Yemek yeme bozuklukları sıhhatsiz yeme alışkanlıklarının gelişmesine neden olan bir dizi ruhsal durumdur. Yiyecek, beden yükü yahut beden formu ile ilgili bir saplantıyla başlayabilirler.
Ağır olaylarda, yeme bozuklukları önemli sıhhat sonuçlarına neden olabilir ve tedavi edilmezse vefata bile neden olabilir.
Yeme bozukluğu olanlarda çeşitli belirtiler olabilir. Bununla birlikte, birden fazla, ağır besin kısıtlamalarını, gizli yiyecek paketlerini yahut kusma ,tıka basa yeme,veya çok idman üzere davranışları içerir.
Yemek yeme bozuklukları rastgele bir cinsiyetten insanları rastgele bir ömür basamağında etkilese de, en sık ergenlerde ve genç bayanlarda bildirilir. Aslında, 20 yaşakadar olan gençlik devrinde bu gençlerin% 13’ünün en az bir kere yeme bozukluğu yaşadığı saptanmıştır.
Genel olarak bakıldığında yeme bozuklukları, blumia, anoreksiya ve tıka basa yemek beslenme hali ile ile ilgili bir sorun üzere gözükebilir. Bu hastalıklara gelindiğinde her vakit görünenden daha fazlası vardır.
Kelam konusu yeme bozukluğu olduğunda biyolojik faktörler, çevresel gerilim ve ruhsal bileşenler üzere bir çok neden bu rahatsızlığın gelişiminde rol alır.
Bir çok genç kız ve bayanda olan yeme bozukluğu çözümlenmemiş travmanın sonucu olarak gelişir. Yeme davranışının bozukluğu çok nadiren yiyecek ve beslenme ile ilgilidir. Bir çok olay da yiyecek ile olan yanlış münasebet travmaya olan reaksiyon ya da var olan bir durum karşısında sahip olunamayan denetim ile gelişir.
YEME BOZUKLUĞU NEDEN OLUR ?
Yeme bozukluklarının çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Bunlardan biri genetik faktörlerdir. Doğumda ayrılan ve farklı aileler tarafından benimsenen ikizleri içeren ikiz ve evlat edinme çalışmaları, yeme bozukluklarının kalıtsal olabileceğinin bir ispatıdır.
Bu cins araştırmalar çoklukla bir ikizin bir yeme bozukluğu geliştirmesi durumunda, oburunun de ortalama olarak% 50 oranında gelişme muhtemelliğine sahip olduğunu göstermiştir .
Kişilik özellikleri öteki bir nedendir. Bilhassa, nevrotiklik, mükemmeliyetçilik ve dürtüsellik, ekseriyetle yeme bozukluğu gelişme riskinin yüksek olmasıyla temaslı üç kişilik özelliğidir .
Öbür muhtemel nedenler ortasında baskı altında hissetme (baskıya karşı töleransın düşük olması), ince ve zayıf olabilmek için kurulan hayaller , ve bu ülküleri teşvik eden medyaya maruz kalma sayılabilir.
Aslında, kimi yeme bozukluklarının Batı’daki zayıflık ülkülerine maruz kalmayan kültürlerde çoğunlukla var olmadığı görülmektedir .
Başka bir sebep olan Travma , bir bayanın hayatında farklı vakit, hallerde oluşabilir ve travmanın kökeni çocukluğa kadar gidebilir. Araştırmalar çocukluk çağı travmasının, yeme bozuklukları psikopatolojisinde temel bir rol oynayan tat ve beden imgesi algısı üzere beyin süreçlerini düzenleyen beyin yapılarını etkilediğini bulmuştur.
YEME BOZUKLUĞU ÇEŞİTLERİ
Anoreksiya Nervoza : Muhtemelen en bilinen yeme bozukluğudur.
Ekseriyetle ergenlik devrinde yahut genç erişkinlik periyodunda gelişir ve erkeklerden daha fazla bayanı etkileme eğilimindedir .
Anoreksiyalı beşerler, kendilerini ekseriyetle çok kilolu olmasalar bile, fazla kilolu olarak görürler. Kilolarını daima izlemeye, muhakkak yiyecek çeşitlerini yemekten kaçınma ve kalorilerini önemli formda kısıtlama eğilimindedirler.
Anoreksiya nervoza’nın ortak belirtileri ortasında :
Benzeri yaş ve uzunluktaki insanlara kıyasla epey zayıf
Çok sonlu yeme sistemleri
Kilo almamak için, kilo almaktan kaçınmak için ağır kilo alma yahut kalıcı davranışlar yapma korkusu
Sağlıklı bir kiloyu korumak için acımasız bir incelik ve isteksizlik arayışı
Beden yükünün yahut algılanan beden formunun benlik hürmeti üzerindeki ağır tesiri
Önemli derecede zayıf olduğunun inkar edilmesi de dahil olmak üzere çarpıtılmış bir vücut imgesi
Obsesif kompulsif belirtiler
de sıklıkla mevcuttur.
Örneğin, anoreksiyalı birçok insan, ekseriyetle besin hakkında daima fikirlerle meşgul olur ve kimileri takıntılı olarak yemek tanımları yahut istifçi halde yiyecekleri toplayabilir.
Bu çeşit bireyler tıpkı vakitte toplumda yemek yemekte zorlanabilir ve etraflarını denetim etme ve resen olma yeteneklerini sınırlama konusunda güçlü bir istek duyuyor olabilir.
Anoreksiya iki alt tipte sınıflandırılmıştır – kısıtlayıcı tip ve tıkınırcasına yeme ve tasfiye tipi .
Kısıtlayıcı tipi olan şahıslar, yalnızca diyet, oruç tutma yahut çok antrenman yaparak kilo verirler.
Binge yeme ve kusma tipine sahip bireyler, çok ölçüde yiyeceğin üzerine gelebilir yahut çok az yiyebilir. Her iki durumda da, yemek yedikten sonra kusma, müshil yahut diüretik kullanma yahut çok antrenman üzere aktivitelerle yemekten temizlenirler.
Anoreksiya bedene çok ziyan verebilir. Vakitle, onunla birlikte yaşayan bireyler kemiklerinin inceltme, kısırlık, kırılgan saç ve tırnakların ve bedeninin her tarafında ince bir saç katmanının büyümesini yaşayabilir .
Ağır hadiselerde, anoreksi kalp, beyin yahut çok organ yetmezliği ve vefatla sonuçlanabilir.
2. Bulimia nervoza : Bulimia nervoza bir öbür yeterli bilinen yeme bozukluğudur.
Anoreksi üzere, bulimia da ergenlik periyodunda ve erken erişkinlik devrinde gelişme eğilimindedir ve erkekler ortasında bayanlardan daha az yaygın görünmektedir .
Bulimia olan beşerler sıklıkla makul bir müddet içerisinde alışılmadık derecede büyük ölçülerde yiyecek yerler.
Her tıkınırcasına yeme kısmı çoklukla kişi acı dolu hale gelinceye kadar devam eder. Bir tıkınma sırasında, kişi çoklukla yemek yemeyi durduramayacağını yahut ne kadar yediklerini denetim edemediğini hisseder.
Çok yeme her cins besinde olabilir, lakin en çok kişinin olağanda kaçınacağı besinlerle ortaya çıkar.
Bulimia olan bireyler daha sonra tüketilen kalorileri telafi etmek ve bağırsak rahatsızlığını gidermek için kusarak yahut müshil üzere laksatifler kullanarak besinden temizlenmeye çalışırlar.
Yaygın temizleme davranışları ortasında zorla kusma, açlık, müshil, diüretikler, lavmanlar ve çok idman sayılabilir.
Semptomlar, anoreksiya nervozadaki fazla yiyen yahut besinden temizleyen alt tiplere çok emsal görünebilir. Bununla birlikte, bulimi olan bireyler ekseriyetle kilolu olmak yerine nispeten olağan bir kiloda kalırlar.
Bulimia nervoza’nın ortak semptomları ortasında :
Denetim eksikliği hissi ile tekrarlayan çok yeme kısımları
Kilo alımını önlemek için tekrarlayan uygunsuz besinden temizlenme davranışlarının kısımları
Beden hali ve tartısından çok derecede etkilenen benlik hürmeti
Olağan kilo almasına karşın kilo alma korkusu
Buliminin yan tesirleri iltihaplı ve boğaz ağrısı, şişmiş tükürük bezleri, aşınmış diş minesini, diş çürümesini, asit geri akışını, bağırsak tahrişini, şiddetli dehidrasyon ve hormonal rahatsızlıkları içerebilir .
Önemli durumlarda, bulimia ayrıyeten sodyum, potasyum ve kalsiyum üzere elektrolit düzeylerinde dengesizlik yaratabilir. Bu, felç yahut kalp krizine neden olabilir.
3. Çok – Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu ( Binge ) : Çok yeme bozukluğu, bilhassa Amerika Birleşik Devletleri’nde en yaygın yeme bozukluğudur. Çoklukla ergenlik devrinde ve erken yetişkinlik periyodunda başlar.
Bu bozukluğu olan şahıslarda bulimiye yahut anoreksi alt tipini yiyenlere benzeri belirtiler vardır.
Örneğin, nispeten kısa müddette alışılmadık derecede büyük ölçülerde yiyecekleri yerler ve binge(tıkanırcasına yeme ) sırasında denetim eksikliği hissederler.
Binge yeme bozukluğu olan şahıslar, kalorileri kısıtlamaz yahut kusma yahut çok antrenman üzere besinden temizlenme davranışları kullanmazlar.
Binge yeme bozukluğunun sık görülen semptomları ortasında :
Aç hissetmemekle birlikte, büyük ölçülerde yiyecekleri süratli, kapalı ve rahatsız olana kadar tüketmek
Tıkanırcasına yeme kısımlarında denetim eksikliği hissi
Tıkanırcasına yeme davranışını düşünürken utanç, iğrenme yahut suçluluk üzere kahır hisleri
Binge i telafi etmek için kalori kısıtlaması, kusma, çok antrenman yahut müshil yahut idrar söktürücü kullanım üzere temizleme davranışlarının kullanılmaması
Binge yeme bozukluğu olan bireylerde ekseriyetle çok kilo yahut obezite vardır. Bu, kalp hastalığı, felç ve tip 2 diyabet üzere fazla kilolara bağlı tıbbi komplikasyon risklerini artırabilir (11 Kaynak).
Binge yeme bozukluğu olan bireyler tertipli ve denetimsiz bir halde kısa müddette büyük ölçüde yiyecek tüketmektedirler. Öteki yeme bozukluğu olan bireylerin bilakis, besinden temizlenmezler.
4. Pika : Pika, yiyecek olarak kabul edilmeyen şeyleri yemeyi içeren öbür bir yeme bozukluğudur.
Pika olan bireyler, buz, kir, toprak, tebeşir, sabun, kâğıt, saç, bez, yün, çakıl taşları, çamaşır deterjanı yahut mısır nişastası üzere besin dışı hususları yerler.
Pika erişkinlerde, çocuklarda ve gençlerde görülebilir. Bununla birlikte, bu bozukluk en sık çocuklarda, gebe bayanlarda ve zihinsel engelli bireylerde görülür .
Pika olan şahıslarda zehirlenme, enfeksiyon, bağırsak yaralanmaları ve beslenme yetersizliği riski daha yüksek olabilir. Yutulan hususlara bağlı olarak, pika ölümcül olabilir.
Bununla birlikte, pika olarak kabul edilmek için, besin dışı unsurların tüketilmesi, birinin kültürünün yahut dininin olağan bir modülü olmamalıdır. Ayrıyeten, bir kişinin akranları tarafından toplumsal olarak kabul edilebilir bir uygulama olarak kabul edilmemelidir.
5. Ruminasyon Bozukluğu : Ruminasyon bozukluğu yeni tanınan diğer bir yeme bozukluğudur.Besin yutulduktan ve kısmen sindirildikten sonra, tiksinme ya da bulantı üzere bir neden olmaksızın kişinin yemeği tekrar ağzına getirmesi ve tekrar çiğnemesi olarak tanım edilmiştir.
Bu ruminasyon tipik olarak yemekten sonraki birinci 30 dakika içinde gerçekleşir. Reflü üzere tıbbi durumların tersine, isteğe bağlıdır
Bu hastalık bebeklik, çocukluk yahut yetişkinlik periyodunda gelişebilir. Bebeklerde 3-12 aylık yaşta gelişme eğilimindedir ve ekseriyetle kendi kendine kaybolur. Durumu olan çocuklar ve yetişkinler ekseriyetle bunu çözmek için tedavi gerektirir.Bebeklerde çözülmezse, ruminasyon bozukluğu kilo kaybına ve mevte neden olabilir.
6. Kaçıngan / Kısıtlı Besin Alım Bozukluğu : Kaçıngan / kısıtlayıcı besin alımı bozukluğu (KKGAB) eski bir bozukluk için yeni bir isimdir.
Bu terim, daha evvel 7 yaşın altındaki çocuklar için ayrılan bir teşhis olan “bebeklik ve erken çocuklukta beslenme bozukluğu” olarak bilinen tabirin yerini almıştır.
Her ne kadar KKGAB ekseriyetle bebeklik devrinde yahut erken çocukluk periyodunda gelişse de, yetişkinliğe devam edebilir. Dahası, erkekler ve bayanlar ortasında eşit derecede yaygındır.
Bu bozukluğu olan bireyler, yemeğe olan ilgisinin yetersiz olması ya da makul koku, tat, renk, doku yahut sıcaklıklarından hoşnutsuzluk nedeniyle yemeğe maruz kalamazlar.
KKGAB ortak semptomları aşağıdakileri içerir :
Kişinin kâfi ölçüde kalori yahut besin almasını önleyen yiyecek alımından kaçınılması yahut sonlandırılması
Diğerleriyle yemek yeme üzere olağan toplumsal fonksiyonlara müdahale eden beslenme alışkanlıkları
Kilo kaybı yahut yaş ve uzunluk için zayıf gelişme
Besin eksiklikleri yahut destek yahut tüp beslemesine bağımlılık
KKGAB nin , küçük çocuklarda seçici yeme yahut yaşlı erişkinlerde düşük besin alımı üzere olağan davranışların ötesine geçtiğine dikkat etmek kıymetlidir.
YEME BOZUKLUKLARINDA TEDAVİ – PSİKOTERAPİ
Yeme Bozukluklarında Tedavi uzman bir pskolog ile psikoterapi süreci formunda gerçekleşir., .Tek bir psikoterapi yaklaşımından çok bir çok yaklaşımın bir ortaya gelmesi ile yeme bozukluğu yaşayan şahsa yardım etmek mümkündür.Yeme boukluğu yaşayan kişinin işbirliği ile birlikte aile terapisi de yeme bozukluğundaki tedavi sürecinin bir modülüdür. Ekseriyetle uygulanan psikoterapi yolları Bilişsel Davranışçı Terapi ve EMDR Terapisidir. Bilhassa geçmiş travmatik tecrübeler mevcutsa (Duygusal taciz, zorbalığa maruz kalma,cinsel istismar,ailede ihmal vb) EMDR terapisi son derece tesirli bir formül olabilmektedir.
Sonuçta altta yatan travma çözüldüğünde, bireyin yiyecek ile bağlı negatif davranışı, tavrı ve dürtüsü azalır. Tıpkı vakitte terapi süreci travmatik zorlukları aşarak başa çıkma yolların artmasına, güzelleşmenin ve yeni bir geleceğe olan adımdır.
