Çene Eklemi alt çene ile kafatası ortasında bulunan ve çift başlı olması dolayısı ile de bedenin bu formdaki tek eklemidir. Eklemin fizyolojik hareketi çiğneme ve konuşma başta olmak üzere öbür birçok işlevin sağlıklı bir biçimde gerçekleşmesine neden olur. Dişler üzerindeki çiğneme kuvvetleri direkt eklem üzerinde tesirlidir. Çiğneme kuvvetlerinin eklem üzerine geliş biçimi nedeniyle bir fındık kıracağına benzetebiliriz. Eklemin üzerine gelen çiğneme kuvvetlerinin fizyolojik sonlar dışına çıkarak eklem üzerinde tahribata neden olacak bir durum oluşturması durumu ise diş hekimliği literatüründe Tempromandibular Eklem Rahatsızlığı yahut kısaca “TME Sorunu ” olarak isimlendirilir.
Alt ve üst dişler ortasında oluşan çiğneme kuvvetlerinin fizyolojik sonlar dışına çıkmasının en değerli nedenleri ise dişler üzerinde yapılan restoratif tedavilerdir. Bu tedaviler bazan bir köprü, bazan bir protez, bazan dolgu yahut ortodontik tedavi dahi olabilmektedir. Dişler ortasındaki tertibin bozulması, senelerce alt-üst dişler ile çene eklemi ortasında gelişen ilginin de bozulmasın yol açacaktır. Bu yapılar ortasında gelişim periyotlarından itibaren başayan ve sonrasında da senelerce gelişmiş alaka ahengi, kişinin merkezi hudut sistemi tarafından da kabul edilmiş bir münasebet iken, bunun yapılan bir tedavi ile ansızın bozulması hudut sisteminin yansısı ile yanıt bulur. Hudut sistemi dişler üzerinde ahengi bozan bu yapıyı ortadan kaldırmak için evvel bu yapının üzerine baskı yapmak için o bölgeye tesir eden kasların kasılarak baskı oluşturulmasını sağlar. Bu uyumsuz yapı kasların kasılması ve dişlerin sıkılması ile ortadan kalkarsa, sorun da ortadan kalkar. Fakat birden fazla defa sert restoratif gereç ortadan kaldırılamadığı vakit bu defa hudutların uyarması ile o bölgeye kuvvet uygulayan kaslarda ağrılara neden olur. Kaslarda ağrının oluşması ile, bu kere de hudut sistemi, muhafaza hedefli olarak ağrı yapan nedenden kaçınmaya çalışır. Sistem bu kere de sorunun olduğu bölgeden kaçma istikametinde bozulur. Sorun ortadan kaldırılmadığı sürece, yapılacak her türlü tedavi maksatlı müdahale başarısız olacaktır. TME rahatsızlığının belirtileri aşağıdaki biçimde olabilir ;
1. Eklem bölgesinde ağrı ,
2. Çene eklemini kaldıran kaslarda (Masseter ve/veya Temporal) ağrı ,
3. Sabahları uyandığında yüzde bir yorğunluk hissi ,
4. Ağız açmada kısıtlılık ,
5. Ağız açma esnasında S halli hareket ,
6. Ağız açarken eklemde tıkırtı yahut plopping tabir edilen tipte sesler ,
7. Migren tipi aşağrıları ; birden fazla sefer hasta sabahları kalkar kalkmaz ağrı kesici almak ister ,
8. Dişlerin daima olarak geceleri gıcırdatılması,
9. Sorunun uzun sürmesi sonucu dişlerin dişeti ile birleştirdiği bölgelerde aşınmalar, bu aşınmaların yıllarca yanılgılı diş fırçalama sonucu olduğu söylenirken, çağdaş diş hekimliğinde kusurlu çiğneme kuvvetleri sonucu oluştuğu ortaya çıkarılmıştır.
10. Kulak çınlaması (tinnitus) ,
11. Kulak çınlaması ile birlikte tek taraflı işitme kaybı
Pekala sorunun tahlili için ne üzere devalar başvurabiliriz ?
1. En ülkü tahlil günümüzde bilimsel olarak tek tahlil olan T-Scan III Bilgisayarlı Oklüzyon Tahlili formülü ile oklüzyon tahlili yapılarak diş(ler) üzerinde kusurlu çiğneme kuvvetini oluşturan nokta(lar) ortadan kaldırılır.
2. Hastaya bir plak takılarak merkezi hudut sisteminde kusurlu noktayı ortadan kaldırmak için oluşan ihtar modelinin bozulması hedeflenir ; lakin tahlil geçicidir, plak daima takılırsa bu sefer sorun diğer tarafta ortaya çıkabilir. Plak çıkarıldıktan bir süre sonra sorun eskisi üzere devam edecektir.
2. Hastanın öncelikle sorunu bizatihi çözme eforu içerisinde sıkıntılı bölgeye çok baskı kullanması kusurludur. Örneğin ağız açmada kısıtlılık varsa hasta ağzını açmak için hasta ağzını açmak için kendini zorlamamalıdır. Bu durum kas spazmının daha da artmasına neden olacaktır.
3. Antienflamatuar ilaçların kullanılmasının hiçbir faydası yoktur, bu ilaçlar lakin sekonder olarak ağrı kesici özellikleri ile hastanın ağrısını süreksiz olarak ortadan kaldırmaya fayda.
4. Ağrı bölgesindeki kaslar üzerine sıcak kompres uygulamak da hastanın rahatlamasına neden olabilir.
5. Hastanın kulak çınlaması ve birden fazla defa buna eşlik eden işitme kaybı da çiğneme esnasında oluşan oklüzyon bozukluğunun düzeltilmesi sonucu ortadan kalkabilmektedir.
6. Alt ve üst dişler ortasındaki oklüzyon bozukluğunun ortadan kaldırılması, sorunu oluşturan Kemik-Kas-Sinir birlikteliğinin tertibinin fizyolojik olarak olağana girmesine ve TME sorunlarının tümüye ortadan kalkması için en değerli mevzudur.
7. Çok fizikî gerilimli diş çekimi operasyonları sonucu da TME sorunu görülse bile birden fazla defa sorun bizatihi ortadan kalkabilir, lakin diş tertibi değişmiş ise sorun değişik boyut ve çeşitlilikte devam edebilir. Bu durumda da doğal dişlerdeki yanılgılı noktaları oklüzyon tahlili yapılarak ortadan kaldırılması radikal tedavi olmalıdır .
8. Çene eklemi üzerinde cerrahi operasyonlar lakin süreksiz tahliller olup hastalarımıza önermemekteyiz .