Hilal SARI
ABD’de gerçekleşen orta seçimlerde Cumhuriyetçi partinin Kongre’nin yalnızca bir kanadında bile denetime geçirmesi durumunda, bunun ABD hükümetinin tüm iktisat siyasetleri ve tüm varlık sınıfları üzerinde tesirleri olacak. Ortalarında Morgan Stanley, ING Bank, Rabobank’ın da bulunduğu finans kuruluşlarının ve ekonomistlerin genel görüşü Demokratların Temsilciler Meclisi’nde yahut Senato’da denetimi yitirmesi durumunda, dolarda yeni düşüşler geleceği, riskli varlıklarda yeni bir yükseliş görüleceği ve Lider Joe Biden’ın vergi atışı planlarının suya düşeceği. ING Bank’a nazaran en mümkün sonuç Cumhuriyetçilerin Kongre’nin iki kanadında da denetimi ele geçireceği ve Beyaz Saray ile Kongre’nin tam bir zıtlık yaşanacak bir sürece girmesi.
Seçim üç farklı halde sonuçlanabilir
Mevcut durumda 100 koltuklu Senato’da 50 koltuk Cumhuriyetçilerin, 48 koltuk Demokratların, iki bağımsız koltuk bulunuyor ve eşitliği bozan koltuk Demokratlar lehine ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris’in. Temsilciler Meclisi’nde ise 220 koltuk Demokratların, 212 koltuk Cumhuriyetçilerin (3 koltuk boş). Son anketler ve piyasaların öngörüleri Cumhuriyetçilerin Temcilciler Meclisi’nde çoğunluğu ele geçireceği görüşünde. Senato seçimi ise bilhassa Pennsylvania, Georgia ve Nevada üzere kritik kentlerin sonucuna nazaran belirlenecek. Seçimde Temsilciler Meclisi’nin tamamı yani 435 üye için, Senato’nun ise 3’te 1’i yani 35 üyesi için oylama yapılacak. Seçim üç farklı formda sonuçlanabilir:
● Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’ni ele geçirir, Demokrat’lar Senato’yu elde tutmayı başarır (ING Bank’a nazaran yüzde 40 olasılık)
● Cumhuriyetçiler Kongre’nin iki kanadında da denetimi ele geçirir. Trump’ın 2024 adaylığı güçlenir. (ING Bank’a nazaran yüzde 50 olasılık)
● Demokratlar Kongre’nin iki kanadında da denetimi elde meblağ. (ING Bank’a nazaran yüzde 10 olasılık)
İlk senaryoda Beyaz Saray ve Kongre taban tabana zıt olacağından ING Bank’a nazaran bu parçalanmışlık makro tesiri büyük bir karar çıkması riskini ortadan kaldırıyor.
Cumhuriyetçilerin bilhassa petrol ve doğalgaz dalında vergi artışlarına mutlaka karşı olması nedeniyle, 2023’te artan faiz oranları ve yavaşlayan taleple resesyona girmesinden tasa edilen ABD iktisadında, pay ve kripto üzere riskli varlıklarda yükselişler gelebileceği de öngörülüyor. Kongre’nin Cumhuriyetçiler- Demokratlar ortasında paylaşılması durumu da piyasalar tarafından bir siyaset çıkmazı olarak görülüyor ve bu da yeniden kurumlar vergisi artışlarının olamayacağı ve pay üzere riskli varlıklarda yükselişler gelebileceği biçiminde bedellendiriliyor. Aptus Capital Advisors’dan portföy yöneticisi David Wagner’in de tabirleriyle “Ara seçimler piyasalar için ne manaya geliyor? Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’ni alırsa vergi artışları suya düşer”. Cumhuriyetçiler harika zenginlere ek servet getirilmesine de şiddetle karşı çıkıyor.
“Hazine tahvillerini düşürüp, payları yükseltir”
ABD’li banka Morgan Stanley Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi yahut Senato’nun kotrolünü ele geçirmesinin Lider Joe Biden’ın harcama planlarına çomak sokacağı görüşünde ve bu durumun “hazine tahvili getirilerini düşürüp payları yükselteceği” görüşünde.
“Piyasalar bölünmüş bir hükümeti tercih eder”
Varlık idare şirketi Steward Partners’ın kıdemli yöneticisi Eric P. Beiley ise “Piyasalar daha bölünmüş bir hükümeti tercih eder. Şayet Demokratlar Kongre’deki denetimi kaybetmezse piyasaların düşüşe geçtiğini görebiliriz” değerlendirmesini yapıyor.
“Dolar Cumhuriyetçilerin zaferiyle zayıflar”
Cumhuriyetçilerin yalnızca Senato’da yahut hem Senato’da hem Temsilciler Meclisi’nde kazanması uzmanlara nazaran ölçülü bir pay piyasası rallisine, ve Fed’in ekonomik krizle gayrete zorlanması durumunda hazine tahvili getirilerinde düşüşe ve dolarda zayıfl ığa neden olması bekleniyor. ING Bank’ın ABD Başkanı Joe Biden’ın resesyon tasalarının arttığı bir devirde Cumhuriyetçilerin denetimindeki bir Kongre’den mali dayanak çıkarmakta zorlanacağını öngörerek “Bu durumda ekonomiyi teşvik etme vazifesi Fed’de olacak” diyor. ING analistleri, “2023’ün ikinci yarısından itibaren agresif faiz indirimleri için baz senaryomuz bu” sözlerini kullanıyor. Rabobank stratejisti Philip Marey ise pazartesi günü yayımladığı bir notta seçim sonuçlarının faizler üzerindeki tesirinin piyasaların enflasyondan mı yoksa sakinlikten mı daha çok korktuğuna bağlı olarak değişecek.
“Dolarda bir tükenmişlik noktasına geliyoruz”
Societe Generale’den kıdemli foreks analisti Kenneth Broux “Asıl soru dolar için bir dönüm noktasına gelinip gelinmediği” diyor ve geçen hafta gerçekleşen Fed toplantısında en son faiz düzeyinin daha yüksek olacağının işaret edilmesine karşın dolarda bir tükenmişlik göründüğünü belirtiyor ve ekliyor: “Belki de doların daha fazla yükselemeyeceği bir tükenmişlik noktasına varıyoruz”. Dolarda yaşanan zayıflığın bir nedeni de Çin’in katı Covid siyasetlerini bırakacağına ait çıkan haberlerdi.
Avustralya merkezli Barrenjoey Baş Makrostratejisti Damien Boey ise Cumhuriyetçilerin muhtemel bir zaferi durumunda Fed’in ayağını sıkılaşma freninden çekmek zorunda kalacağı görüşünde.
Nomura Securities International’dan kıdemli ABD ekonomisti Rob Dent de ise Cumhuriyetçilerin Kongre’yi ele geçirmesi durumunda ABD’de toplumsal güvenlik harcamalarının azalacağını, bunun da resesyondan düzgünleşme sürecinin daha uzun sürmesiyle sonuçlanacağını belirtiliyor: “Bu da paylar ve tüketici harcamalarıyla şekillenen şirket karlılıkları için olumsuz bir gelişme.”
Altında ABD TÜFE de tesirli olacak
OANDA analisti Craig Erlam orta seçimlerin yanı sıra, perşembe günü yayınlanacak ABD enflasyon verisinin de altın fiyatlarına taraf vereceği görüşünde. Erlam’a nazaran ABD TÜFE beklentilerin üzerinde artarsa bu Fed’in sıkılaşmanın suratını yavaşlatacağına yorulabilir – bu da altın fiyatlarını destekleyebilir. Reuters anketine katılan ekonomistler eylülde aylık yüzde 0,4 artan ABD TÜFE’nin ekimde yüzde 0,7 artmasını, yıllık enflasyonun yüzde 8,2’den yüzde 8’e yavaşlayacağını öngörüyor. Para piyasalarında Fed’in aralıkta 50 bps yahut 75 bps artırım yapacağına dair derin bir fikir ayrılığı var.
