olduğu ve elektronik aletler için silinebilir kılıfların kullanılabileceği belirtildi.
Halka açık, çok kişinin kullandığı tuvaletler ve lavaboların temizliğinin sık yapılması, paklık denetimlerinin de kayıt altına alınması gerektiğinin altı çizildi. Bu alanlarda paklık sonrası onda bir oranında sulandırılmış çamaşır suyunun dezenfeksiyon amaçlı kullanılmasının değeri vurgulandı.
Halı, koltuk üzere yüzeylerin su ve deterjanla silinmesi yahut toz kaldırmayacak
özelliğe sahip makineler ile yıkanması gerektiği anlatılan rehberde, bu amaçla sıcak buharın uygulanabileceği tabir edildi. Tekstil ürünlerinin olağan deterjanlarla 60-90 derecede yıkanması ve silkelenmemesi gerektiği ikazında bulunuldu.
Toplu taşım araçları günde en az 8 saatte bir ve gün sonunda temizlenecek
Uçak, tren, otobüs, metro ve dolmuş üzere toplu ulaşım araçlarının, bu araçların yüzeyleri ve bu araçlarda yer alan her türlü araç, gereç ve eşyanın temizliğinin, araçların kullanımda olmadığı dönemde, günde en az 8 saatte bir ve gün sonunda olmak üzere su ve deterjan ile yapılması gerektiğine dikkat çekilen rehberde, şu tekliflerde bulunuldu:
“- Yüzeyler, su ve deterjan ile yıkanmalı yahut paklık ürünü içeren solüsyonlu ıslatılmış bezle silinmeli.
– Diğer her türlü eşya, araç ve gereçlerin özellikle ellerle sık temas edilen yüzeyleri, paklık ürünü içeren solüsyonla ıslatılmış bezle silinmeli. Lakin gerekli hallerde onda bir oranında sulandırılmış çamaşır suyu kullanılmalı.
– Dezenfektanlar yolcu olmadığı durumlarda kullanılmalı ve sonrasında yarım saat kuruyana ve koku çıkana kadar havalandırılmalı.”
Kişisel Kollayıcı Ekipman (KKE) kullanımı ve el hijyeni kapsamında da rutin çevre temizliği yapan çalışanın iş forması ve ihtiyaç oldukça iş eldiveni ile çalışmasının uygun olduğu aktarılan rehberde, kullanılacak deterjan-dezenfektanın özelliğine göre maske, gözlük/yüz hami üzere ferdî gözetici ekipmanların kullanılabileceğine işaret edildi.
Kirli eldivenli ellerle diğer yerlere dokunulmaması, eldivenlerin işlem bittikten sonra çıkarılması ve çöpe atılması gerektiğine dikkat çekilen rehberde, “Eldiven çıkarıldıktan sonra kesinlikle 20 saniye süreyle su ve sabunla yıkayarak el hijyeni sağlanmalı. Yıkanamadığı durumlarda eller gözle görünür derecede kirli olmamak kaydıyla alkol bazlı el antiseptiğiyle ovalanmalı. İş forması kirlendikçe ve günlük olarak yıkanmalı. Yoğun kirlenme olabilecek işlemlerde iş forması üzerine önlük giyilmeli.” halindeki önlemler yer aldı.
Tesisteki bir kişinin teşhis alması halinde ortam dezenfeksiyonu nasıl yapılmalı?
Okul, otel, gündüz bakımevi, iş yeri üzere hastane dışı tesislerde bulunan bir kişinin COVID-19 tanısı alması halinde ortam dezenfeksiyonu kapsamında alınacak önlemler ise şöyle sıralandı:
“- Hastanın bulunduğu alanlara giriş kısıtlanmalı. Alanın kapısı kapatılıp camlar açılarak paklık ve dezenfeksiyon öncesi en az bir saat (gece konaklanan odalar için 24 saate kadar) havalandırılmalı.
– Özellikle sık el değen alanlara odaklanarak yüzeyler, çalışma alanları, tuvaletler, ortak kullanılan alanlar ve eşyalar temizlenip dezenfekte edilmeli.
– Paklık için tek kullanımlık materyaller kullanılmalı. Sert yüzeylerde deterjan ile paklık sonrası malzeme uyumlu ise sulandırılmış çamaşır suyunun en az bir dakika temas süresi olacak şekilde dezenfeksiyon amaçlı kullanılması sağlanmalı.
– Çamaşır suyunun koroziv tesir yapabileceği yüzeylerde dezenfeksiyon amaçlı alkol kullanılmalı.
– Halı, koltuk üzere yüzeyler su ve deterjanla silinmeli yahut toz kaldırmayacak özelliğe sahip makineler ile yıkanmalı. Bu amaçla sıcak buhar da uygulanabilir.
– Tekstil ürünleri olağan deterjanlarla 60-90 derecede yıkanmalı ve bu ürünler silkelenmemeli.
– COVID-19 tanısı alan kişinin tesisi ziyareti yahut kullanması üzerinden 7 günden fazla vakit geçtiyse ek önlem alınmasına gerek yok. Rutin paklık işlemlerine devam edilmeli.
– COVID-19 hastasının bulunduğu kapalı ortamın (otel odası, iş yeri) temizliğini yapan kişi tıbbi maske takmalı, tek kullanımlık eldiven ve uzun kollu önlük giymeli. Önlük mevcut değilse paklık sonrası iş formasını değiştirmeli. Yüze sıçramaya neden olabilecek paklık işleri yapılırken gözlük/yüz esirgeyici da kullanılmalı.
– Paklık işlemi bittikten sonra ferdî gözetici ekipman çıkarılmalı, tek kullanımlık olanlar (maske, eldiven, önlük) çift poşet içerisinde çöpe atılmalı. Gözlük/yüz kollayıcı üzere tekrar kullanılacak gereçler yüzde 70’lik alkol ile silinerek dezenfekte edilmeli.”
Kaynak: AA
