GÜÇ İÇECEKLERİNİN DİŞ ÇÜRÜĞÜ ÜZERİNE TESİRLERİ
Güç ve spor içecekleri günümüzde giderek popülaritesini arttıracak formda dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılmaktadır.Enerji içecekleri, içerisinde pek çok güç verici unsur bulunan alkolsüz içeceklerdir. Spor içecekleri, atletler tarafından müsabakalarda performansı arttırmak, sıvı ve elektrolit kaybını telafi etmek hedefiyle sıklıkla kullanılır. Gerek güç, gerekse spor içecekleri diş hekimliği açısından, içerisinde bulunan karbonhidrat ölçüsüne bağlı olarak çürük yapan tesire sahip olması ve aşındırma potansiyelinin bulunması nedeniyle değer taşımaktadır. Güç içeceklerinin içerisinde bulunan unsurlardan bilhassa karbonhidratlar, bedenin ihtiyaç duyduğu suyun alınımını engellediği için, ağır karşılaşmalarda yetişkin atletlere fakat antrenör, beslenme uzmanı ve spor tabibi üzere profesyonellerin ortak kararıyla verilmelidir. Sıvı emiliminin yavaşlamasına ve mide-bağırsak sorunlarına yol açması nedeniyle, fizikî aktiviteden çabucak evvel yahut sırasında değil, aktiviteden 15-30 dakika sonra tüketilmesi önerilmektedir.
Spor içecekleri çoklukla karbonhidrat, sodyum ve potasyum içermektedir ve bu içeceklerde bulunan karbonhidratlardan glikoz, kas, beyin ve kan hücreleri tarafından kullanılan en kıymetli güç kaynağını oluşturmaktadır . Glikoz, sukroz ve fruktoza nazaran çok daha süratli absorbe olmaktadır. Meyve suyu üzere içeceklerin içindeki temel karbonhidrat kaynağı olan fruktozun fazladan güç kaynağı olmadığı üzere, mide-bağırsak bozuklukları da oluşturabileceği gösterilmiştir. Bu nedenle, spor içeceklerinde fruktoz yerine glikoz tercih edilmektedir. Spor içecekleri genel olarak karbonhidrat yükleyiciler, sıvı replasmanlar ve besleyici ek içecekler olmak üzere üç tiptir.
Güç ve spor içecekleri, meyve suları ve gazlı içeceklerle emsal çürük yapan tesire sahiptir ve pH’ ları çok düşüktür . Çürük yapan tesirleri, içeriklerinde bulunan karbonhidrat oranlarıyla alakalıdır. Diş hekimliği açıdan değeriyse eroziv aşındırıcı tesire sahip olmasıdır.
Atletlerde idman esnasında su kaybına bağlı olarak tükürük akışı azalır. Bunun sonucunda dişlerde eroziv aşındırıcı ve çürük yapan tesirler artar.
Güç ve spor içecekleriyle diş çürüğü ve erozyon ilgisi
Diş çürüğü multifaktoriyel etiyolojiye sahip ve çocuklarda yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Bir besin unsurunun çürük yapan tesiri, içindeki karbonhidratın (KH) çeşidine, KH ölçüsüne ve KH konsantrasyonuna bağlıdır. Güç ve spor içeceklerinde tatlandırıcı olarak monosakkarit olan glikoz ve fruktoz bulunur. Monosakkaritler di ve polisakkaritlere nazaran mikroorganizmalar tarafından daha kolay ve kısa müddette aside çevrilmekle birlikte, içeceklerin ağızda kalma müddetlerinin katı besinlere nazaran kısa olması nedeniyle çürük yapan tesirleri daha azdır .
Yiyecek yahut içeceklerin çürük yapan özelliği tıpkı vakitte asit oluşturma potansiyeline, oluşan asidin plak içindeki ölçüsüne, oluşma müddetine ve o unsurun tüketim sıklığına bağlıdır.
Güç ve spor içecekleri bir yandan içindeki karbonhidratın mikroorganizmalar tarafından aside çevrilmesiyle çürük yapan tesir gösterirken, öteki taraftan asidik yapıda olmaları nedeniyle dişlerde daha çok erozyona aşınmaya neden olurlar
Sonuç : Günümüzde gençler ortasında yaygın bir formda tüketilen güç ve spor içeceklerinin dişlerde aşındırıcı erosiv potansiyelleri bulunmaktadır. Asitli içeceklerin tüketilmesinden çabucak sonra diş fırçalamanın erozyon tesirini arttırması nedeniyle bu çeşit içeceklerin sonlu kullanılması ve tüketildikten çabucak sonra dişlerin fırçalanmaması yanlışsız olacaktır.
Hürmetlerimle ;
Dr Suhan SUNGUR