Yıldız Holding Yönetim Kurulu Üyesi Murat Ülker, Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi tarafından Harvard Sabri Ülker Merkezi Lideri Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil ve grubu önderliğinde yürütülen araştırmanın ihtilal niteliğinde bir keşfe ulaştığını duyurdu. Ülker, şahsî blogunda yaptığı paylaşımda şunları söyledi: “Beni çok keyifli eden kıymetli bir haberi sizlerle paylaşmak isterim. Ne kadar iftihar etsek az! Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi tarafından Harvard Sabri Ülker Merkezi Lideri Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil önderliğinde yürütülen araştırma, ihtilal niteliğinde bir keşfe ulaştı. Endokrinoloji ve metabolizma alanında yepisyeni bir bakış açısı doğuran ve diyabet hastaları için çok umut verici olan bu keşif sayesinde, süratle uygulamaya geçebilecek bir tedavi ve korunma formülü geliştirilebilecek. Başta Sayın Hotamışlıgil olmak üzere, bu çalışmaya katkı sunan tüm bedelli bilim insanlarını tebrik ediyor, muvaffakiyetlerinin devamını diliyorum. Hotlamışlıgil Hoca ve grubunun misal bahislerdeki araştırmaları devam ediyor. Öbür keşif haberleri almak dileğiyle.”
TİP 1 VE TİP 2 DİYABETLİ FARELERDE HASTALIK ORTADAN KALKTI
On yıllardır, adipositlerdeki (yağ hücreleri) güç rezervlerinin durumunu öbür metabolik organlara ileterek uygun endokrin yansıları ortaya çıkaran sinyalleri araştıran grup, pankreas beta hücrelerinden insülin üretimini denetim eden yeni bir mekanizmayı aydınlığa çıkardı.
Prof. Dr. Hotamışlıgil ve grubu, ‘FABKIN’ ismini verdikleri bu yeni hormonu bloke ederek, hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabetli farelerde hastalığın ortadan kalktığını belirtti. FABKIN hormonu, yağların yıkılımı sırasında yağ hücrelerinin kendisinin ürettiği bir hormon. Bu hormonun pankreasın işlevini etkilediği ve beta hücrelerinden insülin üretimini denetim ettiği bu yeni çalışma ile ortaya çıkarıldı. FABKIN hormonu şimdiye dek bilinmeyen, çok sıra dışı bir moleküler sistem aracılığı ile bu kritik fonksiyonu denetim ediyor.
“DİYABET İÇİN UMUT VERİCİ”
Hotamışlıgil ve takımının Nature mecmuasında yayınlanan araştırmasına nazaran, Tip 1 yahut Tip 2 diyabetli farelerde kandaki FABKIN hormonu düzeylerinin olağandışı derecede yüksek olduğu görüldü. Bu büsbütün birebir halde insanlarda da gözlenen bir değişiklik. Araştırmacılar, FABKIN aktivitesinin bloke edilmesinin hayvanlarda her iki diyabet formunun da gelişmesini engellediğini belirtti. Araştırmacılara nazaran FABKIN hormon kompleksi insanlarda da benzeri bir rol oynadığı ve insan beta hücreleri üzerinde de birebir etkiyi gösterdiği için, diyabet için çok umut verici ve süratle uygulamaya geçebilecek bir tedavi korunma ve yolu maksadı olabilir.
FABKIN HORMONUNUN BEDENİMİZDEKİ FONKSİYONU NEDİR?
İnsülin ve leptin üzere birçok hormon metabolizmanın düzenlenmesinde rol oynuyor ve misal moleküler özelliklere sahip. FABKIN, tek bir tanımlanmış reseptörü olan tek bir molekül olmadığı için klâsik hormonlardan epey farklı bir hormon olarak karşımıza çıkıyor ve yeni bir molküler düzenek ile faaliyet gösteriyor. Klasik hormon fonksiyonlarının tersine, FABKIN hormonu yağ asidi bağlayıcı protein 4 (FABP4), adenosin kinaz (ADK) ve nükleozid difosfat kinaz (NDPK) dahil olmak üzere üç farklı proteinden oluşan işlevsel bir protein kompleksinden oluşuyor. Bir dizi deneyi takiben araştırmacılar FABKIN hormonunun hücrelerin dışındaki güç sinyallerini düzenlediğini belirlediler. Bu sinyaller daha sonra maksat hücre işlevini yönetim etmek için diğer bir reseptör ailesi aracılığıyla hareket ediyor. Hem Tip 1 hem de Tip 2 diyabet durumunda, yağ dokusu olağandışı seviyelerde FABKIN üretiyor ve bu yüksek ölçüde kanda dolaşan hormon, pankreasta insülin üretiminden sorumlu olan beta hücrelerini fonksiyonunu bozuyor ve ölmelerine sebep oluyor. Bu seviyeler genetik yollarla yahut bir prototip ilaç kullanımı ile azaltıldığında ise her iki diyabet çeşidinin ortaya çıkmasına mani olunuyor.
DİYABETE KARŞI YENİ VE FAAL BİR TEDAVİ MÜMKÜNLÜĞÜ MÜMKÜN
Hotamışligil ve grubu, 10 sene evvel FABP4 olarak bilinen bir proteinin, adipositlerde depolanan yağların açlığa reaksiyon olarak yıkıldığı vakit (lipoliz sırasında) bu hücrelerden salgılandığını keşfetmişti. O vakitten beri yapılan çok sayıda çalışma, dolanımdaki FABP4 seviyeleri ile obezite, diyabet, kardiyovasküler hastalık ve kanser dahil olmak üzere bir çok metabolik hastalık ile bağını göstermiş fakat moleküler sistemleri ve hastalıklardaki rolünü ortaya çıkaramamıştı. Hotamışlıgil ve çalışma arkadaşlarının uzun yıllar süren çalışmaları bu kıymetli soruların karşılığını ortaya çıkararak, diyabete karşı yeni ve aktif bir tedavi mümkünlüğünü mümkün hale getirdi ve endokrinoloji ve metabolizma alanlarında kıymetli bir yeni bakış açısı ortaya çıkmasına sebep oldu. Araştırma, 8 Aralık 2021’de Nature mecmuasında online olarak yayınlandı.
