HİLAL SARI
Dünyanın en büyük 2. iktisadı Çin’in dış ticaret dataları, hem global iktisatta yaşanan sert yavaşlamayı hem de sıfır COVID siyasetlerinin Çin iktisadında neden olduğu yavaşlamayı ortaya koyuyor. Çin’in ekim ayı dış ticaret bilgilerinde hem ihracat, hem ithalat artması öngörülürken düştü. Ayrıyeten Çin’in dünyaya yaptığı ihracat ekim ayında pandeminin birinci karantinalarından bu yana birinci sefer düşüş kaydetti. Rekor enflasyon ve faiz artışları Çin’in en büyük ihracat pazarları olan ABD ve Avrupa Birliği üzere ekonomilerden gelen talebin yavaşlamasına neden oluyor. Çin’in yeni COVID kısıtlamaları ise birçok emtiada en büyük alıcı olan iktisadın yurtiçi tüketim ve üretimini vuruyor.
İthalatında da, ihracatında da aşağı taraflı sürpriz geldi
Çin Ticaret Bakanlığı’ndan yayınlanan resmi datalara nazaran ekim ayında ihracat dolar bazında geçen yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 0,3 daralarak 298,37 milyar dolara geriledi. Eylül ayında yüzde 5,7 artan ihracatın ekim ayında yüzde 4,3 artması bekleniyordu. Çin’in ihracatı en son Mayıs 2020’de düşüş kaydetmişti. Nomura ekonomistleri “Bu ihracat büyümesi için bir dönüm noktası, zira yüzde 0,3’lük düşüş Mayıs 2020’den bu yana birinci ihracat daralması oldu” değerlendirmesini yapıyor.
Çin’in yuandaki zayıflık nedeniyle ihracatında bir hızlanma görülebileceği düşünülse de, Nomura ekonomistlerine nazaran global yavaşlama bu avantajı bertaraf edebilir.
Çin’in ithalatı ise ekim ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 0,1 artması beklenirken yüzde 0,7 düşüşte 213,22 milyar dolara geriledi. Eylül ayında Çin’in ithalatı yüzde 0,3 artmıştı. Ekim ayı ithalat verisi Ağustos 2020’den bu yana en zayıf ithalat verisiydi. Yuan cinsinden değerlendirildiğinde ekim ayında Çin’in ihracatı yüzde 7 ve ithalatı yüzde 6,8 arttı.
Böylece eylülde 84,74 milyar dolar olan dış ticaret fazlası ekimde 85,15 milyar dolara ulaştı. Ulusal İstatistik Ofisinin (UIB) yayımladığı Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), imalat bölümünde geçen aya nazaran 0,9 puan azalarak 49,2’ye, imalat dışı bölümlerde ise 1,9 puan düşüşle 48,7’ye inmişti. Hizmetler kesimindeki ekonomik aktifliğin barometresi olarak görülen, iktisat ve finans haberleri servisi Caixin’in yayımladığı Çin Genel Hizmetler İş Aktifliği Endeksi de ekimde evvelki aya nazaran 0,9 puan azalarak 48,4’e inmişti. Dış ticaret bilgileri ve ekonomik aktiflik göstergeleri, toparlanmanın dalgalı seyrettiğini gösterirken, hükümetin bu yıl için yüzde 5,5 civarında olmasını öngördüğü büyüme amacına ulaşıp ulaşamayacağı bilinmeyen görünüyor.
Çin iktisadı, birinci üç çeyrekte yüzde 3 büyüme kaydetmişti.
■ En büyük pazarları ABD ve AB’ye olan ihracatı ekimde sırasıyla yüzde 12,6 ve yüzde 9 düştü.
■ Araba ihracatı hacim bazında eylülde yüzde 106 artmışken, ekimde yüzde 60 arttı.
■ Soya fasulyesi ithalatı ekimde geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 19 düşüşle 4,14 milyon tona – sekiz yılın en düşük seviyesine – geriledi.
■ Geçen yılın birebir devrinde 22 milyon ton olan LNG ithalatı ekimde yüzde 6,3 düştü.
■ İktisadın genel durumuna ait değerli bir gösterge olarak görülen bakır ithalatı da düşüşte. Bilhassa konut satışlarında yaşanan düşüşlerle birlikte Çin’in bakır eserleri ithalatı ekimde bir evvelki yıla nazaran yüzde 1,5 düştü.
■ Kömür ithalatı eylülde 10 ayın en yüksek düzeyini gördükten sonra ekimde tekrar yavaşladı.
“Küresel resesyonla ihracatı daha da düşecek”
Pinpoint Asset Management Başekonomisti Zhiwei Zhang zayıf ihracat verisinin hem zayıf dış talep hem de COVID kısıtlamalarından kaynaklandığı görüşünde. Apple’a iPhone üretimi yapan Foxconn fabrikasındaki aksamalar da Zhang’a nazaran bu gidişatın değerli örneklerinden. Capital Economics’ten ekonomist Zichun Huang Çin’in ihracatının gelecek çeyreklerde daha da düşeceğini öngörüyor ve şöyle diyor: “İleriye baktığımızda ihracatının gelecek çeyreklerde düşmeye devam edeceğini düşünüyoruz. Agresif finansal sıkılaşma ve yüksek enflasyonun gerçek gelirleri eritmesinin global ekonomiyi gelecek yıl resesyona iteceğini öngörüyoruz”.
“Petrol ihracatı mayıstan bu yana en yüksek düzeyde
Çin’in ithalat ve ihracatı ekimde beklenmedik biçimde düşse de, ham petrol ithalatı mayıs ayından bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Avrupa Birliği’nin 5 Aralık’ta Rus petrolüne ambargo uygulamaya başlayacak olması petrolde arz kaygılarını destekliyor ve global petrol fiyatları zayıf Çin verisiyle erken süreçlerde 1 dolar düşse de, Çin’in petrol ithalatının artışta olması hem Brent hem WTI’da tekrar yükseliş getirdi. Risk iştahının yüksek olması ve doların Euro ve sterlin üzere para üniteleri karşısında zayıflaması da petroldeki kayıpların geri kazanılmasında tesirli oldu. ABD Merkez Bankası’nın (Fed) dört yetkilisi cuma günkü açıklamalarında bankanın bir sonraki toplantıda daha küçük bir faiz artışı yapabileceğine işaret etmişti. Dolar endeksi bu açıklamalarla tekrar 110 seviyelerine geriledi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ve müttefiklerinin (OPEC+) kesintileri ve AB’nin aralıkta başlayacak ambargosu petrol fiyatlarında arz tasalarının tekrar öne çıkmasına neden oluyor. ABD’de enflasyonun düşürülmesi ve petrol arzının artırılması için rafineriler 4. çeyrekte yaklaşık yüzde 90 kapasit ile çalışacak. Çin’de de en büyük özel rafineri Zhejiang Petroleum and Chemical Co (ZPC) dizel üretimini artıyor. Kuveyt’te de Kuwait Integrated Petroleum Industries Co, Al-Zour rafinerisinin ticari faaliyetlerine başladığını duyurdu. Brent ve WTI fiyatları geçtiğimiz hafta Çin’in katı COVID tedbirlerini bırakacağına ait söylentilerden güç alarak sırasıyla yüzde 2,9 ve 5,4 yükselmişti fakat cumartesi günü Çin’in sıhhat yetkilileri olayları çıktıkları yerde bölgesel karantinalar uygulayarak denetim altına almaya devam edeceklerini teyit etti.
Goldman Sachs: Çin’in açılmasına aylar var
ABD’li yatırım bankası Çin’in katı COVID tedbirlerini bırakacağına ait söylentilerin dolaştığı bir periyotta yayımladığı müşteri notunda Çin’in tekrar açılmasına aylar olduğunu öngördü. Banka notunda “Yaşlılarda aşılama oranı hala düşük ve Hong Kong resmi datalarına nazaran aşılanmamışlardaki mevt oranı yüksek olduğu için sahiden tekrar açılmasına hala aylar var” değerlendirmesini yaptı. Bankaya nazaran Çin 2023’ün 2. çeyreğinde tekrar açılacağını öngörüyor ve Çin borsalarının bu yine açılma ile yüzde 20 yükseleceğini kestirim ediyor.
Sıfır COVID tedbirleri Apple’a gaye düşürttü
Apple, Çin’in Zhengzhou kentindeki tesisinin sıfır COVID kısıtlamalarından etkilenmesi münasebetiyle iPhone14 ve iPhone Pro Max satış beklentisini düşürdü. Apple’dan yapılan açıklamada sorunun Çin’deki bir tesisisin sıfır COVID uygulamalarından olumsuz etkilenmesinden kaynaklandığı ve müşterilerin yeni eserleri daha uzun mühlet beklemek zorunda kalacağı belirtildi. En büyük iPhone üreticisi Foxconn da 4. çeyrek görünümünü Zhengzhou’daki tesisini etkileyen COVID kısıtlamaları nedeniyle aşağı taraflı revize etti.
