Türkiye, COVID-19 karşı en yenilikçi aşı formüllerinden biri olarak kabul edilen virüs gibisi parçacıklara (VLP) dayalı aşı çalışmalarında kritik bir kademeye geldi. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Sağlık Bakanlığı ile koordine halinde ocak ayı sonuna kadar insan çalışmasını başlatmak için çalıştıklarını belirterek, “İlk etapta 50 milyon doz aşı üretebilecek kapasite kuruluyor. Bu inovatif bir aşı metodu olduğu için dünyadan buna talep olabilir.” dedi.
Bakan Varank, dünyada sayılı, “TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu” kapsamında ise tek VLP ile geliştirilen aşı çalışmasını yerinde gözlemledi. Nobel İlaç’ın TÜBİTAK Marmara Teknokent’teki (MARTEK) Biyoteknolojik İlaç Tesisi’ni ziyaret eden Varank, çalışmalar hakkında yetkililerden bilgi aldı.
Bakan Varank’a, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır, TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal ile TÜBİTAK MARTEK Genel Müdürü Mehmet Ali Okur da eşlik etti.
Nobel İlaç Yönetim Kurulu Lideri Hasan Ulusoy’un mesken sahipliğindeki ziyarette, Nobel İlaç Biyoteknoloji ve Yeni Eser Kıymetlendirme Yöneticisi Dr. Hasan Zeytin, Varank’a yürüttükleri çalışmalar hakkında sunum yaptı.
Varank, sunumun akabinde aşı çalışmalarının yapıldığı laboratuvarda incelemelerde bulundu.
Bakan Varank, yaptığı açıklamada, Türkiye’de hem biyoteknolojik hem de kimyasal ilaç açısından kıymetli tesislere sahip bir firmada incelemede bulunduğunu belirterek, “Bölgedeki en değerli yatırımlardan biri burada diyebiliriz. TÜBİTAK MARTEK kıymetli bir teknopark. İleri seviyede araştırmalar yapılıyor.” diye konuştu.
Virüs daha Türkiye’ye gelmeden TÜBİTAK olarak Türkiye’deki bütün bilim insanlarını bir ortaya topladıklarını anımsatan Varank, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bilim beşerlerine, ‘virüsle çaba edebilecek hangi projeniz varsa bu aşı yahut ilaç olabilir, korucu gereçler olabilir, sizi desteklemek istiyoruz, kâfi ki bu musibetle dünyanın çabasına Türkiye’nin de katkısı olsun hem de vatandaşlarını koruyabilsin.’ dedik. Bu fikirle yola çıkarak TÜBİTAK Covid-19 Türkiye Platformu’nu oluşturduk. Bu platform çatısı altında 17 farklı projeyi destekliyoruz. Bunlardan 8’i aşı çalışması. Birinci günden itibaren gerek Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gerek TÜBİTAK ve gerekse Sıhhat Bakanlığı olarak süreci yakından takip ediyoruz.”
“Bu aşı çalışmasında değerli bir kademeye geldik“
Varank, bilim beşerlerine yardımcı olmaya ve insan kaynağına katkı sağlamaya çalıştıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Bu platform çatısı altındaki en kıymetli projelerden birisi, VLP denilen virüs gibisi parçacıklara dayanan aşı çalışması. Burada İhsan Gürsel ve Mayda Gürsel hocalarımız bu projeyi aslında diğer bir platform için geliştirirken salgın çıktığında çabucak bunu kendi platformlarına adapte ederek VLP’yle ilgili aşı çalışmasını süratlice başlattılar. Bu aşı çalışmasında değerli bir basamağa geldik. Aşının faz evresine yani insan denemelerine geçmesi için bir üretiminin yapılması gerekiyor.”
“İnşallah biz ikincisi olacağız”
Nobel İlaç’ın Sıhhat Bakanlığının GMP sertifikası verdiği bu tesislerinde şu anda aşının faz çalışmalarına, insan çalışmalarına geçmesi için gerekli üretimlerin yapıldığına işaret eden Varank, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Bu üretimlerin kalite denetimlerinin yapılması lazım. Bunun yanında toksisite çalışması, yani beşere ya da rastgele bir canlıya ziyan verip vermediğinin çalışmalarının yapılması lazım. Tüm bu çalışmaları ay sonuna kadar tamamlayıp faz etabına geçmeyi planlıyoruz. Dünyada bu alanda (VLP aşı) bilhassa Dünya Sıhhat Örgütünün listesine girmiş çalışmalar var fakat şu ana kadar yalnızca bir çalışma, faz 1’e geçmiş durumda. İnşallah biz ikincisi olacağız.”
“Müjde veririz”
Varank, çalışmanın epeyce inovatif bir usul olduğuna işaret ederek, şöyle devam etti:
“Protein tabanlı bir çalışma olduğu için de epey sağlam ve tesiri de epeyce yüksek bir çalışma olduğuna inanıyoruz. Elbette bunları kanıtlamak için faz çalışmalarının, insan denemelerinin tamamlanması gerekiyor. Dünyada da ses getireceğine inandığımız virüs gibisi parçacıklara dayalı aşı çalışmamızda inşallah ay sonuna kadar Sıhhat Bakanlığımızla koordine halinde insan çalışmasına başlamak istiyoruz. Burada alacağımız sonuçlara nazaran dünyada büyük tesir oluşturabilecek bir aşıyı özel dalımızın de dayanağıyla üretebileceğimize inanıyoruz. Faz çalışmalarına bir an evvel geçebilirsek buradan dünyaya bir müjde veririz diye inanıyorum.”
İlk etapta 50 milyon dozluk kapasite kuruluyor
Aşının faz çalışmalarında başarılı olması halinde seri üretime geçileceğini aktaran Varank, “İlk evrede 50 milyon doz aşı üretebilecek bir kapasite kuruluyor. Gereksinim halinde bunu artırabiliriz. Bu inovatif bir aşı metodu olduğu için dünyadan buna talep olabilir. Özel dalımız ve Sıhhat Bakanlığımızla uyum halinde tüm bu süreçleri yürütüyoruz.” dedi.
Türkiye’nin birinci teknokentlerinden
MARTEK, 1992’de TÜBİTAK Gebze yerleşkesinde Türkiye’nin birinci teknokentlerinden biri olarak kuruldu. 29 yıldır bilim ve teknoloji alanında Ar-Ge faaliyetleri yürüten firmalar için uzman ortamlar sağlayan MARTEK, ortak gayelerde olan firmaların eşleştirilmesi, kümelenme ve ağ kurma uğraşlarının artırılmasını teşvik ediyor. MARTEK, küresel iştiraklerle Ar-Ge merkezli projelerin üretilmesini sağlıyor.
2 bin litrelik üretim potansiyeli
Nobel İlaç, 2019 yılında Biyoteknolojik İlaç Tesisi’ni kurdu. Yılda 4 biyoteknolojik eser geliştirme ve 2 bin litrelik üretim potansiyeli bulunan tesis, 40 seri biyoteknolojik ilaç üretimi yapabilecek kapasiteye sahip bulunuyor.
VLP aşılar, bir bağışıklık yansısı uyandıran fakat hastalığa neden olmayan virüs gibisi parçacıklardan geliştiriliyor. Yeni bir prosedürle geliştirilen bu aşılar, birtakım hastalıklar için halihazırda insanlarda kullanılıyor. Lakin dünyada COVID-19 virüsü için onaylanmış bir VLP aşısı bulunmuyor.
Cezeri grubuyla buluştu
Bakan Varank, Nobel İlaç’ın akabinde tekrar MARTEK’te bulunan Baykar Cezeri Yapay Zeka Robotik Teknolojileri Ofisi’ni ziyaret etti. Çalışmalar hakkında yetkililerden bilgi alan Varank, çalışmaları yerinde inceledi.
