Bu yazıyı okumaya başlamadan evvel, gözlerinizi kapatarak bir an için kendi babanızı düşünmenizi isteyeceğim.
Çoğumuzun klasik aile yapısından geldiğimiz düşünülürse; o tatlı sert bakışlı, akşamları bir görünen ve sabahları uyandığımızda çoktan işe gitmiş olduğundan göremediğimiz, gün içinde yaptığımız yaramazlıkların akşama bir bir anlatılacağı, bizim bir türlü diş geçiremediğimiz annemizin bile, sevgi ve hürmetle baktığı, öbür tüm erkeklerden daha güçlü ve daha uzun uzunluklu olan adamı hatırladınız mı ?
Alışılmış ki hatırladınız. O sizin babanız…Ve hatta tahminen de artık o sizsiniz.
Babalık, eşinizin size o keyifli haberi vermesiyle başlayan bir süreçtir. O ana kadar erkek olarak sürdürdüğünüz toplumsal rolünüz doğumla birlikte biraz daha karmaşık bir sürece dönüşecektir. Artık yalnızca bir erkek ve koca olmaktan öte bir babasınızdır.
Erkekler, eşlerinin kutlu haberi vermesinden başlayarak geçen kırk hafta boyunca süregelen değişimlere pek de mana veremezler aslında…Ellerinde bir analiz raporu vardır lakin çocuk nerededir ? Kime benzemektedir ? Erkek midir ? Kız mıdır ? üzere rasyonel sorulara yanıt arar dururlar. Eşler bedenlerindeki hormonal değişikliklere ahenk sağlamaya çalışırken, sonunda ben de baba oluyorum sevinci yaşanır ve gün düne döner, hayat devam eder erkek için…
Meğer eşlerinin o birinci günlerdeki mide bulantıları, bilmem kaç tane diyet programı sonunda verilmiş ancak süratle alınmaya başlayan kilolar üzere fizikî değişimleri ile sebepsiz ağlamaları, alınganlıkları üzere duygusal değişimleri, süreci kabullenmiş bir erkekten çok, elini tutan, anlayan, takviye olan bir babayı gerektirir.
Bunun yanında anne ve doğmamış çocuk ortasında başlayan, birbirinden beslenen, tamamlayan ve öncelikli ilgi yeni babada ikinci plana atılma korkusunu alevlendirir. Bu ise annelerin bir doğmamış ve bir de konuttaki çocukla uğraşma ihtimalini güçlendirir.
Yazıyı okuyan annelerin tebessümünü görür üzereyim.
Bu aşamada, “ben” değil de “biz” diyebilen bir erkek, baba olma yolunda dev bir adım atmış demektir.
Baba oluncaya kadar toplumun size yüklemiş olduğu müdafaa ve kollama misyonu yeni bir açılım kazanacaktır. Sizden bir kesim, sevgili eşinizin vücudunda hayat bulmuş, ortak genlerinizle yeni bir hayata merhaba demeye hazırlanmaktasınızdır.
Kimi çalışmalar hamilelik süreci içerisinde, babalarında tıpkı anneler üzere hormonal değişiklikler geçirdiğini göstermektedir. Babaların prolaktin seviyesinin, bebeğin doğumundan üç hafta evvel yaklaşık % 20 arttığı; testosteron seviyesinin düştüğü ve babalarda östrojen hormonunun başka erkeklere oranla daha fazla olduğuna dair bulgulara rastlanmaktadır1.
Tüm bu hormonal değişiklikler erkeği, gece yarılarında çilek ve erik peşinde koştururken, konuta dönüş yolunda aşerilen şeylerden birer tadımlık yenmesi ve vakitle bunun tüm yiyeceklere genellenmesi erkeklerde de kilo artışına sebebiyet vermektedir.
Yani doğal süreç, salgılanan hormonlarla bayanı anneliğe hazırlarken, babaları da onu anlayacak ve yeni vazifesini başarmasını sağlayacak kıvama getirmektedir.
Baba olmak, sevmeyi, sabretmeyi, tecrübesi ve bilgilenmeyi gerektirir. Şayet bir erkek, tüm bu donanımı istekli olarak edinemezse yalnızca erkek olarak kalacak, babalığı fizyolojik bir tanımlamadan öteye gidemeyecektir.
Birinci yıllar, anne ile çocuk ortasındaki bağımlı ilgi biçiminin babanın rolünü azalttığı düşünülse ve bu kısmen gerçek da olsa babanın uzun yıllar sürdüreceği bağlantıya hazırlık olması açısından kaçırılmaz bir fırsattır. Babanın bu periyotta çocukla kuracağı fizikî temas ve çocuğun bakımına yapacağı katkı onun farkındalığını arttıracaktır. Çocuk bakımını “erkek işi” olarak görmeyen bir baba, çocuğuyla kâfi fizikî teması kuramayacağından, duygusal bağ kurmakta da zorlanacaktır.
Karnını doyurduğunuz bir bebeğin yüzündeki gülümsemeyi, altını kirletmiş bir bebeğin bezi değiştikten sonra yüzüne yayılan memnunluğu göremediyseniz bir şeyleri eksik yapmışsınız demektir. Gerçi yeni değiştirdiğiniz bir bezi çabucak ıslatmaktan büyük keyif alırlar lakin olsun bu sayede kendi sabır gücünüzü de test etmiş olursunuz.
Aslına bakarsanız uygun bir baba olmanın sırrı eşinizin uygun bir anne olmasına, düzgün bir anne olmanın sırrı ise eşinizin uygun bir baba olmasına bağlıdır. Aile içindeki rollerin istikrarlı dağılımı ve çocuğunuz için uygun rol-modeller olmanız, ilerde emsal rolleri çocuklarınız üstlendiğinde sergileyecekleri tavır ve davranışları belirleyecektir. Bu bilginin doğruluğunda tereddüde düşüyorsanız şayet, çocukken babanızı yahut annenizi eleştirdiğiniz pek çok davranışı bugün çocuklarınıza uygulayıp uygulamadığınızı bir düşünün isterseniz.
Aile içinde çocukları yoracak en kıymetli münasebet biçimi karmaşıklaşan rol dağılımlarıdır. Hiçbir vakit babalardan anne, annelerden baba olmaları beklenmemelidir. Çünkü her iki rol hem nitelik hem de nicelik olarak birbirinden farklı karakterlerdedir. Yardımlaşma ve dayanak olma, o kimliğe bürünme manasına gelmemektedir.
Annelik yaratıcı tarafından onlara bahşedilmiş bir özelliktir. Ben meslek hayatım müddetince istisnalar haricinde endişe ve korku durumlarında “babaaa” diye ağlayan bir bebek görmedim. Bu durumlarda en emin yer annenin kanatlarının altıdır. Her ne kadar eşlerimize söylemesek de yemeğin en hoşunu annemiz yapmıyor mu? Biz babalar bile başımız sıkıştığında, üzgün ya da korkulu olduğumuzda ya uzaktaki anneye ya da yanı başımızdaki anneye başımızı yaslamıyor muyuz ?
Lakin, babanın çocuğun kişisel, toplumsal ve ruhsal gelişimine büyük katkıları olduğu ve bu katkının ömür uzunluğu süreceği de unutulmamalıdır.
Babanın erkeksi ve dış dünyayı temsil eden manzarası, çocuğun kişiselleşmesine, iç denetim düzeneklerini kullanmayı öğrenmesine ve dış dünya ile daha rahat irtibat kurmasına imkan verir, onu cesaretlendirir.
Bilhassa babaların çocuklarıyla gireceği diyaloglarda onların özgüvenini sarsıcı nitelendirmelerden kaçınmaları gerekir. Çocukların fizikî özellikleri ve duygusal zayıflıklarıyla ilgili olumsuz tenkitler daha sonra kolay kolay geri getiremeyeceğiniz inanç sorunlarının ortaya çıkmasına yol açabilmektedir.
Toplumsal normlarla dışa dönük olarak şekillendirilmiş yapısından ötürü babanın çocuğuyla kurduğu doyurucu bağ, verdiği yansılar, tavırlar ve davranışlar analitik fikir yapısını, sözel hünerlerini ve bunlara bağlı olarak akademik muvaffakiyetini olumlu tarafta tesirler.
Erkek çocukların babalarıyla daha rahat irtibat kurdukları ve etkileşim halinde oldukları söylenebilir. Bu görüşün kuvvet kazanmasının nedeni toplumsal tavır ve faaliyetlerde misal seçimlerin kelam konusu olmasıdır. Baba ve erkek çocuk ortasındaki toplumsal etkileşim ve oynanan oyunların niteliğine bakıldığında daha saldırgan örüntülere rastlanabilmektedir. Bedensel yüksek efor gerektiren futbol, boks üzere sporların izlenmesi, güreş taklidi oyunlar oynanması ve rekabete dayalı faaliyetler baba-oğul tarafından daha çok tercih edilmektedir. Tüm bu faaliyetler sırasında erkek çocuklar maskulen tavır ve davranışları, rekabeti, yenmeyi ve yenilmeyi babayı örnek alarak öğrenirler.
Kız çocuklar ise karşı cinse karşı sergileyecekleri tutumlar hakkında fikir sahibi olurken tıpkı vakitte karşı cinsin onlara sergileyeceği davranış örüntüleri hakkında da fikir sahibi olurlar. Babanın varlığı kız çocuklar için her vakit inançla muadildir.
Ferdî görüşüme nazaran, kız çocukların, hayatlarının muhakkak devrinde babalarına karşı duyduğu aşk , biz erkeklerin eş olarak seçilmesinde de tesirli olmaktadır. Şayet babası üzere baktıysak, onun üzere bir ses tonuna sahipsek, gülümserken dudaklarımız onun üzere bir kıvrım yapıyorsa eş olarak seçilme olasılığımız artmaktadır.
Babanın yokluğu yahut ilgisizliği çocukta çeşitli ahenk davranış bozukluklarına yol açabilmektedir. Babaların çok çalışmak zorunda olması onlara kâfi vakti ayırmamanızı gerektirmez. Çünkü kıymetli olan onlarla geçirdiğiniz vaktin uzunluğu değil, kalitesidir. İşleriniz ne kadar ağır ve kıymetli olursa olsun, hayatının son anını yaşayan bir kişinin “Hay Allah ! Daha bitirmem gereken bir sürü işim vardı.” diyeceğini sanmıyorum.
Hayatınızda kâfi ilgi ve sevgiye yer vermediğiniz takdirde, siz farkında bile olmadan hayatınız tekrar yanınızdan akıp gidecektir, fakat içindekilerle birlikte…
Çocuğunuzun yetişkinliğinde size göstereceği ilgi ve yakınlık, sizin kendi anne-babanıza gösterdiğinizden fazla olamaz.
Aslına bakarsanız, ben de babamın pahasını baba olduktan sonra anladım.
Ben büyüyüp olgunlaştıkça ve o yaşlanıp çocuklaştıkça ilahi döngünün devam ettiğini daha düzgün anlıyorum.
Geçtiğimiz günlerde, oğlum Caner Kaan “Ben ne vakit büyüyeceğim ? Artık ben de ne istersem onu yapmak istiyorum.” dediğinde bu döngünün sınırsızlığına şahit oldum.
Keyfine nazaran yaşamayı büyümenin bir sonucu olarak gören oğlum büyümenin kendi hudutlarını ne kadar sertleştireceğini, zaten gelen kahkahaların, bir şekerle yaşanan mutluluğun, çoşkuyla sarılmaların ve nerede olursa olsun bağıra bağıra müzik söylemenin keyfini kaybedebileceğini doğal ki bilemezdi.
Ben bunu anladığımda baba olmuştum.
O da olacak ve o da anlayacak…
Tahminen o da oğlunu kucakladığında, tıpkı benim üzere onun da gözleri yaşaracak…Belki ben olacağım hayalinde, tahminen de kendi çocukluğu…Ama ne olursa olsun kesişecek yüreklerimiz…
Ben bir babayım lakin birebir vakitte bir çocuk,
Babamın çocuğu…
Çocuğumun babası…