‘Çocuğum bir gün çok memnun bir gün çok mutsuz ne yapacağımı bilmiyorum’
‘Kızıma bir şey anlatırken beni dinlemiyor üzere, aklı bir karış havada güya hayal dünyasında geziyor.’
‘Bu vakte kadar her akşam bizimle oturan oğlumuz/kızımız artık bütün gün odasından çıkmıyor. Çağırsak bize kızıyor, ne değişti anlamıyoruz.’
Ailenizde bu cümleler sık sık lisana getirilmeye başlandıysa, bir sorun olduğunu düşünüyorsanız ENDİŞENLENMEYİN!
Çocuğunuz sırf ERGENLİK DEVRİNİ yaşıyor.
Ergenlik periyodu pek çok uzman tarafından fırtınalı bir süreç olarak tabir edilse de aslında uygun ve hakikat yönlendirmelerle bu süreç çocukluktan yetişkinliğe geçilen bir köprü görevi görmektedir. Ergenlik devri ortalama 10-11 yaşlarında başlayıp 20-21 yaşlarına kadar süren, içerisinde bedensel, hormonal, zihinsel ve ruhsal pek çok değişikliği barındıran bir değişim ve gelişim sürecidir. Ergenlik köprüsünün başında çocuk olan birey köprünün sonuna geldiğinde yetişkin bir birey olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ergenlik devrindeki birey; daha evvel kendisini keyifli eden şeylerden sıkılmaya başlayabilir. Müzik, giysi, arkadaş seçimi üzere mevzulardaki ilgi ve zevkleri değişebilir. Birden fazla defa aileler bu duruma bir mana veremezler. Ayna önünde fazla vakit geçirme, dış görünüşle ilgili değişikliklerin sık lisana getirilmesi, arkadaşlarla fazla vakit geçirme isteği, karşı cinsle yakınlaşmalar, cinsel istekte artış, rastgele bir iş yapılmasa dahi geçmeyen yorgunluk, yalnız kalma isteği, riskli davranışlar ve bunlara dair merak üzere aileleri endişelendiren pek çok durum yaşanmaktadır. Aileler, çocuklarının meskene geç gelmesi, tanımadığı bireylerle arkadaşlık etmesi, konuta alkollü gelmesi, değişen ve farklılaşan istekleri karşısında çaresiz kalmaktadır. Bu periyotta çocuğunuzla düzgün bir bağlantı kurmak, sorunları halının altına süpürmek yerine o an çözmek lakin bunu da yanlışsız sistemlerle yapmak kıymetlidir. Pekala bu yollar nelerdir? Ailesi olarak ergenlik periyodundaki çocuğumun ziyan görmemesi ismine neler yapabilirim? Ona kendimi nasıl anlatabilirim?
1-EMPATİ KURUN
Empati söz manası olarak; bir oburunun yerine kendinizi koyabilmek, onun hislerini, durumunu anlayabilmek demektir. Ebeveyn olarak bizler de çocuğumuzun yaşadığı ergenlik sürecinden geçtik lakin birçok vakit bu durumu unutuyor, bizim vaktimizde bu türlü olmadığını düşünüyor olabiliriz. Evet şartlar ve koşullar değişmiş olabilir lakin ergenlik periyodundaki o akıl karışıklıkları, belirsizlik, şaşkınlık, özgürleşme isteği üzere hisler daima birebir. Öncelikle çocuğunuzun artık uyku saatlerini, arkadaşlarını belirleyebileceğiniz kadar küçük olmadığını, yetişkinlik sürecinde olduğunu bilmek, onun da fikirlerini, hislerini dinlemek, ne yaşadığına dair sorular sormak elhasıl empati kurabilmek aranızdaki sorun yaşanan alanlarda tahlil olacaktır. Bir örnekle açıklayalım; Konuta geç kalan çocuğunuza;
‘Nerede kaldın ben senin yaşındayken konuta ekmek getiriyordum ne sorumsuzsun’ demek yerine
‘Meskene geç geldiğinde ve haber vermediğinde korkuyor endişeleniyorum. Dışarıda vakit geçirmek istediğini de biliyorum. Gel bu sorunu birlikte çözelim. Bu mevzuda sen ne önerirsin.’ formunda yaklaşmak, var olan sorunun tahlilini paylaşmanızı ve çocuğunuzun anlaşıldığını hissetmesini sağlayacaktır.
2-İYİ BİR DİNLEYİCİ OLUN.
Konuşmak hoş bir yetenek lakin dinlemesini de bildiğiniz durumda. Çocuğunuz sizinle konuşmaya karar verdiğinde her seferinde o konuşma nasihatlerle bitiyorsa aranızdaki bağlantı de giderek azalacak ve çocuğunuz hakkında endişelerinizde haliyle artacaktır. Şu da bir gerçek ki konuşmak istemeyen çocuğunuzu zorlamak da yararlı değildir. Çocuğunuza; ‘Bir kusur yaptığında dahi yanındayım, seni yargılamadan dinleyeceğim ve yanında olacağım.’ bildirisini vermek, size bir sıkıntısını anlattığında ‘ben sana demiştim’ demek yerine ‘Pekala bu sorunu nasıl çözebiliriz’ halinde sözler kullanmak aranızdaki irtibatı güçlendirecektir. Unutmayın ki hiç kimse nasihat almaktan, oburunun kendisine ne yapacağının söylenmesinden hoşlanmaz. Siz ebeveyn olarak bunu tüm güzel niyetinizle yapsanız dahi bu tesirli bağlantıda faydalı değildir.
3-SORUMLULUK VERİN.
Çocuklarınıza sorumluluk vermek aslında çok küçük yaşlardan başlayan bir süreçtir. Ergenlik devrinde de çocuğunuzun yavaş yavaş yetişkin olma yolunda ilerlediğini, artık belli bahisler karşısında sorumluluk alabileceğini unutmayın. Şayet yarın ki imtihanına çalışmak yerine bilgisayarda oyun oynamayı tercih ediyorsa bu bahisteki telaşınızı lisana getirdikten sonra bırakın kararı kendisi versin. Zira siz bu durumu devam ettirdikçe aslında bilmeden de olsa çocuğunuzun yaptığı davranışlarının sorumluluğunu almasını engellemiş oluyorsunuz. Bu nedenle çocuğun yaş aralığına nazaran sorunları çözme noktasında sorumluluk vermeye çaba gösterin. Örneğin, çocuğunuz o hafta sonu dışarı çıkmak istiyorsa fakat yetiştirmesi gereken de ödevleri varsa onunla birlikte bir muahede yaparak şayet hafta sonuna kadar teslim etmen gereken ödevleri bitirirsen dışarı çıkabilirsin biçiminde karşılıklı bir muahedeye varılabilir. Bu noktada aslında var olan soruna karşı hem siz hem de çocuğunuz ortak bir karara varmış olacaksınız ayrıyeten çocuğunuz ödevlerini belli bir vakit içerisinde bitirme ve dışarıya çıkma ya da bitirmeme ve dışarıya çıkmaktan yoksun kalma konusunda bir sorumluluk almış olacaktır.
4-SINIRLARINA HÜRMET DUYUN.
Çocuğunuz ergenlik devrinde ve yetişkin olma yolunda adım adım ilerliyor. Bu süreçte tıpkı biz yetişkinler üzere yalnız kalmak isteyeceği vakitleri, kendisine saklamak isteyeceği sırları olacaktır. Bu durumlarda anlayışla yaklaşmak, empati kurmak kıymetlidir. Çocuğunuzun sonlarına hürmet duyduğunuzda tıpkı karşılığı siz de alacaksınız. Odasına kapısını çalarak girmek, özel eşyalarını karıştırmamak, ortada bıraksa dahi günlüğünü, telefonuna gelen bildirileri okumamak ona hürmet duyduğunuzun göstergesidir.
Unutmayın ki değerli olan, yetişkinliğe geçişte bir köprü olan bu periyotta çocuğunuz ile birlikte yürümektir.
Sıhhatle Kalın.