Çocuklarda gelişim geriliğinin belirtileri nelerdir? Aileler hangi durumlarda pedagoga başvurmalıdır?
Bebekler gelişim sürecinde çeşitli nedenlerden ötürü gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum biyolojik nedenlerden kaynaklanabileceği üzere birden fazla vakit da çevresel kuralların yetersizliğinden kaynaklanabilir. Biyolojik nedenlerin çocuğu vakit tedavisi yoktur yahut en âlâ hale getirmek için ağır bir eğitsel programla kurallar iyileştirilebilinir. Lakin biyolojik bir nedene bağlı olmadan yalnızca etrafındaki kaidelerin yetersizliğinden ötürü da çocukta gelişim geriliği yaşayabilir. Bu durum da yapılabilecek çok şey vardır tabi ki erken tehşis konulursa. Zira bu durum anne babanın ve çocuğun bakımıyla sorumlu kişinin çocuğua gereğince uyarıcı, sağlıklı, güçlü bir etraf sunmayışından kaynaklanır. Çocuk çeşitli nedenlerden ötürü bilinçsizce ihmal edilmiştir.
Örneğin dışarı sık çıkmadan, bir yetişkin eşiliğinde 4 duvar ortasında büyümek zorunda kalmıştır. Onla ilgilenen, oynayan yoktur. Bilhassa çalışan anne babalarda çocuğun akşama kadar bakıcıyla bir aktiflik yapmadan ve dışarı çıkmadan yanlız kalması, arkadaşlarıyla gereğince oynaması bunların nedenlerindne biridir. Bebeğin gelişim devrinde yalnızca yeme içime, uyku muhtaçlığı yoktur. Arkadaşlarına, onunla ilgilenen toplumsal bir etrafa, oyuna gereksinimi vardır. Çocuk yaşıtlarıyla, yetişkinlerle oyun oynayarak öğrenir, büyür, gelişir. Şayet çocuk bu olmazsa olmaz kurallardan yoksun büyürse, gelişim geriliği kaçınılmazdır.
Çocuklarda gelişim geriliği nasıldır?
Çocukları kendi yaşıtlarıya birebir kıyaslamak gerçek dedildir. Her çocuk farklıdır. Gerçekten her çocuktan muhakkak ay ve yaş devirlerinde beklenen marifetler vardır. Şayet çocuk bunlarda geriyse gelişim geriliği kelam hususudur. Gelişim geriliği toplumsal, duygusal, lisan, fizikî, zihinsel gelişim olmak üzere çeşitli alanlarda olabilir.
Gelişim geriliğinin en büyük habercisi konuşma gecikmesidir. Çocuk yaşıtlarına nazaran daha az söz kullanıyor yahut kendi geliştirdiği bir lisanda kendini söz etmeye çalışıyor olabilir. Konuşma geçikmesi yalnızca gelişim geriliğinin değil, kimi önemli patolojik sorunlarında habercisidir.Bu üzere sorunlarda erken tehşis çok kıymetlidir.
Fizikî gelişim alanında bebeğin yürüme, koşma ve tutma üzere motor hünerlerinde gerilik olabilir. Örneğin çocuk yaşından beklenen legoları yerleştiremiyor olabilir. Kendine güvenerek yürüyemeyebilir.
Gelişim geriliği yalnızca lisan gelişimde, motor gelişiminde olmayabilir. En çok ihmal edilen gelişim geriliği toplumsal ve duygusal alandadır. Çocuk arkadaşlarıyla nasıl irtibat kuracağını bilemez. Çocuk ya arkadaşlarına saldırır ya da hiç kendini koruyamaz. Toplumsal becerilerdeki eksiklik lakin çocuğun arkadaşlarıyla oynayacak ortam sağlanarak geliştirilebilinir. Zihinsel alanda gerilik; kavramların gelişmemesi, neden sonuç bağlantılarının, sorun çözme marifetlerinin gelişmemesi olarak özetlenebilir. Bu durumda çocuğun kişisel eğitim dayanağı alması kaidedir.
Gelişim geriliği nasıl teşhis edilir?
Çocuktaki gelişim geriliği vaktinde aile tarafından kabul edilmez ya da fark edilmez. Gelişim geriliğini anne babanın anlaması ve kabullenmesi çok zordur. Gelişim sürecinde olan çocuklarının geride kaldıkları hünerleri büyüdükçe tek başlarına kazanacaklarını düşünürler. Bu fikirle vakit kaybederler ve gelişim geriliği daha önemli boyutlara ulaşınca lakin bir pedagogtan dayanak almaya karar verirler.
Şayet bir gelişim geriliğinden kuşku ediyorsanız vakit kaybetmeden bir pedagoga danışmanız gerekir. Zira geç kalındığında gelişim geriliğinde yol almak çok zordur. Çocuğun gün geçtikçe yaşıtlarıyla ortasındaki marifet ve gelişim eksikliği farkı açılır.
Ailelerin gelişim geriliğini anlamaları sıkıntı olacağı için bebeklerini sistemli olarak pedagog denetiminden geçirmeleri çok kıymetlidir. Gelişim geriliği Denver II Tarama Testi ve alanında uzman bir Pedagogun klinik değerlendirmesi sonucunda tesbit edilebilinir.
Bebekler ve Çocuklar Tertipli Olarak Pedagog Denetiminden Geçmelidir!
Her bebeğin 0-3 yaşta en az 6 ayda bir pedagog tarafından gelişim denetiminin yapılması gerekiyor.
3-6 yaş ortasında ise en az sene de bir sefer pedagog denetiminden geçmesi tavsiye edilir. Pedagog çocukta sizin fark edemediğiniz gelişim geriliği sinyallerini erken görür ve bu sinyallerin gelişim geriliğine dönmesine mani olur. Gelişim geriliği ağır bir eğitim programı ve anne baba rehberliği ile aşılamayacak bir sorun değildir. Burada en değerli mevzu erken tehşisdir. Ne kadar erken bu durum fark edilirse, o kadar çok yapılacak şeyler vardır ve gelişim geriliğinin izi kalmadan çocuk yaşıtlarının marifet ve gelişim düzeyini yakalayabilir.
Gelişim geriliği nasıl tedavi edilir?
Gelişim geriliği erken tehsiş edilierse ağır bir eğitim programıyla tedavi edilebilir. Bu program alanından uzman bir pedagogumuz danışmanlığında geliştirilir ve uygulanır. Eğitimci, pedagog tarafından geliştirilen programı aldığı süpervizyonlarla uygular. Programın içeriği çocuktaki gelişmelere farklılık gösterecektir. Gelişim geriliğinde aile de büyük sorumluluklar taşır. Çocuğun tüm etrafında düzenlemeler yapılır. Yatak odasından, oyun odası, bahçeye kadar çocuğun tüm ömür alanları çocuğun gelişimini destekleyecek halde düzenlenir.
En kıymetlisi bütünsel bir program geliştirebilmek ve aileyi işin içine katabilmektir.
Uzman Pedagog Sevil Yavuz
Çocuk, Ergen ve Aile Psikolojisi Uzmanı
Öğretim Vazifelisi, Oyun Terapisti
Parenting Skills & Counseling Center