Çin, bir gün insanlığın “yaşam alanını” Samanyolu boyunca genişletebilecek yaşanabilir gezegenler için yıldızları aramaya yönelik ilk planlarını açıkladı. Çin devlet haber servisi CGTN tarafından bildirilene göre yetkililer, Yakındaki Yaşanabilir Ötegezegen Araştırması (CHES) adı verilen projede, Dünya ile Güneş arasındaki kütle çekimsel olarak kararlı bir Lagrange noktasına yaklaşık 1,5 milyon kilometre mesafeye bir uzay teleskopu fırlatmayı öneriyor. Lagrange noktaları, Güneş’in etrafında Dünya ile tam olarak aynı hızda dolaşıyor, yani bu noktalardan birinde bulunan bir gemi, gezegenimizden süresiz olarak aynı uzaklıkta kalacak.
CHES teleskobu, aynı zamanda NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu’na da ev sahipliği yapan L2 Lagrange noktasında, Dünya’nın 33 ışıkyılı (10 parsek) içindeki yaklaşık 100 güneş benzeri yıldız arasında yaşanabilir dünyalar aramak için beş yıl geçirecek. Gökbilimciler, bu veriler ile yıldızlarının etrafında bizimkine benzer yörüngelerde hareket eden Dünya boyutundaki ötegezegenleri tespit etmeyi umuyor. Bu potansiyel “2. Dünyaların” su ve muhtemelen yaşam barındırabileceğine dair bir ipucu aranacak.
Çin Bilimler Akademisi astronomu ve baş araştırmacı Ji Jianghui, China Global Television Network’ün web sitesi CGTN’ye CHES görevi hakkında yaptığı konuşmada “yakındaki yaşanabilir dünyaların keşfi, insanlık için büyük bir atılım olacak ve aynı zamanda insanların bu Dünya ikizlerini ziyaret etmelerine ve gelecekte yaşam alanımızı genişletmelerine yardımcı olacak” dedi. Bilim insanları, aramalarında yaklaşık 50 Dünya benzeri veya süper Dünya ötegezegeni bulmayı umduklarını söylüyor.
NASA’nın ötegezegen kataloğuna göre, bilinen 5.030 ötegezegenin 3.854’ü geçiş yöntemi olarak bilinen ve ilk kez 1999 yılında HD 209458b gezegenini keşfetmek için kullanılan bir teknikle keşfedildi. Geçiş yöntemi, bir teleskobun bakış açısını galaktik merkeze doğru çevirerek ve gezegenler ev sahibi yıldızının önünden geçerken yıldız ışığının belirgin titremesini izlenmesi ile bulguları sağlar. NASA’nın Kepler uzay teleskopu, Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) Ötegezegenleri Tanımlayan Uydusu (Cheops) tarafından ötegezegenleri tespit etmek ve incelemek için kullanıldı.
Ancak, geçiş yönteminin uygulanması ve doğrulanması yavaş olabiliyor ve bilim insanları bir algılamayı doğrulamadan önce yörüngedeki bir gezegenin yıldızının önünden birden fazla geçiş yapması gerekebiliyor. Ayrıca bu yöntem yalnızca bir ötegezegenin yarıçapını (kütlesini veya yörüngesinin şeklini değil) algılayabiliyor ve karartma sinyallerinin diğer yıldız faaliyetlerinden kaynaklanmadığını doğrulamak için yer tabanlı teleskoplardan yardımcı incelemeler gerekiyor.
Çin’in teleskobu, ötegezegenleri astrometri ile arayacak
Çin’in önerdiği teleskop ise astrometri adı verilen farklı bir yöntem kullanarak ötegezegenleri daha hızlı ve daha ayrıntılı bir şekilde tespit edebilecek. Bu yöntemi kullanan bilim insanları, yörüngedeki gezegenlerden gelen yerçekimi çekicilerinin neden olduğu yıldızların belirsiz yalpalamalarını arayacaklar. Bir yıldız, arkasındaki altı ila sekiz referans yıldızla karşılaştırıldığında çok sallantılıysa, CHES teleskopu onu daha fazla araştırma için işaretleyecek. Daha sonra, bir yıldızın belirli bir şekilde sallanma şeklini inceleyen araştırmacılar, yörüngesindeki ötegezegenlerin kütlesini tanımlayabileceklerini ve etrafındaki üç boyutlu yollarının haritasını çıkarabileceklerini söylüyorlar.
Ancak bu yöntemin çok hassas incelemeler gerektirmesinden dolayı pek çok ötegezegen avcısı arasında tartışmalara sebep oluyor.
Çeşitli Çin araştırma kurumlarından ekipler tarafından teklifin uygulanabilirliğine ilişkin şu ana kadar yalnızca ön araştırmalar yapıldı, bu nedenle projenin devam edeceği kesin değil. Ancak astrometrinin uzak dünyaları tespit etme yeteneğini test etmek için çok fazla beklememiz gerekmeyebilir. ESA’nın şimdiye kadar tam olarak yıldız konumlarını gösteren GAIA uzay aracının da uzak ötegezegenleri bulmak için astrometri kullanması bekleniyor. Bu astrometrik okumalardan bazıları, ESA’nın bu yıl içinde gelmesi beklenen GAIA uzay aracından geri gönderilen verilerin gelecek sürümünde olabilir.
